Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.2020, Qupperneq 70

fyrsta sopanum niður. Þarna stóð hann
með krús í höndum, titrandi af ákefð,
reyndi að koma innihaldinu niður, ældi
ofan í krúsina, reyndi aftur, ældi á ný og
þannig var áfram haldið þar til honum
loks tókst að halda vökvanum niðri. Þar
með voru öll vandamál úr sög-
unni. Þetta mun ekki nýtt í sögunni með
þá sem háðir eru áfengi, að maginn geri
uppreisn, sálrænt atriði sem margir
drykkjumenn kannast við.
Og ævinlega kvaddi Sævar okkur með
sömu orðum þegar farið var í helgarfrí.
„Þið vitið hvar ég verð ef ég verð ekki
mættur á sunnudaginn“ Og allt passaði
það, við Stefán stýrimaður fórum oft á
sama staðinn á sunnudagskvöldum þegar
halda skyldi úr höfn til að ná í skipstjór-
ann. Það var aldrei neitt vandamál, hann
kom um borð, helst stundum að hann
æsti sig ef einhverja aðra vantaði úr
skipshöfninni við brottför, átti þá til að
tala um „helvítis rónalýð“. Svo lagði
hann sig á útstíminu, bað um að ræsa
sig á Víkinni og kom þá upp eins og ný-
sleginn túskildingur, klár í slaginn, lét
ekki standa upp á sig í neinu þegar út á
sjó var komið. Sennilega voru helgarfríin
hjá honum miklu meiri þrældómur held-
ur en vinnan úti á sjó en þetta var hans
lífsmáti, svona vildi hann hafa það og
svona var það. Hitt er svo annað mál að
fáir þola slíkt líferni til lengdar enda fékk
Sævar að kenna á því, lést langt um ald-
ur fram en líklega lífsreyndari en margur
eldri maðurinn.
Átta til níu pakkar á sólarhring
Annað var það sem Sævar kunni sér lítið
hóf í, það voru reykingarnar. Ég er helst
á því að hann hafi átt óstaðfest Íslands-
met í reykingum, jafnvel heimsmet. Og
reykingamátinn var engu líkur. Filtersí-
garettur gat hann ekki reykt, hans sort
var Camel því að stór hluti af reykingun-
um var að tyggja annan endann af sígar-
ettunni. Líklega hefur það verið um
þriðjungur af hverri sígarettu sem hann
japlaði upp meðan hinn hlutinn brann.
Og aldrei sá ég hann taka ofan í sig reyk
á sama hátt og flestir reykingamenn gera,
með djúpum sogum, hjá honum voru
þetta smáir og jafnir skammtar í einu í
hvert sinn sem hann andaði að sér. Ég er
helst á því að honum hefði svelgst á,
hefði hann þurft að anda að sér hreinu
lofti, nikótínlausu. Aldrei gekk hann
með eldspýtur á sér, þurfti þeirra ekki
með nema rétt þegar hann vaknaði til að
kveikja sér í fyrsta naglanum, svo var
kveikt í þeirri næstu með stubbnum.
Fyrir kom að hann „missti niður damp-
inn“ eins og við kölluðum það þegar
drapst í hjá honum, þá kom hann hlaup-
andi eins og byssubrenndur niður á dekk
til að fá eld því sjaldnast voru eldspýtur í
stýrishúsinu. Þegar hann stóð allan sólar-
hringinn við að toga, fóru milli átta og
níu pakkar af Camel og það met á ég
ekki von á að verrði slegið í bráð.
Það liggur í hlutarins eðli að oft varð
tóbakslaust um borð því að ekki var
alltaf fyrirhyggja ráðandi um tóbaks-
birgðir þegar lagt var úr höfn. Allir um
borð voru reykingamenn þótt enginn
kæmist í hálfkvisti við skipstjórann. Því
var það oft í lok túrs og á heimstímum
að tóbakslítið var og stundum tóbaks-
laust. Þá var búið að tína upp hvern ein-
asta stubb sem fyrirfannst um borð og
klára píputóbakið frá kokknum, allt nýtt
til hins ítrasta. Svo fór Sævar á handa-
hlaupum upp með spottanum þegar
komið var í höfn, til að redda sígarettum.
Einhverju sinni urðum við tóbaks-
lausir austur við Ingólfshöfða og var þá
um sólarhringur eftir á veiðum. Gull-
borgin var þarna skammt frá okkur og
Sævar kallaði í gamla manninn í talstöð-
inni og bað hann að redda nokkrum
pökkum. Það var ekki nema sjálfsagt, við
hífðum og renndum yfir að Gullborginni.
Binni henti böggli yfir til okkar og í hon-
um voru sex pakkar af Camel. Þeim var
skipt jafnt niður, þ.e.a.s. Sævar fékk fjóra
pakka en við hinir, fjórir talsins, fengum
tvo pakka saman. Ég held ég ljúgi engu
til að hann hafi svo leitað til okkar á
heimstíminu með tóbak, búinn með
sinn skammt.
Belgurinn sprakk undan
aflanum
Á þessum árum voru bátar saman í svo-
nefndum „kóda“ eða dulmáli um afla-
brögð. Þetta var aðallega gert til að að-
komubátar fréttu ekki af aflabrögðum
samstundis og sömuleiðis voru nokkur
brögð að því að kódinn væri notaður til
að vara við ferðum varðskipa. Sævar var
í kódafélagi með Binna, föður sínum, og
mági sínum, Gísla Sigmars á Elliðaey VE.
Alltaf var svo verið að skipta um kóda og
fá nýja þar sem skipstjórar á öðrum bát-
um voru oftast fljótir að ráða í dulmálið.
Sjaldnast voru allir þrír bátarnir í landi í
einu þannig að oft voru tveir með nýjan
kóda en einn með gamlan. Ósjaldan olli
þetta ruglingi og stundum tómri vitleysu
þegar upp voru gefnar tölur sem enginn
botnaði nokkurn skapaðan hlut í og var
það oft æði broslegt að fylgjast með tal-
stöðvarviðskiptunum þegar þannig stóð
á. Oftast endaði það með einhverjum
heimatilbúnum athugasemdum og til-
vitnunum í enn eldri kóda þannig að
yfirleitt vissi allur flotinn um aflabrögðin
eftir þessi orðaskipti.
Aflabrögðin voru dágóð þetta sumar
og Sævar lunkinn að vera á réttum stað á
réttum tíma. Einhverju sinni var trollið
látið fara á Víkinni. Þegar togað hafði
verið í rúman klukkutíma, kemur Sævar
niður og biður okkur að hífa, það sé
búið að lóða svo svakalega allt togið. Svo
var gert og þegar lengjan er komin að
síðunni, kemur í ljós að trollið er sneisa-
fullt af fiski, flýtur út um opið. En
veiðarfærið þoldi ekki allan þennan fisk,
belgurinn rifnaði niður að pokagjörð og
það eina sem við náðum var einn poki af
golþorski. Það var sannarlega sárgræti-
legt að horfa á allt þetta magn af fiski
synda í burtu og fá ekki aðhafst.
Bjarnhéðinn Elíasson
Annar samferðamaður sem Sigurgeir
minnist á í bók sinni er Bjarnhéðinn
Elíasson, Rangæingur sem flutti til Eyja
rétt eftir síðari heimsstyrjöld, festi þar
ráð sitt og settist að þar. Þeir Sigurgeir
voru ekki aðains skipsfélagar, heldur
einnig lífstíðarfélagar og hér segir af
samskiptum þeirra.:
Eftirminnilegt sumarúthald
Sumarið 1966 réði ég mig í skiprúm hjá
Bjarnhéðni sem háseta. Sú ráðning fór
fram á venjubundinn hátt af hans hálfu,
þ.e.a.s. hann bað aldrei nokkurn mann
um að róa með sér, heldur var svo látið
líta út sem pláss væri laust á bátnum og
margir um hituna að reyna að komast í
það. Aldrei heyrði ég hann á sínum skip-
stjórnarferli biðja mann um að róa með
sér, heldur beið hann ævinlega eftir því
að menn kæmu til hans og bæðu um
pláss og hefur þetta sennilega oftar en
einu sinni orðið til þess að hann missti
af góðu fólki. Það hefur þó varla komið
að sök því að hans sögn var aldrei annað
en úrvals fólk með honum til sjós. Alla-
vega heyrði ég hann sjaldnast bera þeim
illa söguna sem með honum voru.
En nú er mér tilkynnt, við eldhús-
borðið að Skólavegi 7, að laust sé háseta-
pláss á Elíasi Steinssyni á komandi sum-
arvertíð.
Þessu plássi var nánar lýst á eftirfar-
andi hátt:
„Hvað ætlar þú að gera í sumar?“
Nú var undirritaður ekkert of ráðinn í
því en hafði á orði að hann væri að
hugsa um að prófa sig sem leiðsögumað-
ur hjá ferðaskrifstofu einni það sumar
suður í Frakklandi.
„Hva, þú hefur ekkert upp úr því
helvíti.“
Svo kom þögn.
„Það er laust pláss hjá mér í sumar.“
„Nú,“ sagði ég.
70 – Sjómannablaðið Víkingur