Úrval - 01.06.1942, Page 26

24
TJRVAL
beina lífi sínu inn á eðlilegar
brautir aftur, en þá var leiðin
lokuð. Hið siðferðislega los og
ringulreið, sem skapast hafði,
reyndist óyfirstíganlegur þránd-
ur í götu. Á meðan æðið stóð
yfir, hafði gróði og tap, fé og
fátækt skipzt á eins og skyn og
skúrir. Starf og strit höfðu
misst gildi sitt. Fátækir urðu
ríkir og ríkir fátækir. Á einni
nóttu varð þýzka og austurríska
aðalsmannastéttin öreiga. Þó
að auður, sem skapazt hafði á
tímabili gengishrunsins reyndist
sjaldan haldgóður, var það jafn
sjaldgæft, að auði sem borizt
hafði burtu með bylgju gengis-
hrunsins, skolaði á land aftur.
Hin snauða miliistétt breyttist
í úrkynjaðan og agalausan ör-
eigalýð — ,,verkamenn“ Adolfs
Hitlers. Efnastéttin varð að
þröngsýnni millistétt, sem hafði
beyg af hvers konar nýungum.
Öreigarnir lögðu út á veg bylt-
ingarinnar, eins og Marx hafði
séð fyrir.
En framar öliu var það rót
hugans, sem mönnum tókst ekki
að sefa. Heil kynslóð hafði vaxið
upp án þess að læra að gera
greinarmun á góðu og illu. Það
reyndist erfitt að svifta burtu
töfraljómanum, sem hinir hug-
umstóru smyglarar og djörfu
braskarar voru sveipaðir í aug-
um æskulýðsins. Á eftir æfin-
týrinu um milljónirnar, sem
spruttu upp af engu, kom hið
kalda tímabil veruleikans, þar
sem ekkert spratt upp af mill-
jónunum. Að baki hyllti undir
skugga Adolfs Hitlers. Sá heim-
ur, sem Iotið hafði drottinvaldi
núllanna, fæddi af járnharðri
eðlisnauðsyn af sér núllið, sem
varð drottnandi milljónanna.
Margt er líkt með skyldsim.
Frægur lífeðlisfræðingur hafði árangurslaust reynt að kenna
apa að leika sér að slá bolta með priki. Að lokum ákvað hann
að gera úrslitatilraun, lokaði apann inni í herbergi og lét holt-
ann og prikið inn til hans. Hann beið stundarkorn, laut svo
varlega niður að skráargatinu og gægðist inn.
Það eina, sem hann sá, var brúnt, starandi auga.