Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Qupperneq 79

1. tbl. 98. árg. 2022 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 79
Ritrýnd grein | Peer review
og einnig kom fram hugmynd um að bjóða upp á kennslu og
þjálfun þar sem gátlistarnir kæmu við sögu.
Samanburður á viðhorfi
Munur á viðhorfi milli hópa út frá bakgrunnsbreytum var
mældur með t-prófi óháðra hópa. Samantekt á marktækum
t-prófum í samanburði milli hópa má sjá í töflu 6.
Í samanburði með pöruðu t-prófi milli T1 og T2 kom fram
að færri þátttakendur treystu sér til að framkvæma verk
sín í bráðatilfellum án gátlista að loknum tveimur þrepum
innleiðingar Gátlista vegna bráðra vandamála á skurðstofu
heldur en fyrir (t(27)=-2,521; p=0,02). Ekki fannst marktækur
munur á milli T1 og T2 að öðru leyti með pöruðu t-prófi.
Tafla 6. Samantekt á marktækum (p<0,05) t-prófum óháðra hópa þegar borin
voru saman viðhorf eftir starfsstétt, starfssviði og starfsaldri á sérsviði.
T1=september 2020, T2=janúar 2021.
Tími Niðurstaða t – gildi
T1 Hjúkrunarfræðingar hafa jákvæðara
viðhorf en sérfræðilæknar til
notkunar gátlista á skurðstofum
t(32)=2,43; p=0,02
T1 og T2 Sérfræðilæknar treysta sér frekar
en hjúkrunarfræðingar til að
framkvæma verk sín án gátlista í
venjubundnum störfum
T1: t(39)=-3.2; p<0,001
T2:t(29)=2,64; p=0,01
T1 Sérfræðilæknar treysta sér frekar
en hjúkrunarfræðingar til að
framkvæma störf sín án gátlista í
bráðatilfellum
t(39)=-2,39; p=0,02
T2 Hjúkrunarfræðingar hafa jákvæðara
viðhorf en sérfræðilæknar til gátlista
WHO
t(16)=2,22; p=0,04
T2 Þátttakendur með 15 ára
starfsreynslu á sérsviði eða minna
hafa jákvæðara viðhorf til gátlista
WHO en þátttakendur með 16 ára
starfsreynslu á sérsviði eða meira
t(14)= -2,26; p=0,04
T2 Hjúkrunarfræðingar telja frekar en
sérfræðilæknar að gátlistar nýtist við
venjubundin störf (V) og í bráða-
tilfellum (B)
V:t(29)=2,67; p=0,01
B:t(29)=2,27; p=0,03
Rannsóknin mat viðhorf hjúkrunarfræðinga og sérfræðilækna
á skurðstofum SAk til notkunar gátlista á skurðstofum. Helstu
niðurstöður bentu til að forsendur fyrir notkun Gátlista vegna
bráðra vandamála á skurðstofu séu jákvæðar. Þannig sýndu
niðurstöður paraðs t-prófs að færri þátttakendur treystu sér
til að leysa verkefni sín án gátlista í bráðatilfellum, að loknum
fyrstu tveimur þrepum innleiðingarferlis Gátlista vegna bráðra
vandamála á skurðstofu heldur en fyrir innleiðingu. Það gefur
vísbendingar um að þátttakendur hafi mögulega séð kosti
þess að nota gátlista í bráðatilfellum, eftir að hafa séð hvernig
slíkir gátlistar líta út og fengið kynningu á notkun þeirra.
Þessa tilgátu styðja niðurstöður Goldhaber-Fiebert og félaga
(2020) sem gerðu afturvirka rannsókn meðal svæfingalækna
og svæfingahjúkrunarfræðinga á tveimur sjúkrahúsum í
Bandaríkjunum þar sem gátlistar í bráðatilfellum höfðu verið
innleiddir. Allir þátttakendur þeirrar rannsóknar sögðust vilja
nota gátlista í bráðatilfellum í framtíðinni eftir að þeir höfðu
UMRÆÐA
séð virkni þeirra, einnig þeir sem áður hefðu ekki kosið að
nota þá.
Niðurstöður rannsóknarinnar sýndu að viðhorf hjúkrunar-
fræðinga og sérfræðilækna til notkunar gátlista í störfum
sínum mældist jákvætt. Einnig virtist viðhorf til gátlista
WHO, sem notaður hefur verið á skurðstofunum í 10 ár vera
jákvætt og töldu þátttakendur notkun hans auka öryggi
sjúklinga. Þetta samræmist niðurstöðum rannsóknar sem
Krombach og félagar (2015) gerðu á meðal svæfingalækna
og svæfingahjúkrunarfræðinga á stóru háskólasjúkrahúsi
í Bandaríkjunum. Í þeirri rannsókn töldu 98% þátttakenda
WHO-listann mikilvægan eða mjög mikilvægan með tilliti til
öryggis sjúklinga.
Alidina og félagar birtu árið 2018 rannsókn sem gerð var á
stofnunum í Bandaríkjunum sem hlaðið höfðu niður gátlistum
af heimasíðum Ariadne Labs eða Stanford-háskóla til eigin
nota. Tilgangurinn var að skoða hvaða þættir skiptu mestu
máli í innleiðingu gátlista með það fyrir augum að þeir
væru nýttir í viðeigandi aðstæðum og voru alls skoðaðar
niðurstöður frá 368 svarendum. Eitt af því sem talið var
stuðla að vel heppnaðri innleiðingu gátlista á skurðstofum
var að hefð væri fyrir því á viðkomandi stofnunum að vinna
markvisst að öryggi sjúklinga (Alidina o.fl., 2018). Því má velta
fyrir sér hvort jákvæð reynsla þátttakenda í þessari rannsókn
af WHO-listanum og traust til hans, stuðli að jákvæðu viðhorfi
til notkunar gátlista almennt.
Í rannsókninni kom fram að fleiri telja að gátlistar myndu
nýtast í venjubundnum aðstæðum en í bráðatilfellum. Þetta
er í ósamræmi við niðurstöður Krombach og félaga (2015) en
þar sá um helmingur þátttakenda tilgang með notkun gátlista
í venjubundnum aðstæðum, en 87% til 97% í bráðatilfellum.
Í þeirri rannsókn sögðust 64% treysta sér til að framkvæma
venjubundin störf sín byggð á þekkingu og minni eingöngu en
einungis 34% í bráðatilfellum. Í okkar rannsókn voru einnig
fleiri þátttakendur sem treystu sér til að framkvæma verk sín
án gátlista í venjubundnum störfum en í bráðatilfellum.
Athygli vekur að þó að meirihluti þátttakenda telji sig geta
leyst störf sín án notkunar gátlista, bæði í venjubundnum
aðstæðum og bráðatilfellum, þá telja engu að síður flestir að
gátlistar geti nýst í hvorum aðstæðum fyrir sig. Það sama má
sjá í niðurstöðum Krombach og félaga (2015) en þar segist
meira en þriðjungur þátttakenda myndu nýta sér gátlista í
bráðatilfellum ef þeir væru til staðar en engu að síður segjast
96% treysta sér til að framkvæma verkefni sín í bráðatilfellum
byggt eingöngu á þekkingu og minni. Því mætti draga þá
ályktun að þó að sérhæft fagfólk upplifi sjálfstraust í starfi
og sé öruggt í störfum sínum, telji það gátlista gagnleg
hjálpartæki.
Þegar spurt var um mögulega kosti gátlista, töldu flestir að
notkun þeirra myndi auka líkurnar á því að meðferð væri
rétt og fullnægjandi og auka öryggi sjúklinga. Rannsóknir
sem gerðar hafa verið á notkun gátlista í bráðatilfellum
styðja þetta viðhorf þátttakenda. Þannig sýna niðurstöður
rannsókna Hardy og félaga (2018) og Arriaga og félaga (2013)
sem báðar voru framkvæmdar við hermiaðstæður meðal
skurðstofuteyma, að meðferð í bráðatilfellum er frekar
samkvæmt stöðluðum verkferlum viðkomandi bráðatilfella ef