Milli mála - 2021, Blaðsíða 128
MILLI MÁLA
Milli mála 13/2021 127
3.1.1.5. Fornöfn
Orðapör með fornöfnum í kjarnaliðum eru ekki mörg í
tungumálunum þremur. Bygging þeirra er fornöfn + samtenging +
fornöfn eða [fn+st+fn].
Íslenska: allt eða ekkert, allt og sumt, eitt og annað, hinir og þessir, hitt
og þetta, meira og meira.
Spænska: una y no más (‚einu sinni og ekki aftur‘), ni uno ni otro
(‚hvorugur‘), nada y menos (‚örlítið‘).
Þýska: alles oder nichts (‚allt eða ekkert‘), alles im allen (,að öllu
samanlögðu, þegar upp er staðið‘), dies und jenes (‚hitt og þetta‘).
3.1.2. Flokkun eftir tengiorðum: Orðapör með forsetningum [ko+fs+ko]
Helstu forsetningar sem koma fyrir í íslenskum orðapörum eru á,
eftir, frá, fyrir, í og við; í spænsku eru þær a, con, de, en, por, sin og
tras og í þýsku an, auf, für, in, über, um og zu. Formúla orðaparanna
verður þá kjarnaorð + forsetning + kjarnaorð [ko+fs+ko]. Hér eru
nokkur dæmi um orðapör með forsetningum sem tengiorð.
Íslenska: auga fyrir auga, ár eftir ár, dag eftir dag, hlið við hlið, hönd
í hönd, maður eftir mann, mann frá manni, trekk í trekk, skref fyrir skref.
Spænska: año tras año (‚ár eftir ár‘), bien a bien (,með glöðu geði‘,
‚fúslega‘), codo a codo (‚hlið við hlið‘), gota a gota (,smátt og smátt‘),
hablar por hablar (‚tala markleysu‘), mano a mano (,hönd í hönd‘), vez
tras vez (‚skipti eftir skipti‘).
Þýska: Auge um Auge (,auga fyrir auga‘), Brust an Brust (,hlið við
hlið‘), Enttäuschung auf Enttäuschung (,vonbrigði á vonbrigði ofan‘),
Hand in Hand (,hönd í hönd‘), Schlag auf Schlag (,trekk í trekk‘),
Schritt für Schritt (‚skref fyrir skref‘), Schulden über Schulden (‚skuldum
vafinn‘).
ERLA ERLENDSDÓTTIR OG ODDNÝ G. SVERRISDÓTTIR