Úrval - 01.04.1971, Blaðsíða 122

120
ÚRVAL
sem aldrei kemur berlega í ljós,
en léttir á sér smám saman með sí-
felldu nöldri, önuglyndi og ill-
skeytni.
Fólk með þess háttar skaplyndi
er haldið stöðugri gremju og fjand-
samlegum tilfinningum, án þess að
verða sér þess nokkurn tíma með-
vitandi. Stundum geta þessar til-
finningar beinzt inn á skynsamleg-
ar brautir og maðurinn verður þá
annað hvort gagnrýnandi eða jafn-
vel siðbótafrömuður. En fái þess
háttar skaplyndi ekki hæfilega út-
rás verður maðurinn þrætugjarn,
þröngsýnn og illa þokkaður.
Fulltrúi á alþjóðlegri ráðstefnu,
sem nýlega var haldin í París, lét
þess getið, að hann skildi ekkert í
því, hvers vegna það orð færi af
honum, að hann væri skapillur. „Ég
hef aðeins einu sinni á ævinni feng-
ið verulega alvarlegt reiðikast,“
mælti hann.
„Ojá,“ sagði einn vinur hans, „en
hvenær tekur það enda?“
Enda þótt bráðlyndið sé oft skað-
legt, getur það líka gert sitt gagn.
Dr. Edward Strecker, mikilsvirtur
geðlæknir i Fíladelfíu hefur sagt:
,,Ef mannlegar verur hefðu ekki
kunnað að reiðsast, hefðu þær
orðið undir í baráttunni fyrir til-
veru sinni, og mannkynið hefði
þurrkazt út, m. ö. o., að venjulegur
meðalmaður kemst ekki áfram í
heiminum, ef hann reiðist ekk; öðru
hvoru.“
Smá reiðiköst verka eins og geð-
rænn öryggisloki til þess að draga
úr innri taugaspennu. Óhóflegt bráð-
lyndi er hins vegar hættulegur
þröskuldur. Of tíðar og ákafar
geðshræringar geta valdið heilsu-
tjóni. Hjartasjúkdómar, meltingar-
truflanir, höfuðverkur og ýmsar
tauga- og hormónatruflanir eiga oft
rætur að rekja til óheilbrigðs geð-
ofsa.
„Hann var svo reiður, að hann
var nærri búinn að fá slag,“ má
heita daglegt orðtak. Og það er
nokkur sannleikur í því fólginn.
Maður með veiklað hjarta og æða-
skemmdir, ætti að forðast að reið-
ast. „Reiði veldur oft köstum af
hjartakveisu," segir dr. N. C. Gil-
bert prófessor í læknisfræði. „Hún
veldur meiri þrautum og sjúkdóm-
um en nokkur önnur geðshræring."
„Hryðjur af taugaertingi, sem
stafa frá heila, hlöðnum áhyggjum,
innri baráttu og langvarandi ótta,
geta valdið truflunum í meltingar-
færunum," segir dr. Josep Frank-
lin Montague. Reiðin kemur tauga-
kerfinu í uppnám og þá starfa líf-
færin ekki af eðlilegri mýkt og
jafnvægi.
Ofsareiði veldur einnig oft vissri
tegund höfuðverkjar, svonefndri
,,migrenu“, sem almennt er talin
orsakast af samdrætti og síðar út-
víkkun heilaæðanna. Dr. Walter C.
Alvarez við Mayo sjúkrahúsið tel-
ur, að eitt bezta ráðið til að losna
við hin illræmdu migrenu-köst, sé
að lifa í ró og næði.
Hvernig er hægt að læra að
stjórna skapi sínu? Fyrsta skrefið
er að kannast í einlægni við það, að
maður sé reiður. Að halda því fram
að maður sé alls ekki reiður, er
ekkert annað en sjálfsblekking.
Þegar menn hafa þannig horfzt í
augu við vandamálið, eru fjögur