Heima er bezt - 01.08.2008, Blaðsíða 82

Geirmundur
heljarskinn Hjörsson
Landnámsmaður á Geirmundarstöðum á Skarðsströnd
Við emm stödd á Vesturlandi og förum eftir
hringveginum upp eftir Norðurárdal. Hjá bænum
Dalsmynni beygjum við til vinstri og höldum síðan
eftir Vestíjarðavegi um Bröttubrekku, sunnan Baulu, og
komum aftur til byggða í Miðdölum í Dalasýslu Þaðan liggur
leiðin þvert yfir Haukadal og Laxárdal þar til við komum
í kauptúnið Búðardal. Eftir nokkurn stans þar höldum við
áfram um Hvammssveit og hinum þrönga Svínadal, þar
til við komum niður í Saurbæ, en svo heitir grösug sveit
sunnan Gilsijarðar. Skammt frá bænum Staðarhóli hverfum
við af Vestfjarðavegi og höldum til vinstri eftir vegi þeim
sem liggur út eftir Skarðsströnd. A þeirri leið höfum við
fjöll og dali á vinstri hönd og til hægri liggur Breiðafjörður
með sínum mörgu eyjum, en handan sjávarins rísa í íjarlægð
fjöllin á Reykjanesi í Barðastrandarsýslu.
Eftir talsvert langa ferð út eftir ströndinni komum við að
kirkjustaðnum og höfuðbólinu Skarði sem stendur þar á
vel grónum og blómskrýddum hjalla undir dálitlu felli en
neðan við hjallann teygir sig síðan sléttlendi til sjávar og
þar er bóndabýlið Geirmundarstaðir.
Stórbýlið Skarð hefúr verið mikill sögustaður um aldaraðir
og þar hafa setið voldugir höfðingjar eins og þau Björn
Þorleifsson og Ólöf ríka Loffsdóttir á 15. öld, svo að einhverjir
séu nefndir. En það merkilegasta við Skarð er þó það að
þar hefur sama ættin búið frá því í byrjun 12. aldar og ef
til vill frá upphafi byggðar á þessum slóðum. Við vitum að
upp úr 1100 býr þar Húnbogi Þorgilsson, bróðir Ara fróða,
og síðan hafa jafnan búið þar niðjar Húnboga. Þá getur
Húnbogi þessi líka vel verið afkomandi landnámsmannsins
Geirmundar heljarskinns, sem fyrstur manna festi þama
byggð. Hafi svo verið, þá hefur sama ættin búið í Skarði
frá upphafi vega.
Geirmundur heljarskinn var norskur að uppruna. Faðir
hans var Hjör konungur á Rogalandi. Hjör þessi fór í herferð
til Bjarmalands, nyrst í Noregi og tók þar herfangi Ljúvínu,
dóttur Bjarmakonungs. Varð hún drottning hans og settust þau
að í ríki hans á Rogalandi. En þetta var á víkingaöld og því
fór Hjör fljótlega aftur í hemað á Ijarlægum slóðum. Meðan
hann var burtu varð Ljúvína léttari og fæddi tvíbura sem
nefndir voru Geirmundur og Hámundur. Þegar við fæðingu
þóttu drengir þessir miklir vexti, dökkir yfirlitum og furðulega
ljótir. Ljúvínu drottningu leist illa á þessa syni sína.
Um sama leyti og tvíburamir fæddust ól ambátt drottningar
einnig son, sem fékk nafnið Leifur. Sá drengur var bjartur
yfirlitum og fríður sýnum.. Af þeim sökum hafði drottning
skipti á börnum og eignaði sér Leif, en lét ambáttina hafa
þá Geirmund og Hámund. Þegar svo Hjör konungur
kom heim, leist honum illa á drenginn Leif og taldi hann
lítilmannlegan.
Næst þegar konungur fór í hemað, bauð drottningin Braga
skáldi til sín og bað hann kanna hvers hann yrði áskynja um
drengi þessa við hirðina, sem þá vom orðnir þriggja vetra.
Hún lét hann vera einan í stofu með strákunum, en faldi sig
þar nálægt svo að hún heyrði hvað fram fór. Bragi skáld
kvað þá vísu, þar sem fram kom að hann teldi Geirmund og
Hámund vera konungssyni og að drottning hefði ekki fætt af
sér drenginn Leif, sem væri þrælborinn. Þannig komst allt
upp og drottning skipti aftur á drengjunum við ambáttina.
Þegar svo Hjör konungur kom heim leiddi hún Geirmund
og Hámund fyrir hann og sagði þá vera syni hans. Hann
leit á þá og viðurkenndi þá sem eigin syni, en sagði um
leið að slík heljarskinn sem þá, hefði hann ei fyrr augum
litið. En upp frá þessu ólust þeir upp sem synir konungs og
urðu miklir efnismenn, en viðumefnið heljarskinn fylgdi
þeim æ síðan.
Þegar bræður þessir höfðu aldur til fóm þeir í hemað í
vesturvegi og höfðu mikinn skipaflota. Geirmundur varð
herkonungur og jafnframt átti hann ríki á Rogalandi. Svo
var eitt sinn er hann kom heim eftir langa útivist að þá
hafði Haraldur konungur hárfagri unnið sigur í stórormstu
í Hafursfirði og lagt undir sig ríki manna og þar á meðal
370 Heima erbezt