Úrval - 01.01.1968, Blaðsíða 109

ENESARKVIÐA VERGILS
107
skyni, og þar á meðal ættarleifð
Vergils. Hermennirnir, sem fengu
það í sinn hlut, ráku skáldið með
harðri hendi af jörð sinni og jafn-
vel hótuðu því lífláti. Þetta gat
varla verið uppörfun fyrir mann,
sem átti það fyrir höndum að syngja
hermennskunni lof. Hinn frægi
verhdari lista, Mekenas, talaði máli
skáldsins við Oktavianus og það
fékk föðurleifð sína aftur. Þegar
hjarðmannaljóðið Eklogus hafði
verið lesið fyrir Oktavianus, varð
Vergil í miklu afhaldi í Róm.
Strax og Oktavianus varð Ágústus
keisari, taldi hann að hinni nýju
Róm væri þörf á hvatningar og
hetjuljóði á borð við Homerskviður
og hann ákvað að efna til slíkrar
ljóðagerðar og skildi kviðan einnig
vera um hans eigið ágæti og fram-
kvæmdir. Hann bauð því öllum
skáldum að spreyta sig á viðfangs-
efninu, en það var aðeins um einn
mann að ræða, sem réði yfir ljóð-
tækni og lærdómi nægjanlegum til
að fást við þetta verkefni, og þessi
maður var Vergil. Hann varði síðan
síðustu ellefu árunum af ævi sinni
til að yrkja Eneusarkviðu. Hann
samdi hana fyrst í óbundnu máli,
en sneri henni í bundið mál smám
saman og eftir því, sem hann var
fyrirkallaður til yrkinga. Hann orti
hægt og gleymdi stundum, hvað
hann hafði áður ort og þess vegna
má finna á köflum misræmi í verki
hans. Þessar veilur ásamt ólokn-
um setningum eða ljóðlínum, sanna,
að honum hefur ekki enzt ævin til
að fullvinna kviðuna eða ljúka
henni. Það er reyndar staðreynd að
hann var svo óánægður með verkið,
að hans síðasta bæn á banasæng-
inni var sú, að verkið yrði allt
brennt.
Vergil kaus að leggja út af at-
burði, sem Homer hafði gert ódauð-
legan — umsátrinu um Trójuborg,
en hið rómverska skáld valdi að
fylgja munnmæla sögunni um
flóttamanninn Eneus og félaga
hans, sem flúið hafði vestur á bóg-
inn frá Trójuborg. í augum Vergils,
var Eneus miklu meira en venjuleg
hetjusagnapersóna, hann var holdi-
gætt tákn mikilleika Rómar og í
ýmsu tilliti einnig táknrænn fyrir
sjálfan Ágústus, persónugervingur
óska og örlaga þess mesta veldis,
sem til var í hinum þekkta heimi.
Það er mjög líklegt að vegna
þess, hvað skáldið sj álft var fín-
gert og tilfinninganæmt hafi honum
veitzt erfiðast að fást við sköpun
þessa ofurmennis síns og jafnvel
ákafir aðdáendur skáldsins viður-
kenna, að einmitt þessi persóna
sé lakast dregna manngerðin í öllu
verkinu. Eneus, sem átti að vera
persónugervingur rómverskrar
mannshugsjónar, verður í höndum
skáldsins fremur ruddalegur en
sterkur og rís hvorki í orðum né
gerðum undir fagurgala fylgjanda
sinna né aðdáun óvinanna. Vergil
hefur sjálfsagt fundið fyrir van-
köntum þessarar persónu sinnar og
reynir að bæta úr því með ástar-
sögu, en þá tekst ekki betur til
en svo, að hann dregur myndina
af Dido upp af svo mikilli samúð,
að hlutur hetju hans versnar held-
ur en hitt og það er varla hægt að
komast hjá því að fyllast nokkurri
óbeit á hetjunni fyrir meðferð