Milli mála - 2021, Blaðsíða 237
236 Milli mála 13/2021
ævintýra; þangað má til dæmis rekja siðaboðskapinn sem iðulega
má finna í sögulok, tekinn saman í nokkrum ljóðlínum.
Helsta þema bókmenntalegu ævintýranna er ástin og í þeim
efnum líður lesandi sagna Madame d’Aulnoy engan skort. Allt frá
því að elskendurnir hittast í fyrsta sinn og þar til í sögulok er
dvalið við tilfinningalíf þeirra og samskiptum elskendanna vand-
lega lýst, án þess þó að farið sé yfir viðeigandi velsæmismörk.
Sambönd og birtingarmyndir kynjanna tveggja í ævintýrum
Madame d’Aulnoy eru því áhugaverð; karlpersónur í verkum
hennar eru gjarnan veikgeðja og mun veiklundaðri en kvenhetjan,
hver svo sem ástæðan er: álög, aðgerða- eða atkvæðaleysi. Feður
standa ekki vörð um hamingju dætra sinna og vonbiðlar missa
móðinn eða getuna til að berjast fyrir ástina. Kvenhetjan fagra gefst
hins vegar ekki upp og sýnir hugrekki og hugkvæmni í flóknum og
erfiðum aðstæðum.42 Álfkonan skerst í leikinn eftir þörfum; hún er
vitur og voldug í krafti töframáttarins sem hún býr yfir. Einnig er
athyglisvert hversu algengt er í bókmenntalegu ævintýrunum að
rekast á andstæðar kvenímyndir, og reyndar mun algengara en sam-
svarandi karlímyndir. Lewis C. Seifert bendir á að í þessum verkum
sé birtingarmynd konunnar sífellt klofin og skipt upp í „góðu“
konuna og „vondu“ konuna. Vonda konan er þannig hættulegasti
andstæðingur góðu konunnar og hann telur að í átökum móður og
dóttur, stjúpmóður og stjúpdóttur, stjúpsystra, góðrar og vondrar
álfkonu endurspeglist óljós staða konunnar í samfélagi þar sem
karlar ráða ferð. Togstreitunni er beint inn á við, gegn þeim sjálfum
og gegn öðrum konum þar sem þær hafa engin völd út á við. Þessi
staða tengist einnig umræðunni um stöðu kvenna í frönsku sam-
félagi sem áður var getið.43
Jákvæðar birtingarmyndir kvenhetjunnar í ævintýrum Madame
d’Aulnoy sækja efalítið innblástur í þá ímynd konunnar sem lögð
var rækt við í bókmenntasamkomum aðalsins. Þar nutu konur
ákveðins sjálfstæðis og voru virkir, og í sumum tilvikum virtir
þátttakendur í menningarlífinu þótt lengi vel hafi ekki verið litið á
skrif þeirra á þessum tíma sem veigamikið framlag til bók-
42 Í ævintýrum Charles Perrault kemur prinsinn, eða ígildi hans, kvenhetjunni til bjargar í sögulok.
Það á við um ævintýrin „Bláskegg“, „Öskubusku“,, „Álfkonurnar“ og „Þyrnirós“.
43 Seifert, Fairy Tales, Sexuality, and Gender in France. 1690–1715. Nostalgic Utopias, 175–219.
UM BÓKMENNTALEG ÆVINTÝRI Í FRAKKLANDI Á 17. ÖLD
10.33112/millimala.13.9