Bændablaðið - 12.01.2023, Blaðsíða 55

55Bændablaðið | Fimmtudagur 12. janúar 2023
KROSSGÁTA Bændablaðsins
STRÍÐNI ÓHLJÓÐI ÖFUG RÖÐ MULDRA FISKUR FLJÓT-
FÆRNI
LOSTÆTUR SKAKKT
STÆLIR
MJÖG
RUSL
TJARA
Í RÖÐ
HASTA
ÖNUG-
LYNDI
LOKAÐI
ÁHERSLU
MÓTAEFNI RÚN
ÞURRKA
SKRÁMA
Í RÖÐ
BRESTA
VERÐ-
SKULDUÐ
TVEIR EINS
NART
SVIPUR
SEFA
Í RÖÐ
FÚI
TJÚTTA
ÓVÆTTUR
BAND
SKJÓTAST
NEÐAN
LIÐ-
LANGAN
AÐGÆSLAÖFUG
RÖÐ
SIGRAR
FLÖKTI
EYÐA
LYKT
STÍGUR
EFTIRSÓKN
AÐ-
KALLANDI
RAÐTALA
FUGLAR
FJALLS-
NÖF
MEGIN
STUND
VOPN
YFIRGEFA
FLÆDDI
GRÍPA
GORGEIR
NÓTA
BÓK
LÍNA
RÍKI Í
AFRÍKU
SKYLDIR
HRAKTI
FEN
SPIL
HRIKT
SNÚINN
ÁGENGNI
HERKVÍ
FUGL
H
Ö
FU
N
D
U
R
B
H
•
B
R
A
G
I@
TH
IS
.I
S
•
K
R
O
SS
G
A
TU
R
.G
A
TU
R
.N
ET
188
SÖFNIN Í LANDINU
MARG-
NUGGA UMHUGAÐ
BEKKUR
SEINLÆTI
RISPA GÆLUNAFNS MINNKASMÁ-
MJAKA SKRIFA GEÐÓREIÐAÍ RÖÐ
MIKIL RS AT S EÓ KÁTUR SR H SJURT R BLAÐG
JURT
EIGRA
ÖA NR K MF EFNIS-
MAGN MI R Á
VÖNDULL
ÞOLAN-
LEGA Ú LH
R NE E MI R ÆK I LA MÁTA
LOKUÐ AVATT
KK. NAFN
TVEIR
EINS TG TG I ALUMMA
BYRSTUR
BLEKKING TK P SKRIÐDÝRL L UA
T Ó BAKKI
FLJÓTRÆÐI F A T ÁTT
PLANTA
STUÐ-
NINGUR
N
HNEISA
E
A
A
ÓVILD
R
Ð
SAMÞYKKI
YFIRGEFA
N SEINKA
KOSIÐ
Ð
H
J
TVÍHLJÓÐI
SKRENSAR T
A
A
Á
A EL
REISA
SKIP
U FD
F
IÐUKAST
BAND
S
I Ð R U N
PUKRAST
UM-
GERÐIR A
S
R
TVEIR
EINS
U
K
I
A
SKAÐA
ÓSIGUR
F
U V
M
A
A
R A
TIF
ÓNÆÐI
RÖSKUR
ÍLÁT
S
MÆLTI
ÁTT ÐV
T
K ÓÞURFTA
PILI
SKORIÐ
EFTIRSJÁ
L SVIPAN
HÆÐIR A N D R Á
P
ÍLÁT
LANDS
M
Ð
HAND-
LAGINN
K
A
FA
KVK. NAFN
RÆKTAR-
LAND A
Á
S
R
Á
KUSK
ÞÁTT-
TAKANDA
R
K
FÁMÁLL
TAPA
S LE
O
T ÓM
R
H
B
RÁNDÝR
Á
ÚLDNA
S
ÓLM
ÍÞRÓTT
STAÐFESTA
VÆTU
R A
FISKUR
L
GISTIHÚS
DJÚP
L
Á
SVEIMA
H
GÆLUNAFN
SMÁU
L
F
Ó
R
A L
L
T
U
A
S A
Ö
E
G
A UL
G
UPP-
DIKTAÐI
NUDD GSKAMMA
VERKLAGNI
IHÓLF
A
Y
L
S
F
SAM-
ÞYKKUR
KÚNST
Æ
S
R
A
ÖR
M
Á
M
K
Á
N
S
A
L
I
I
F
A
K I
HÁLS-
BINDI
STAFUR
STUTT-
NEFNI
SEYTL
A Ð
S
R
L
LASTA
STARTARI RMJAKA
A
N AH
S
FULL-
FRÍSKUR
L
G
J
A
Ú
L
F
A
A
BLEÐILL
FIÐUR
BLANDAR
KAPPSEMI
M
L
I
A
Ð
MÁNUÐUR
DROPA
VERKFÆRI
G
I
FISKUR
ÖFUG RÖÐ
L
A
TÆPLEGA
VEGA AÐ
U Ð
E
R
V
R I
K
AFLVAKI
A
R EIRÐAR-
LEYSI
TVEIR
EINS
R
I GA
T
D
G
Ó
R
L
I
TENGI-
VAGN
DREITILL
N
K
D
Á
A
L
GATA
Í RÖÐ
F
S
G
Ö
U
T
U
L
R
R
R UPPISTAÐA
SKORDÝR
M
ÓSANNUR
AUGNARÁÐ
Æ
PÍPA
NÓTA L
U
R
T
Æ ÓA
I
Ð NN
BÓN-
BJARGIR
KK. NAFN
DROLL
RISTA
I
Ð
N
LEIÐSLA
N
S
T
N
A
Ú
K
R
RÓMVERSK
TALA
A
SKRÁ
FLINKUR
SETJA
PRÓFAR
Ó
X
R
L
T
Í RÖÐ
SKÁLMA
I
Á
Í RÖÐ
KK. NAFN M
M Á
ÁBREIÐA
RÓT
K
R
A
F
L
SKOTT
VANTA
T
T
R A
N L
L
K
A
SEM
STRÁ
S
A
L
A
A
S R
FRJÓANGI
SPROTA
S
T
OTA
ÍLÁT
G
L
A
S
SEFANDI
A
AFTAKA
N
E
I
T
A
LEIKFÖNG
TVEIR EINS
BLÓM-
SKIPAN
FUGL
MEIÐSLI
HEPPNAST
KLÆÐI
N
T
I
T
R
I
DUG-
LAUSA
RAÐTALA
A
Í
K
A
S
A
R
ÞÍÐA
A
F
D
A
INNIHALD
Ð
A
Í RÖÐ
VEGNA
F
A
T
Á
A
TRÉ
ÞJÓTA
N
E
SÓUN
I
B
K
R
A
I
GRÓP
OFREYNA
U
GÁ
ÞRYKK
S
R
Ð
L A
GLEÐI N
I
L
E ÚTFALL
BLUNDA
ELLA A
F
KIRTILL
HÖFUÐFAT
I Ó
A R
F
B
T S
N S
L
RBAKATIL
S VESALINGS
SVEIPIR R Æ F I
FANTA-
SKAPUR
ASNÍKILL
L
E
F
ÖFUG RÖÐ
UPP-
HRÓPUN
MERKJA
G
S
FÚI
Æ
P
T
A
HANGA
A
T
O U
Á ÁVÍTAR
HLJÓÐ-
FÆRI I
L
ÁKALL
A
VAÐALL
VANALEGT S
K
ÓTTAST
TÁLKN-
BLAÐ
M M
A
B
BÆTA
R FREÐMÝRI
N Ó
A B
F
Æ
L
A J
A A
R A
A
N
A
NÓTA
F
A
Ö L TVEIR EINS
PRÓFGRÁÐA Ð Ð MÁLMUR
FERLÍKI
F
HAMA-
GANGUR
Á
Y
Æ
A
L
A
L
R
R
R
I
L
TVEIR EINS
MERKJA-
KERFI
S
S
G R
N A
LJÓMA R
L
T
L
A O
VINNUVÉL
SKORDÝR F
S T
L
U
MEGIN-
HLUTI
KRASSA
LJÓSNA T
G A
K A
SKRÆKJA
FRÍA
J
A
K A
R SKRIÐDÝR
A
G
Ó
Ð
GUGGIN
S K I M A SELUR
LANGAR
ÓÞÆGINDI
B
Ó
R
N
H
ÁLEGG
SÍGA
I
O
E
K
M
T
I ÖNUG
GLUNDUR
Æ T
I
SPOR
ORÐ-
RÓMUR
L F
F Ö
L
F
L Ú
A N
L
A
A L
TINDUR
ÁBÓT N
HRÍFA
BRELLA
R
GÁ
T U Ð A HÆTTA
RÁPA V
BLÆ
Á
L
HRYGNING
KRÚS
I
A
H
G
T
N
A
O
ÞAKBRÚN
ÁLITS
STARF
VEÐJUN L
G Y
T
U
S A
L N
NIÐUR
ATLAGA
F
Ý N
MÓTA
ÚTUNGUN D
O
S
S STRITAR
M A
F
BLÝKÚLA
ÓHREINK-
AÐ
RAUSA
A M I RJÁLAR
VAFI F I
ÖFUG RÖÐ
K
S
T
R
DANSA
FÖR
N
A
TVEIR EINS
RÓLEGUR
T
SPIL
SKRÁ
R
M
V A
J R
STUTTNEFNI
ÞÉTTI-
EFNI
M
I ÖFUG RÖÐ
FUGL
Ó KVIK
UMDÆMI
Á
ÓNÓG
S D
K I
S
V
T B
E Ð
I
A
Ð KVABB
ÆR R E L L N
K
I
SKORDÝR
ÁSKOTNAST
F
Í
REFSING
VIÐBÓT
V
JAFNVEL
VOPN
T
S
A
E P
A Ð
T
T
Ð Á
BYLGJA
SJÚK-
DÓMUR A
R
N
A R
L ÖFUG RÖÐ
A
A
RISSA
SKJÁLFI
I R
F
T
LEIÐINDI
BLÍÐA
HRÓPA
KLIÐUR
H
Ö
FU
N
D
U
R
B
H
•
B
R
A
G
I@
TH
IS
.I
S
•
K
R
O
SS
G
A
TU
R
.G
A
TU
R
.N
ET
Í Dalvíkurbyggð eru rekin þrjú
söfn og við það bætist síðan
Menningarhúsið Berg sem flokkast
ekki sem safn en er ákveðin regnhlíf
yfir flest allt menningarstarf í
sveitarfélaginu.
Söfnin eru ólík innbyrðis, eðli
þeirra, markmið og tilgangur. Þau
eru bókasafn, héraðsskjalasafn
og byggðasafn og eru staðsett í
Menningarhúsinu Bergi, Ráðhúsi
Dalvíkur og Hvoli.
Það er óhætt að segja að miklar
hræringar séu í safnamálum í
Dalvíkurbyggð, segja má að öll
söfnin standi á tímamótum þótt
ólík séu. Nýverið var tekið upp nýtt
bókasafnskerfi á landsvísu og hefur
starfsemi Bókasafns Dalvíkurbyggðar
litast af því síðan í sumar. Ný kerfi
bjóða auðvitað upp á tækifæri til að
endurskoða það sem áður hefur verið
gert og jafnvel leggja nýjar línur fyrir
framtíðina. Við tókum einnig nýverið
í gagnið sjálfsafgreiðsluvél á safninu
sem mun bæta þjónustu við lánþega og
auka sveigjanleika starfsmanna. Þess
á milli reynir safnið að vera sýnilegt
á samfélagsmiðlum og dreifa gleði
til nærsamfélagsins, t.d. með föstum
liðum eins og „fössarafésbókinni“.
Á héraðsskjalasafninu höfum við,
ásamt öðrum héraðsskjalavörðum
á landinu, tekið þátt í undirbúningi
er varðar viðtöku og meðhöndlun
opinberra skjala á rafrænu formi.
Hér ræðir um stórt og yfirgripsmikið
verkefni sem mun að öllum líkindum
hafa miklar breytingar í för með sér
fyrir Héraðsskjalasafn Svarfdæla.
Við höldum þó viðteknum venjum
enn um sinn og skráum afhendingar
á pappírsformi og þá kannski sér
í lagi ljósmyndir. Vikulega hittist
ljósmyndahópurinn okkar „frægi“
og fer yfir óþekktar ljósmyndir til að
bera kennsl á fólkið á myndunum.
Hópurinn samanstendur af miklum
hollvinum safnsins sem muna tímana
tvenna og eru þau ómetanleg auðlind
fyrir safnið.
Í lok árs 2021 var ákveðið að flytja
Byggðasafnið í Hvoli yfir í annað og
heppilegra húsnæði. Þegar á hólminn
var komið reyndist húsnæðið sem varð
fyrir valinu þó ekki svo heppilegt og
var því fallið frá þeirri ákvörðun í lok
árs 2022. Framtíðarhúsnæði safnsins
er því óráðið en ákveðið hefur verið
að leggjast í gagngera ígrundun,
hugmyndavinnu og stefnuvinnu
snemma á þessu ári. Sveitarfélagið
á sér sterka og merkilega sögu
sem mikilvægt er að miðla til
nærsamfélagsins, gesta og ferðafólks á
sem aðgengilegastan hátt. Þetta verður
stórt en gríðarlega spennandi tækifæri
fyrir Dalvíkurbyggð í heild sinni.
Þangað til heldur Byggðasafnið áfram
sínu hefðbundna starfi. Á sumrin er
opið alla daga en á veturna er opið
eftir samkomulagi. Á þeim tíma er
áhersla á skráningu og móttöku leik-
og skólahópa.
Gaman er að segja frá tveimur
verkefnum sem eru á döfinni hjá okkur.
Fyrst má nefna samstarf safnanna
þriggja við 10. bekk í Dalvíkurskóla.
Nemendurnir sækja öll söfnin en í
stað þess að fá hefðbundna leiðsögn
um safnið fá þeir smjörþefinn af því
hvernig er að starfa á safni. Starfsmenn
safnanna fara með nemendurna í
kjölinn á því hvernig faglegt starf á
söfnunum er uppbyggt og freista þess
að kveikja neista hjá upprennandi
safna-, þjóð-, eða bókasafnsfræðingum
(svo fátt eitt sé nefnt). Nemendur fá að
kynnast völdum verkefnum sem oft
eru hulin gests auganu, s.s. skráningu,
pökkun, skipulagi, ljósmyndun,
greiningu og fleira. Þetta verkefni er
enn í þróun en hefur fært okkur nýja
sýn á það hvernig hægt er að kynna
starfsemi safnanna fyrir ungmennum.
Í mars er síðan árleg mynd-
listarsýning barnanna sem er gríðarlega
skemmtilegt samstarfsverkefni
safnanna, Menningarhússins Bergs
og leikskólans Krílakots. Börn elstu
deildar Krílakots koma í nokkur skipti
í safnaheimsókn á Hvol og í janúar
velur hvert barn sinn uppáhaldsgrip
á safninu. Gripurinn er síðan
ljósmyndaður og barnið notar hann
sem innblástur í málverk sem það
skapar sjálft. Þegar öll verkin eru
tilbúin eru þau sett upp í veglega
sýningu í listasal Menningarhússins
Bergs þar sem öllum gefst kostur á því
að skoða verkin. Þá gefst foreldrum og
velunnurum kostur á að kaupa verk á
2.000 krónur stykkið og rennur allur
ágóðinn til foreldrafélagsins sem sér
um að verðlauna börnin með einhverri
uppákomu.
Það er því óhætt að segja að það sé
af nógu að taka hér í Dalvíkurbyggð
og safnamálin á fullu skriði hvort
sem litið er að innra eða ytra starfinu.
Við mælum með innliti á söfn
Dalvíkurbyggðar eða Menningarhúsið
Berg næst þegar þið eigið leið um
Tröllaskagann.
Björk Hólm,
forstöðumaður safna og
Menningarhússins Bergs
Söfn Dalvíkurbyggðar
Menningarhúsið Berg. Mynd / Aðsend
LAUSNIR Á JÓLAGETRAUNUM
Gerður er greinarmunur á grönnum og breiðum sérhljóðum eins og a og á og i og í.
mar g ur(t) (h)er k
n á r þó(f) han(i) n sé(r) smár
MARGUR ER KNÁR ÞÓ HANN SÉ SMÁR
Ekki er gerður er greinarmunur á grönnum og breiðum sérhljóðum eins og a og á eða i og í.
FERÐAMANNAFLÓÐBYLGJAN SKALL Á LANDIÐ AFTUR MEÐ TILHEYRANDI UPPGRIPUM OG ATINNU
T IL HEY RAND I UPP
FER(N) (I)ÐA MAN NAFL(I) ÓÐ
BYLGJA N SK Á LL Á LANDI Ð AFTUR MEÐ
GRIP (R)ÚM ÓGÁT VÍN NÚ (A)
Þessar tvær
eldspýtur
LAUSNIR Á GÁTUM
Eins og
teningur B
Öræfajökull, Askja,
Bárðarbunga, Eldey,
Eyjafjallajökull,
Grímsvötn, Hekla,
Hengill, Katla, Krafla,
Krýsuvík, Kverkfjöll
Snæfellsjökull.
Eldfjöllin
13 eru:
Þessar tvær
eldspýtur
LAUSNIR Á GÁTUM
Eins og
teningur B
Öræfajökull, Askja,
Bárðarbunga, Eldey,
Eyjafjallajökull,
Grímsvötn, Hekla,
Hengill, Katla, Krafla,
Krýsuvík, Kverkfjöll
Snæfellsjökull.
Eldfjöllin
13 eru:
r
l r

i s og
te ingur B
Öræfajöku l, Askja,
Bárðarbunga, Eldey,
Eyjafja lajöku l,
Grímsvötn, Hekla,
Hengi l, Katla, Krafla,
Krýsuvík, Kverkfjöll
Snæfellsjökull.
ldfjö lin
13 eru: