Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2021, Síða 78

hafa sýnt að mæður með fyrsta barn telja brjóstagjöf valda
þeim mestri streitu og að ráðgjöf varðandi brjóstagjöf sé sam-
ofin aðlögun þeirra að foreldrahlutverkinu (Kronborg o.fl.,
2014; Ranch o.fl., 2019). Hjúkrunarfræðingar þurfa að vera
meðvitaðir um að foreldrar telja að ráðgjöf sé ekki alltaf nægj-
anleg og að sýn heilbrigðisstarfsfólks og mæðra á ráðgjöfina
sé mismunandi (Ranch o.fl., 2019; Razurel o.fl., 2011). Út frá
niðurstöðum um að ekki reyndist munur á hópunum varðandi
fræðslu um umönnun barns, tengslamyndun eða andlega líðan
foreldra má álykta að það bendi til þess að þeim þáttum séu
gerð fullnægjandi skil í heimvitjunum í ung- og smábarna-
vernd.
Einnig kom fram í rannsóknarniðurstöðum að foreldrar
með fyrsta barn vildu frekar gera breytingar á heimavitjunum
og í opnum svörum greindu þeir meðal annars frá því að þeim
þótti vanta lista eða betri upplýsingar um það sem gert væri í
heimavitjunum. Það bendir til óöryggis foreldra hvað varðar
heimavitjanir og markmið þeirra, og samræmist þetta niður -
stöðum annarra rannsókna (Rautio, 2013; Tveter og Karlsson,
2017). Í símtali við foreldra, þar sem tími fyrir fyrstu heima-
vitjun er ákveðinn, mætti upplýsa foreldra betur um tilgang
heimavitjananna, hvað hjúkrunarfræðingar gera í þeim og vísa
foreldrum á vefinn Heilsuvera.is þar sem finna má upplýsingar
um heimavitjanir.
Á svörum foreldra við opnum spurningum um heimavitj-
anir sást að hjúkrunarfræðingarnir höfðu beitt virkri hlustun,
sýnt sannan áhuga og byggt upp traust sem samkvæmt grein
Wright og Leahey (2011) eru lykilatriði í því að byggja upp
meðferðarsamband. Niðurstöður rannsóknarinnar samræm-
ast niðurstöðum erlendra rannsókna, þar sem foreldrar mátu
gott meðferðarsamband og góða samskiptaeiginleika hvað
mest í heimavitjunum hjúkrunarfræðinga. Einnig mátu þeir
mikils að þjónustan væri persónuleg, sveigjanleg og að for-
eldrar fengju upplýsingar og fræðslu (Barimani og Vikström,
2015; Damashek o.fl., 2020) til að ná stjórn á nýju aðstæðum
(Hjälmhult og Lomborg, 2012). Meirihluta foreldranna fannst
þeir fá tækifæri til að spyrja um það sem þeim var efst í huga,
og slíkt er mikilvægt því vangaveltur og reynsla foreldra eru
mismunandi og hjúkrunarfræðingar þurfa að vera meðvitaðir
um að hver fjölskylda er einstök (Tveter og Karlsson, 2017).
Þá kom fram í opnum svörum þátttakenda að tryggja þyrfti
betur upplýsingaflæði á milli heimaþjónustu ljósmæðra og
hjúkrunarfræðinga ung- og smábarnaverndar. Það eru mikil-
vægar ábendingar því samfella í flutningi á milli þjónustustiga
bætir öryggi og stuðning við fjölskyldur fyrstu vikurnar eftir
fæðingu (Barimani og Vikström, 2015; McLelland o.fl., 2015).
Von er til þess að með væntanlegu rafrænu skráningakerfi fyrir
heimaþjónustu ljósmæðra takist að auka samfellu í þjónust-
unni. Í skriflegum svörum foreldranna kom fram ánægja með
að fá þjónustuna heim í stað þess að þurfa að fara út með
börnin þegar þau væru ung. Mikilvæg rök með heimavitj-
unum í ung- og smábarnavernd eru að þær leiða til betri and-
legrar líðanar móður, og börn lenda síður í smithættu af
ókunnugum (Yonemoto o.fl., 2017). Rannsakendur leyfa sér
að draga þá ályktun að þau rök hafi fengið aukið vægi nú á
tímum þegar heimsfaraldur COVID-19 herjar á heiminn.
Jákvætt var að foreldrum þóttu heimavitjanir hjúkrunar-
fræðinga vera hæfilega margar og hæfilega langar. Um leið er
það áhugavert því að þeim hefur farið fækkandi undanfarna
tvo áratugi og eiga samkvæmt leiðbeiningum ÞÍH (2020b) nú
að vera tvær til þrjár. Upplýsingar um hvað varð til þess að
jórunn edda hafsteinsdóttir o.fl.
78 tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 97. árg. 2021
Tafla 4. Samanburður á viðhorfum til fræðslu sem veitt var í heima-
vitjun milli þátttakanda með fyrsta barn og þeirra sem áttu
barn/börn áður.
Varstu ánægð/ur
með aðstoð og Heild Fyrsta barn Barn áður
ráðgjöf: n (%) n (%) n (%) P-gildi**
Varðandi brjóstagjöf?
(n = 118)*
Ánægður 97 (82,2) 44 (73,3) 53 (91,4)
Óánægður 21 (17,8) 16 (26,7) 5 (8,6) 0,010
Varðandi óværð barns?
(n = 97)*
Ánægður 70 (72,2) 33 (63,5) 37 (82,2)
Óánægður 27 (27,6) 19 (36,5) 8 (17,8) 0,040
Varðandi svefn barns
(n = 96)*
Ánægður 68 (70,8) 31 (60,8) 37 (82,2)
Óánægður 28 (29,2) 20 (39,2) 8 (17,8) 0,021
Varðandi hvíld
fjölskyldunnar?
(n = 97)*
Ánægður 76 (78,5) 38 (69,1) 38 (90,5)
Óánægður 21 (21,6) 17 (30,9) 4 (9,5) 0,011
Varðandi umönnun
barns, t.d. böðun?
(n = 96)*
Ánægður 82 (85,4) 44 (83,0) 38 (88,4)
Óánægður 14 (14,6) 9 (17,0) 5 (11,6) 0,460
Varðandi tengsla-
myndun, að lesa í
tjáningu barns?
(n = 110)*
Ánægður 62 (62,0) 31 (55,4) 31 (70,5)
Óánægður 38 (28,0) 25 (44,6) 13 (29,5) 0,123
Varðandi andlega líðan
foreldra? (n = 110)
Ánægður 90 (81,8) 46 (75,4) 44 (89,8)
Óánægður 20 (10,9) 15 (24,6) 5 (10,2) 0,052
Varðandi þroska og
örvun barns? (n = 114)
Ánægður 82 (71,9) 36 (60,0) 46 (85,2)
Óánægður 32 (28,1) 24 (40,0) 8 (14,8) 0,003
Varðandi slysavarnir?
(n = 104)
Ánægður 57 (54,8) 25 (45,5) 32 (65,3)
Óánægður 47 (45,2) 30 (54,5) 17 (34,7) 0,042
* Þeir sem svöruðu að þeir „hefðu ekki þurft hjálp“ eru ekki með
** P-gildi, marktækni miðuð við <0,05