Læknaneminn - 01.03.1980, Blaðsíða 27

barn. Hvernig má lagfæra slæmt rit? Algengasta or-
sök fósturálags (foetal distress) er þrýstingur á
naflastreng, sem gefur breytileg hjartsláttarföll (vari-
able deceleration).
Ein algengari orsök fyrir síðbúnum FHR föllum
bjá konum með fylgjuþurrð, er óþarflega ríkuleg
oxytocingjöf í gangsetningum. Það gefur samfelldan
samdrátt í legið og þar af leiðandi ónógt blóðflæði.
Ahrifin aukast hafi konunni þar að auki verið gefið
verkja- eða deyfilyf, s.s. pethidin, glaðloft og epi-
dural deyfingu, sem lækka blóðþrýsting.
Þó hér að framan hafi verið minnst á meðferð
jafnhliða og tilefni gafst til, er rétt að draga það
saman í eftirfarandi röð:
1) Breytt lega móður. Þetta er tilraun til þess að
fjarlægja þrýsting af naflastreng með því að dreifa
þeim þrýstingskröftum. sem á hann verka. Sam-
dráttakraftur legsins minnkar einnig nokkuð í hlið-
arlegu.
2) Leiðrétta lágþrýsting, breyta stellingu móður,
bækka undir fótum, gefa vökva í æð. Allt þetta
hækkar þrýsting, gefur þar af leiðandi betra gegn-
umstreymi blóðs um fylgju.
3) Minnka samdrætti í legi (uterus activitet).
Draga úr eða skrúfa fyrir Syntocinondreypi. Gefa
Utopar. Minnkaður samdráttur eykur blóðflæðið og
gefur lengri hvíldir á milli álaga.
4) Gefa súrefni í þéttum maska, 6-7 lítra á mín.
Það dregur úr síðbúnum föllum (late deceleration).
Súrefnisgjöf til móður hækkar hlutþrýsting súrefnis
í blóði og eykur þar af leiðandi súrefnisgjöf til
fósturs.
5) Undirbúa fyrir keisaraskurð til að ljúka fæð-
ingu, sé ástand óbreytt eftir 30 mín.
Moniior or/ fiilfijuþurríí
Ekki er hægt að ganga svo frá þessu rabbi um
fósturhjartsláttarrit og monitor, að ekki sé minnst á
giklihans við mat á langvinnri fylgjuþurrð (insuffic-
cientia placentae chronica). Þar skal hafa í huga að
hluti af perinatal dauða á sér stað fyrir og í fæð-
ingu. (Allur samdráttur í legi verkar sem álag á
fóstrið og þeim mun alvarlegra, sem fylgjuflæðið er
lélegra fyrir).
Þegar líður á meðgöngu aukast þarfir fóstursins
með vaxandi stærð og í álagi er það fljótt að klára
hugsanlegar varabirgðir í fylgjunni og sé hún lé-
leg, minnkar hæfni þess til að mæta álagi (mynd
IX).
Mynd IX sýnir möguleika fósturnæringar teiknaða
sem jafnstóra kassa. Dökki hlutinn er þörf fóstursins
hverju sinni, hvíti hlutinn, ólitaði, það umfram
magn af næringu og súrefni, sem fóstrið hefur í
fylgjunni hverju sinni til að grípa til þegar það verð-
ur fyrir álagi (í samdrætti). Við sjáum að þessi
varasjóður minnkar eftir því sem á meðgöngu líður.
A næstu mynd (X) sést hvað gerist við aukið
álag á fóstrið. Það þarf þá meira loft og næringu
og gengur fljótar á varaforða sinn í fylgju. Snemma
LÆKNANEMINN
25