Úrval - 01.03.1971, Blaðsíða 104

102
ÚRVAL
ið er sjúklingurinn rósrauður, hlýr,
þurr, rólegur og eðlilegur, en á
næsta augnabliki hefur hann feng-
ið lost og er náfölur, kaldur, sveitt-
ur og hegðun hans mjög óeðlileg.
Þessi snögga breyting gr nóg til
þess að fylla mann stjórnlausri
hræðslu.
Slík tilfelli voru daglegt brauð í
Bellevuesjúkrahúsinu, og því var
það hlutverk hverrar læknasveitar
að hafa jafnan nægar birgðir í blóð-
banka sínum. Strax og birgðirnar
þraut, var hætt þar við alla upp-
skurði nema á krabbameinssjúkl-
ingum og í slysatilfellum. Þá var
ekki lengur skorið upp við gyllin-
æð, kviðsliti, æðasjúkdómum eða
gallblöðrusjúkdómum. Þetta var
hræðilegt ástand, einkum frá sjón-
armiði læknakandídatsins, því að
slíkar aðgerðir voru einmitt einu
aðgerðirnar, sem hann fékk að
framkvæma.
Það varð því óhjákvæmilega eitt
af hinum mörgu skyldustörfum
læknakandídatsins að sjá svo um,
að blóðið hætti ekki „að streyma
til sjúkrahússins“. í okkar lækna-
sveit notuðum við „bónuskerfi".
Sá læknakandídatinn, sem gat
teymt flesta blóðgjafana inn í
blóðbankann í hverjum mánuði,
fékk einn vínpela og eitt síðdegis-
frí. Samkeppnin var alveg æðis-
leg.
Listin var fólgin í því að fá blóð-
gjafana til þess að gefa einhverj-
um sjúklingi blóð, áður en þess
var þörf, og jafnvel þótt hann
mundi líklega aldrei hafa þörf fyr-
ir það. Það var mjög einfalt að
.segja við ættingja sjúklingsins, rétt
áður en hann átti að gangast undir
uppskurð: „Sko, móðir yðar þarfn-
ast að minnsta kosti hálfs annars
lítra, því að annars blæðir henni
til ólífis, þegar við skerum hana
upp. Það væri því vissara, að þér
færuð beina leið niður í blóðbank-
ann . . . og takið vinið yðar með
yður.“ „Hálfur annar lítri“ var
venjulega nefndur í þeim tilfellum,
þar sem sjaldnast var um nokkra
blóðgjöf að ræða. En væri sá
möguleiki fyrir hendi, að sjúkling-
urinn þarfnaðist kannske hálfs eða
heils lítra, var krafizt þriggja til
fimm lítra af ættingjum hans.
Við notuðum alls konar fortölur,
blíðmæli og hótanir, eftir því sem
við átti hverju sinni. Allar aðferð-
ir voru leyfilegar. „Faðir ykkar
verður að fá blóð alveg tafarlaust,“
sagði einn af læknakandídötunum
við fjölmenna fjölskyldu. „Ef þið
gefið ekki öll blóð, verðum við
bara að gefa honum hundablóð, og
það verkar nú ekki alltaf vel.“ Það
er óþarfi að taka það fram, að
fjölskyldan hélt öll beinustu leið í
blóðbankann.
Lævíslegri aðferð við blóðsöfn-
unina var fólgin í því að standa
við rúmgafl sjúklingsins og hrista
höfuðið með vonleysis- og skelfing-
arsvip og fvlgjast með því er tær
sykurvatnsupplausn streymdi inn í
æðar sjúklingsins, og tauta um
leið: „Bara að þetta væri nú blóð!“
Auðvitað varð að gæta þess jafn-
framt, að þetta væri sagt nógu hátt
til þess, að ættingjarnir heyrðu.
Þessi aðferð tryggði manni venju-
lega hálfan lítra að minnsta kosti.
Oðru hverju kom það fyrir, að