Bændablaðið - 11.05.2023, Qupperneq 30

30 Bændablaðið | Fimmtudagur 11.maí 2023
Á fagfundi í sauðfjárrækt sem
haldinn var á Hvanneyri á dögunum
flutti Guðjón Þorkelsson, frá Matís,
erindi þar sem fjallað var um áhrif
fitu í vöðva, fitusprengingar, á
kjötgæði kindakjöts.
Vitnaði hann til erlendra og
inn- lendra rannsókna sem hefðu
sýnt fram á bein jákvæð áhrif á
bragðgæðin. Á undanförnum árum
hafa verið gerðar nokkrar rannsóknir
hérlendis sem tengjast innanvöðvafitu
og öðrum bragðgæðaþáttum sem
Matís hefur unnið í samstarfi við
Landbúnaðarháskóla Íslands (LbhÍ)
og Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
(RML) en fagráð í sauðfjárrækt hefur
lagt áherslu á að fylgst sé með þróun
bragðgæðaþátta í íslensku lambakjöti.
Ákveðið hlutfall fitu
tryggi betri kjötgæði
Í erindi Guðjóns kom fram að það
sé þekkt úr nautakjötsframleiðslu
á Íslandi að fitusprenging geti haft
jákvæð áhrif á kjötgæðin en minna
hefði verið hugað að þeim þætti í
sauðfjárræktinni. Hann sagði að
fyrirmynd að rannsóknum Matís
byggi meðal annars á fregnum frá
Ástralíu um áhuga á því að flokka
kindakjöt í kjötmatsflokka með tilliti
til fitusprengingar – með það fyrir
augum að verðleggja þær kjötafurðir
að einhverju leyti í samræmi við
þá flokkun.
Guðjón sagði að rannsóknir í
öðrum löndum bendi til að ákveðið
lágmarks hlutfall fitu í vöðva tryggi
betur safa í vöðvum og meyrni þeirra.
Samkvæmt rannsóknum sem Matís
gerði í samstarfi við LbhÍ og RML
árið 2016 á fituhlutfalli í hryggvöðva
íslenskra lamba, var þetta hlutfall
mun lægra en í sumum erlendum
rannsóknum en taka verður tillit til
þess að aldur sláturlamba á Íslandi
er gjarnan lægri en tíðkast erlendis.
Hann sagði að í erlendum
heimildum væru vísbendingar
um að sterkt val í kynbótum gegn
fitusöfnun og fyrir vöðvavexti leiði
til minni fitu í vöðva – og þar með
lakari kjötgæðum með minni safa og
meyrni. Fita utan á lambaskrokkum
virðist líka skipta máli fyrir gæði
lambakjöts og hafa mælingar
starfsmanna Matís sýnt fram á það. Í
máli Guðjóns kom fram að tengsl eru
milli aldurs lamba og innanvöðvafitu.
Þá vitnaði hann í rannsóknir frá
Nýja-Sjálandi þar sem kom fram að
breytileikinn í innanvöðvafitu sé ekki
mjög frábrugðinn því sem gerist á
Íslandi en Nýsjálendingar telja að þrjú
prósent innanvöðvafitu sé æskileg til
að tryggja bragðgæði.
Nokkrir áhrifaþættir
Í erindinu tiltók Guðjón nokkra
áhrifaþætti varðandi fitumyndun
í vöðvum. Þannig getur skipt máli
hvaða vöðvar um ræðir á gripnum
og af hvaða tegund eða stofni hann
er – auk þess sem kyn, aldur og fóðrun
séu einnig áhrifavaldar. Bandarísk
rannsókn bendi til að fitusprenging
hafi bein áhrif á bragð og safa en
óbein áhrif á meyrni. Hann velti þeim
möguleika upp hvort það þyrfti ef til
vill að endurskoða kjötmat kindakjöts
á þann veg að bæta við undirflokkum
EUROP-kjötmatskerfisins til að
hægt sé að ná betur utan um þessa
eiginleika og vinna með áfram í
markaðssetningu.
Í lok erindisins sagði Guðjón
að eins og staðan væri í dag skipti
innanvöðvafita í íslensku lambakjöti
sennilega ekki máli með
tilliti til gæða en gæti gert það
í framtíðinni. Það væri vel þess virði
að kanna til framtíðar möguleikana
á því í íslenskri sauðfjárrækt að
leggja áherslu á val fyrir aukinni
innanvöðvafitu.

Minni áhersla verið lögð á
bragðgæði
Dómstiginn í sauðfjárrækt var til
umræðu á umræddum fagfundi og nýtt
heildarkynbótamat. Eyþór Einarsson
frá Ráðgjafar miðstöð landbúnaðarins
fór yfir breytingar á honum. Af
ræktunarmarkmiðseiginleikunum,
hefur að sögn Eyþórs aðallega verið
unnið með frjósemi, mjólkurlagni,
vaxtarhraða og skrokkgæði –
og kynbótamat sé til fyrir þessa
eiginleika. Aðra eiginleika sem
minnst er á í ræktunarmarkmiðunum
hefur minni áhersla verið lögð á;
eins og ull, endingu og heilbrigði,
bragðgæði, fullorðinsstærð gripa,
geðslag og varðveislu séreinkenna.
Varðandi suma þessa þætti sagði
Eyþór að vantað hefði betri vopn
í hendur til að vinna með, eins og
betri skráningar eða aðgengilegar
mælingar. Sagði hann að vonir stæðu
til að hægt verði í framtíðinni að leggja
meiri áherslu á þátt kjötgæðanna en
mikilvægt sé að viðhalda eða auka
bragðgæðin því það væri eiginleiki
sem í raun skipti öllu máli þegar
upp er staðið. Fókusinn hefur nú um
nokkurt skeið verið að velja gegn fitu
en á allra síðustu árum hefur áherslum
verið breytt í þá veru að leggja fremur
áherslu á að halda henni stöðugri og
finna jafnvægispunktinn.
Auknar kröfur um fituhulu
yfir bakvöðva
Eyþór kynnti nýtt vægi eigin-
leikanna í heildareinkunn BLUP
kynbótamatsins, þar sem hlutfall á
milli gerðar og fitu breytist á þann
veg að vægi fitu fer úr 16,7 prósentum
í fimm prósent, en gerð úr 16,7
prósentum í 25 prósent. Í breytingum
á dómstiganum er gert ráð fyrir
hertum kröfum um bakvöðvaþykkt
til einkunna um tvo millimetra,
auk þess sem auka á kröfur um
fituhulu yfir bakvöðva – þannig að
hæfileg fita sé á bilinu 2,0 til 4,0
millimetrar að lágmarki, miðað við
45 kílógramma hrútlamb. Áður voru
kröfur um að fitan væri á bilinu 1,5
til 3 millimetrar, til að fá sem hæstu
einkunnir, en upphaflega voru í raun
engar lágmarkskröfur varðandi fitu.
Í 8. tölublað Bændablaðsins
skrifaði Eyþór um breytingarnar
á dómstiganum. Þar segir hann
að um 1990 hafi verið farið að
vinna markvisst í því í gegnum
ræktunarstarfið að draga úr of
mikilli fitusöfnun, en úr þeim
áherslum hafi nú verið dregið.
Meginhluti framleiðslunnar fari
nú í fituflokka 2 og 3 sem séu
ræktunarmarkmiðsflokkarnir.
Hugsanlega þurfi að fínstilla þessi
markmið enn betur.
LÍF&STARF
honda@byko.is | 515-4018
HONDA
GARÐVERKFÆRI
FÁST Í BYKO
FAGVERSLUN
SELHELLU 1
GÆÐI
Í YFIR
40 ÁR
Sauðfjárrækt:
Fitusprenging skiptir máli í kjötgæðum
– Vonir standa til að í framtíðinni verði hægt að leggja meiri áherslu á þann þátt í ræktunarmarkmiðum sauðfjár
Sigurður Már
Harðarson
smh@bondi.is
Guðjón Þorkelsson flytur erindi sitt á fagfundi í sauðfjárrækt.
Ófitusprengt lambakjöt.
Nýsköpunarsjóður hefur hafið
fjárfestingarátak fyrir félög sem
komin eru skammt á veg í þróun
sinni.
Markmið átaksins er að koma að
fjármögnun allt að 15 nýrra félaga
á ári hverju, flýta mótunarskeiði
þeirra, þróa trausta stjórnarhætti
og laða samhliða að aðra fjárfesta.
Fjármögnun átaksins byggir á eigin
fjármögnun sjóðsins og framlagið
háð stöðu hans á hverjum tíma.
Fyrsti áfanginn í þessu átaki
kemur til framkvæmda í maí
og júní, með allt að 100 m.kr.
fjárfestingu í nokkrum félögum,
segir í fréttatilkynningu frá
Nýsköpunarsjóði. Fjárfest verði
snemma í félögum, en eitt skilyrða
sé mótframlag hluthafa eða nýrra
fjárfesta. Jafnframt er kveðið á um
að viðskiptahugmynd félags sé
vænleg til vaxtar og útflutnings og
byggi á tæknilegri eða markaðslegri
nýsköpun.
Ólíkt hefðbundnum fjárfestingum
Nýsköpunarsjóðs verður í þessu átaki
sérstakt umsóknarferli og þurfa félög
að sækja um í þessum fyrsta áfanga
fyrir 31. maí. Nánari upplýsingar um
átakið og umsóknarferlið má finna á
vefnum www.nyskopun.is/atak. /sá
Nýsköpun:
Fjárfestingarátak fyrir ung
og lítt þróuð félög
Merki Nýsköpunarsjóðs.