Úrval - 01.01.1968, Qupperneq 92

90
ÚRVAL
Seint á 15. öldinni f. Kr., þegar
þessi menning stóð sem hæst, hvarf
hún skyndilega og uppgröftur hefur
leitt í ljós, að allar borgir Minoanna
hafa horfið um sama leyti, hinar
mörgu hallir og stóru byggingar
allar úr steini hafa hrunið til
grunna eins og spilaborgir.
Það er ekki fyrr en á síðustu
dögum, sem svolítið hefur grisjað í
þá þokumóðu, sem laukst um þessa
horfnu menningarþjóð, en menn
höfðu helzt ímyndað sér að hún
hefði þurrkazt út fyrir áhrif bylt-
ingar eða innrásar. Nú eru aftur á
móti margir sagnfræðingar þeirrar
skoðunar, að hún hafi horfið vegna
eldgoss á Santorini og afleiðingum
þess, loftþrýstingnum, flóðöldunni
og öskunni. Öskulagið lagðist yfir
hina frjósömu dali Krítar og eyði-
lagði uppskeruna og útilokaði ak-
uryrkju svo áratugum skipti á
þessum eyjum. Næstum allur þjóð-
flokkur Minoanna hvarf.
En ekki þó allir. Einhverjir hafa
komizt til fjalla, og einhverjir hafa
verið á ferð í fjarlægum löndum.
Fornleifarannsóknir hafa leitt í ljós,
að mestur hluti þeirra fáu, sem eft-
lifðu hafa komizt til norðvestur
hluta Krítar og þaðan til Grikk-
lands. Vegna norðvestan vindsins
slapp Grikkland við öskufallið, en
flóðbylgjan skall vitaskuld á því.
Afleiðingarnar af flótta þessara
Minoa til Grikklands komu fljótt í
ljós við blómstrun hinnar myken-
önsku menningar um það bil 1400
f. Kr., þegar skrifuð saga Grikkja
hefst.
Flóttamennirnir fluttu með sér
stafróf sitt, málaralist og bygging-
arlist og kenndu Grikkjum að vinna
úr bronsi og gulli og hjálpuðu þeim
til að byggja hin miklu grafhýsi og
hallir sem eru gimsteinar myken-
önsku menningarinnar.
GÁTAN UM ATLANTIS
Gullaldar-Grikkirnir gleymdu
ekki algerlega hinni horfnu Minoa
menningu né heldur orsökunum til
hvarfs hennar. Munnmælasögur um
þessa menningarþjóð lifðu og ásamt
þeim einnig munnmælasögur, sem
gætu verið sögur af Atlantis. Eftir
því, sem Plato segir okkur, en hann
fjallaði síðar um þetta, fór Solon,
hinn frægi lagasmiður Grikkjanna
til Egyptalands árið 590 f. Kr. og
þar sögðu egypzkir prestar honum
að fyrir ævalöngu hefðu dvalið í
heimalandi hans: — hin bjartasta
og göfugasta manngerð, sem nokkru
sinni hefði lifað og af þeim ert
þú og allir íbúar borgar þinnar
aðeins ávöxtur eða leifar, en síð-
an varð hinn ægilegasti jarðskjálfti
eða flóð og á einum degi og nótt
í látlausu regni hurfu allir hinir
hraustu menn í einum hópi niður
í jörðina og um leið hvarf eyjan
Atlantis undir sjó.‘“
Af þessari sögu að dæma hefur
Atlantis verið eyríki og konung-
dæmi um það bil 800.000 fermílur
og þá of stór til að komast fyrir í
Miðjarðarhafinu og Plato ætlaði
því stað vestan Súlna Herkúlesar
(Gibraltar) og þar með hlaut At-
lantshafið nafn sitt. Eftir þessari
frásögn Plato ætti Atlantis að hafa
sokkið 9000 árum fyrir tíma Solons.
Fornfræðingar benda á margt í
sögu Plato, sem ekki fær staðizt,