Bændablaðið - 24.08.2023, Side 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 24. ágúst 2023
FRÉTTIR
www.kofaroghus.is - Sími 553 1545
TIL Á LAGER
Ítarlegar upplýsingar og teikningar ásamt ýmsum öðrum fróðleik
STAPI - 14,98 fm
Tilboðsverð
779.000 kr.
25%
afsláttur
BREKKA 34 - 9 fm
Tilboðsverð
489.000 kr.
25%
afsláttur
NAUST - 14,44 fm
Tilboðsverð
539.000 kr.
30%
afsláttur
VANTAR
ÞIG PLÁSS?
Afar einfalt er að reisa
húsin okkar. Uppsetning
tekur aðeins einn dag
TILBOÐ Á GARÐHÚSUM!
Matvælastofnun (MAST) lagði
fyrir skemmstu stjórnvaldssektir
á tvö bú á Vesturlandi vegna brota
á lögum um dýravelferð.
Annars vegar var um að ræða bú
þar sem hluti fjárins hafði sloppið
af bænum fyrir burð í vor og bar
því eftirlitslaust og hins vegar
bú þar sem nautgripir reyndust
vanfóðraðir. Þetta kemur fram á
vefsíðu stofnunarinnar.
Samkv. 6.mgr. 42.gr. laga nr.
55/2013 um velferð dýra geta
þeir sem fá stjórnvaldssektir frá
MAST fyrir brot á dýravelferð og
eru ósáttir við það ekki kært þær
sektargjörðir til æðra stjórnvalds
(matvælaráðuneytis). Þeir verða
þess í stað, eftir atvikum, að höfða
mál til ógildingar fyrir dómstólum
innan ákveðins tíma. Málshöfðun
frestar hvorki réttaráhrifum
ákvörðunar MAST né heimild til
aðfarar.
MAST sagði jafnframt í
nýlegri tilkynningu að óskað
yrði eftir rannsókn lögreglunnar
á Austurlandi á máli þar sem tíu
hundar fundust dauðir í útigerði eftir
að umráðamaður þeirra hafði verið
fjarverandi í nokkra klukkutíma.
Hafði hundaþjálfari á bæ í Breiðdal
fundið tíu af hundum sínum dauða.
Yfirdýralæknir lét hafa eftir sér að
ekkert hefði fundist óeðlilegt við
krufningu tveggja af hundunum en
sýni verið send í eiturefnagreiningu.
/ sá
Dýravelferð:
Stjórnvaldssektir á tvö bú
Óheimilt er nú að bjóða til sölu
eða selja grágæs og afurðir hennar.
auk þess sem bannað er að flytja
hana út.
Fyrr á árinu var lagt til af
um hverfis-, orku- og loftlags-
ráðuneytinu að ráðist yrði í
aðgerðir til að sporna við fækkun í
grágæsastofni hérlendis. Voru þær
tillögur settar fram á grundvelli
AEWA-samkomulagsins, sem
Ísland er aðili að auk 84 annarra
ríkja, um fuglaveiðar og nýtingu
hlunninda af villtum fuglum. Í því
sambandi voru nefndar tillögur
um að aðgerðir yrðu tvíþættar;
annars vegar yrði veiðitímabil
stytt umtalvert og hins vegar
bann lagt við sölu grágæsaafurða.
Niðurstaðan varð sú að veiðitímabil
var ekki stytt á grundvelli þeirrar
reglugerðarbreytingar sem um ræðir
og helst því óbreytt, en bann er lagt
við sölu grágæsa og grágæsaafurða.
Bannið mögulega endanlegt
„Bændasamtök Íslands telja
þá lendingu heppilegri,“ segir
Þorvaldur Birgir Arnarsson,
lögfræðingur samtakanna á
sviði umhverfis-, loftslags- og
auðlindamála.
„Ekki síst í ljósi þess að bændur
í akuryrkju þurfi að hafa verkfæri
til að verjast ágangi gæsa. Samtökin
lögðu í umsögn sinni um málið til
að skýrt yrði tekið fram í reglugerð
að bann við sölu afurða gilti til 1.
ágúst 2026, svo sem fram var tekið
í lýsingu reglugerðarbreytingar í
samráðgátt stjórnvalda,“ segir hann.
Það gekk hins vegar ekki eftir í
endanlegri reglugerð og því meiri
líkur en minni á að bannið verði
jafnvel endanlegt.
Þorvaldur segir jafnframt að
Bændasamtökin leggi áherslu
á mikilvægi þess að sannreyna
stöðu stofnsins með áreiðanlegum
talningum á þessum næstu
þremur árum, áður en fyrir liggur
sameiginleg alþjóðleg stjórnunar-
og verndaráætlun Íslendinga og
Breta. „Skotveiðifélag Íslands vék
að því í umsögn sinni um málið að
veiðarnar í dag valdi ekki stórfelldri
fækkun en sjálfsagt sé að setja á
sölubann tímabundið til að hjálpa
stofninum að ná sér á strik,“ segir
Þorvaldur.
Erfitt að sjá hvort verkuð afurð
sé af grá- eða heiðagæs
Nú er því óheimilt að flytja út, bjóða
til sölu eða selja grágæs og afurðir
hennar en þó leyfilegt að selja
uppstoppaða grágæs. Útflutningur
á grágæsaafurðum er bannaður.
Í umsögnum frá veiðimönnum
kom meðal annars fram að erfitt
geti reynst að sýna fram á hvort
verkuð bringa af gæs, eða aðrar
gæsaafurðir, séu af grágæs frekar
en heiðagæs. Verði því grágæs
mögulega seld t.d. veitingahúsum
sem heiðagæs. Því hefði verið
farsælla að setja bann við sölu
afurða allra gæsa. /sá
Uppskeruhorfur góðar
fyrir rótargrænmeti
– Ýmis vandamál við ræktun blaðgrænmetis
Axel Sæland, formaður deildar
garðyrkjubænda hjá Bænda­
sam tökum Íslands, telur að upp­
skera rótargrænmetis verði yfir
meðallagi en segir að ræktendur
blaðgrænmetis hafi mætt ýmsum
vandamálum.
Axel segir að íslenskt grænmeti
sé vinsæl vara hjá landsmönnum og
nefnir því til stuðnings að uppskera
síðasta árs stoppaði aldrei hjá birgjum
heldur rann varan beint úr búðum, þó
svo að framleiðslan hafi aukist lítillega
milli ára.
„Uppskeruhorfur eru ásættan legar,
útlitið er þó bjartara hjá ræktendum
rótargrænmetis - kartöflur, gulrætur
og rófur - heldur en hjá ræktendum
blaðgrænmetis – salat, kál og
matjurta.“
Rótargrænmeti yfir meðallagi
Axel telur að uppskera á kartöflum,
rófum og gulrótum verði yfir meðal-
lagi í ár. „Bændur sunnanlands fengu
hlýjan og sólríkan júlímánuð eftir
rigningar í maí og júní. Það gerði því
mönnum erfitt fyrir að setja niður í
vor en kom svo að góðum notum, hve
blautur jarðvegurinn var, í þurrkunum
í júlí og garðarnir sveltu ekki. Þessu
var öfugt farið á norður- og austurlandi
þar sem vorið var gott en júlímánuður
dræmari, en þeir bera sig líka vel.“
Útlitið er því gott hvað varðar
uppskeru rótargrænmetis en Axel
bendir á að aðaluppskerutíminn sé
ekki fyrr en í september og mesti
áhættutíminn sé framundan. „Það
skiptir miklu máli, sérstaklega fyrir
kartöflur, að ekki komi næturfrost
fram að uppskeru, né miklar rigningar
vegna hættu á myglu.“
Vandamál við ræktun blaðgrænmetis
Ræktendur blaðgrænmetis, þá helst
káltegunda, hafa hinsvegar átt við
ýmis vandamál að etja.
„Hér sunnanlands var vorið blautt
eftir miklar rigningar sem gerir það
að verkum að skilyrðin voru ekki
góð þegar byrjað var að setja niður.
Í byrjun júlí fór svo sólin að
skína, sem allir voru ánægðir með
til að byrja með, en svo fór að bera
á þurrkum í lok júlí. Ræktendur
voru misvel í stakk búnir til að
takast á við þurrkana, sumir höfðu
vökvunarbúnað en aðrir ekki og
uppskeran verður eftir því.“
Útlit er því fyrir að uppskera blað-
grænmetis verði undir meðallagi en
bændur eru þó ekki búnir að gefa
upp alla von ennþá þar sem aðeins
er farið að bera á vætu.
Í heildina telur Axel því að
uppskeruhorfur séu ásættanlegar
og vonar að íslenskir neytendur
taki uppskerunni fagnandi líkt og
áður. /ÞAG
Kartöflurnar komnar
- Íslenskir neytendur velja innlenda framleiðslu
Fyrstu íslensku kartöflurnar
komu í verslanir upp úr miðjum
júlí, segir Sigurbjartur Pálsson,
kartöflubóndi frá Skarði í
Þykkvabæ.
Fyrst um sinn er allt sem tekið
er upp selt jafn óðum. Í kringum
næstu mánaðarmót hefst meginþungi
uppskerunnar, þar sem megnið
verður sett í geymslu.
Fyrsta uppskeran á Skarði var
strax eftir Verslunarmannahelgina.
Nokkrir kartöflubændur í
Þykkvabæ settu plast yfir hluta
af kartöflugörðunum, sem flýtti
sprettunni og voru þeir fyrstir með
sína uppskeru á markað. Þær íslensku
kartöflur sem hafa verið í verslunum
til þessa eru af fljótsprottnum
afbrigðum, eins og Premier, en
um þessar mundir eru Gullauga og
íslenskar rauðar að verða klárar.
Uppskeran kláraðist
Sigurbjartur segir að íslensku
kartöflurnar hafi klárast áður en
ný uppskera var tilbúin. Af þeim
sökum þurftu verslanirnar að flytja
inn erlendar kartöflur, en birgðirnar
af þeim eru enn nokkuð miklar, sem
skýrir af hverju þær íslensku hafa
fengið lítið pláss í grænmetisdeildum
í sumar.
Sigurbjartur skilur vel að
verslanirnar reyni eftir fremsta
megni að selja erlendu kartöflurnar.
Hann telur þó nauðsynlegt að
framleiðendur og söluaðilar séu í
öflugara samtali til að koma í veg
fyrir að innfluttar kartöflur hamli
sölu þegar þær íslensku eru klárar.
Neytendur geta þekkt ný upp-
teknar kartöflur á því að hýðið er
mjög þunnt og flagnar af miklu leiti
af. Þegar kartöflurnar eru settar í
vetrargeymslu þá herða þær hýðið
utan á sér, sem gerir að verkum að
þær þola geymsluna betur.
Uppskera rétt undir meðaltali
Sigurbjartur gerir ráð fyrir að
uppskera ársins í ár verði aðeins
minni en í meðalári. Þar sem vorið
var kalt og blautt, voru kartöflurnar
settar niður tiltölulega seint. Hlýindin
komu ekki fyrr en um mánaðarmótin
júní-júlí og segir Sigurbjartur hvern
góðviðrisdag skipta gífurlega miklu
máli. Úrkomuleysi seinni parts
sumars hefur hægt á sprettunni.
Hann hefur ekki heyrt til þess að
kartöflumygla hafi ollið tjóni.
„Maður vonar að þetta fari allt
saman vel og við náum heilbrigðum
og góðum kartöflum í hús fyrir
landsmenn. Við erum svo heppin
að Íslendingar vilja kaupa íslenskar
kartöflur. Þegar valið er á milli
innfluttra og íslenskra, þá velur
neytandinn íslenskar. Við erum
alveg gríðarlega þakklát fyrir það og
reynum að vanda okkur til að halda
því þannig,“ segir Sigurbjartur.
/ÁL
Sigurbjartur Pálsson, kartöflubóndi,
heldur á kartöflum sem teknar voru
upp fyrr um daginn. Mynd / ÁL
Grágæsaveiðar:
Afurðasala óheimil
Mynd / smh