Bændablaðið - 06.07.2023, Blaðsíða 49

49Bændablaðið | Fimmtudagur 6. júlí 2023
Niðurstöður úr þessum prófum
eru allar í sömu átt, þess vegna
telur Vincent mjög ólíklegt að hin
smitsýnin láti eitthvað allt annað í
ljós. Það helsta:
• Sum smitsýni eru greinilega með
sækni í ARQ og önnur í VRQ.
• ARQ/ARQ virðist yfir höfuð eins
næmt og VRQ/VRQ.
• Mjög áhugavert: Allar hinar
prófuðu arfgerðir/samsetningar
– sjá kassann – bjóða upp á
talsverða vernd (miðað við næmu
arfgerðirnar ARQ/ARQ og VRQ/
VRQ) sem virðist sambærileg við
ARR.
• Sérstaklega vel út komu: N138/
AHQ og AHQ/ARR.
Þessar niðurstöður eru til þessa
í samræmi við gögn um arfgerðir
riðujákvæðra kinda hér á landi:
Eingöngu 2 tilfelli hafa fundist
með AHQ/ARQ og 6 tilfelli með
N138/ARQ og ekkert af hinum
samsetningum. Á Vatnshóli og
Stóru-Ökrum, þar sem allar kindur
voru raðgreindar eftir niðurskurð,
voru allar jákvæðar kindur með
ARQ/ARQ þrátt fyrir talsverðan
fjölda N138, C151 og AHQ í báðum
hjörðum, sérstaklega á Vatnshóli.
Eftirfarandi rannsóknir eru í gangi
til að fá staðfestingu:
• arfgerðagreining 15 riðuhjarða
í viðbót (1998 til 2023) og
samanburður arfgerða jákvæðra
og neikvæðra gripi úr sömu hjörð
• prófa hin 7 smitsýni í PMCA
þrisvar
Lykilatriði við „áhættumat“ arfgerða
er hvort eitlakerfið tekur þátt í
sjúkdómnum eða hvort hann er
takmarkaður á heilann. Ef eitlakerfið
tekur ekki þátt, smitar gripurinn
ekki aðrar kindur þrátt fyrir að
hann sé veikur sjálfur og er því ekki
hættulegur. Engar smittilraunir hafa
verið gerðar á samsetningum með
N138 og C151 og engar með AHQ
með íslensk smitefni og enginn
eitlavefur er varðveittur úr þeim fáu
jákvæðu kindunum sem báru N138
eða AHQ. Til að fá vissu um það væru
smittilraunir með kindur æskilegar
sem endurspegla íslenska veruleikann.
Þær leyfa helstu niðurstöður eftir 2 til
3 ár og lokaniðurstöður eftir 5 til 8 ár.
Vettvangsferðir – íslenskur
sauðfjárbúskapur er öðruvísi
Vísindamennirnir dvöldu í heila
viku og kynntu sér sérstöðu
íslensks landbúnaðar og sérstaklega
sauðfjárbúskapar. Allir voru
sammála um að hann sé öðruvísi en í
heimalöndunum þeirra – nema kannski
að hluta til í Skotlandi.
Eftir hlýjar og nærandi móttökur
hjá BSE, þar sem Sigurgeir
framkvæmdastjóri fræddi hópinn um
veðursæld og landbúnað í Eyjafirði,
var ýmislegt góðgæti í boði hjá Snorra
og Brynju á Stóru-Hámundarstöðum
– ásamt litríkum kindum af öllum
aldri með alls konar arfgerðir, en
aðallega T137. Ármann, fyrrverandi
héraðsdýralæknir, tók svo rúntinn
með hópnum um Svarfaðardal þar
sem allt fé var skorið niður 1988.
Á Urðum var stoppað, þar sem
uppruni tveggja smitsýna er, og Einar
Hafliðason upplýsti um bakgrunn og
núverandi stöðu. Við næsta stopp í
félagsheimilinu Höfða beið ekki bara
kaffi, heldur líka nokkrir áhugasamir
bændur úr dalnum, meðal annars Sölvi
Hjaltason, Hreiðarsstöðum, sem hafði
undirbúið minningarstund um atburði
tengda riðuveiki á áttunda áratug.
Líflegar umræður tóku við.
Eftir það var haldið vestur í
Brúnastaði í Fljótum þar sem Stefanía
Hjördís og Jóhannes buðu upp á
girnilegar geita- og sauðfjárafurðir úr
eigin framleiðslu, meðal annars sauða-
og geitaosta, og kynntu íslensku
geitina fyrir gestunum. Aldrei hefur
riða verið greind í geit hér á landi –
til þessa hefur samt ekki fundist nein
hefðbundin verndandi geitaarfgerð
á Íslandi. Vincent á eftir að prófa
geitasýni með þremur mismunandi
arfgerðum til að sjá hvort ástæðan fyrir
þessu fyrirbæri er kannski að finna þar.
Gestirnir heimsóttu einnig tvo
riðubæi í Skagafirði: Stóru-Akra
(upphafsbær haustið 2020) þar sem
Gunnar bóndi sýndi þeim litríkar og
hamingjusamar mjólkurkýr og fjárhús
sem hann hafði breytt í gróðurhús, og
Álftagerði (riða 1988, 2008, 2019)
þar sem Gísli og Ingibjörg buðu upp
á vígalegt kaffihlaðborð sem var
umræðuefni lengi á eftir. Á leiðinni
„heim að Hólum“, þar sem hópurinn
gisti, var Glaumbær skoðaður og vakti
mikla athygli. Talandi um Glaumbæ
– Gísli Gunnarsson, núverandi
Hólabiskup og fyrrverandi prestur
og sauðfjárbóndi í Glaumbæ, tók á
móti hópnum og borðaði með honum
fyrsta kvöldið ásamt Þuríði konu
sinni. Síðasta kvöldið hins vegar var
grillveisla – Gísli í Álftagerði, Ólafur
Atli í Grófargili, Ingimar á Ytra-
Skörðugili og Aron í Víðidal mættu
og tóku ásamt Eyþóri nokkur lög sem
vakti mikla lukku og aðdáun.
Alltaf var lögð rík áhersla á íslenskan
mat, meðal annars lambakjöt, ærkjöt,
folaldakjöt, ýmiss konar grænmeti,
osta og aðrar mjólkurvörur, helst úr
héraði. Þrátt fyrir að vísindamennirnir
kæmu úr gjörólíkum löndum –
Romolo til dæmis fæddist á lítilli eyju
í Miðjarðarhafi en Fiona í Skotlandi
– voru þeir undantekningarlaust
hrifnir af öllu sem var borið fram.
Á matartímanum var líka mikið
spjallað um sjálfbæra framleiðslu
og dýravelferð; að þeirra mati er
sér í lagi íslenskur sauðfjárbúskapur
ein sjálfbærasta leið til kjötfram-
leiðslu í heimi.
Almennt kom gestunum mjög
á óvart hversu fjölbreyttir, vel
upplýstir, vel menntaðir og gestrisnir
íslensku bændurnir voru sem þeir
kynntust í heimsóknum og á fundum
– sérstaklega í samanburði við
bændur í heimalöndunum þeirra.
Hvergi annars staðar töldu þeir
líklegt að sauðfjárbóndi gæti orðið
biskup. Ekki síst þetta nákvæma
og umfangsmikla skýrsluhaldskerfi
sem sauðfjárbændur nota hér á landi
og áhuginn á markvissri ræktun hjá
flestum bændum vakti mikla athygli.
Í ljósi þessara lykilatriða eru þeir afar
bjartsýnir að Ísland muni fljótlega
losna við riðuvandamálið.
Karólína Elísabetardóttir,
bóndi í Hvammshlíð.
Arfgerðir:
Þessar arfgerðir/samsetningar
hafa verið prófaðar í PMCA-prófum:
T137/ARQ
T137/AHQ
T137/ARR
T137/T137
N138/ARQ
N138/AHQ
N138/N138
C151/ARQ
C151/C151
C151/AHQ
AHQ/ARQ
AHQ/AHQ
AHQ/ARR
Auk þess til samanburðar
– næmar arfgerðir:
• VRQ/VRQ
• ARQ/ARQ
Auk þess til samanburðar
– ónæmar arfgerðir:
• ARR/ARQ
• ARR/ARR
Fyrirlestrar aðgengi-
legir á netinu:
Tæknileg vandamál á fundunum í
Varmahlíð, 21. júní, ollu miklum trufl-
unum í útsendingu á Zoom. Þess
vegna voru fyrirlestrarnir talaðir inn
aftur (eingöngu á íslensku þá) og eru
aðgengilegir hér:
www.tinyurl.com/upptaka-midgardur
Jón á Hnjúki í Skíðadal, Kristín og Árni á Hofi í Svarfaðardal, Sölvi á Hreiðarsstöðum, Stefanía á Keldum, Ármann
á Böggvisstöðum og Snorri á Krossum/Stóru-Hámundarstöðum. Mynd / Karolína E.
• Angélique Igel, Frakklandi
• Ben Maddison, Bretlandi
• Charlotte Thomas, Bretlandi
• Christine Fast, Þýskalandi
• Fiona Houston, Bretlandi
• John Spiropoulos, Bretlandi
• Juan Carlos Espinosa, Spáni
• Jörn Gethmann, Þýskalandi
• Katayoun Moazami, Frakklandi
• Kevin Gough, Bretlandi
• Laura Pirisinu, Ítalíu
• Romolo Nonno, Ítalíu
• Vincent Béringue, Frakklandi,
Gesine Lühken, Þýskalandi og Torsten
Seuberlich, Sviss, gátu ekki mætt
að þessu sinni.
Íslenska teymið:
• Eyþór Einarsson, RML
• Karólína Elísabetardóttir,
Hvammshlíð
• Stefanía Þorgeirsdóttir, Keldum
• Vilhjálmur Svansson, Keldum
Til landsins komu (í stafrófsröð):
Fjórir gripir, fjórar verndandi arfgerðir: Drottning Radixdóttir AHQ/N138,
sonur með T137/N138 og dóttir með T137/AHQ, t.v. Fjólusonur með T137/
ARQ. Mynd / Karolína E.
Ég vil spyrja ykkur öll:
Eigum við að fara á fjöll,
í gömlu, slitnu fjallafari?
Fyrir sig nú hver einn svari.
- Ómar Ragnarsson
Boreal ofur húsatrukkaleiga, með eða án bílstjóra
www.boreal.is | info@boreal.is | Sími: (+354) 864 6489
| S t r ú k t ú r e h f | w w w . s t r u k t u r . i s | s t r u k t u r @ s t r u k t u r . i s |
| B æ j a r f l ö t 9 | 1 1 2 R e y k j a v í k | S í m i : 5 8 8 6 6 4 0 |
Límtré-Timbureiningar
Stálgrind
Yleiningar
PIR
Steinull
Sími: 517-8240 - Súðarvogur 20 - www.eyjalind.is
Vertu vinur okkar á Facebook
Sæti og varahlutir í
- Lyftara
- Vinnuvélar
- Vörubíla
- Báta