Goðasteinn - 01.03.1964, Page 36

svo mildur, að í minnum var haft. Sprungu þá út sóleyjar og
baldursbrár á þorra. Mundu elztu menn ekki annan vetur jafn-
góðan. 1852 var blíðskaparveður á Suðurlandi fram á þorra. Hagur
bænda var eftir atvikum sæmilegur. Bændum hafði fjölgað í
Landsveit, voru aftur orðnir 53 og tíund þeirra til jafnaðar 10
lausafjárhundruð á búanda, sem mátti kallast gott. Fólksfjöldi í
sveitinni var á þessum árum 380-400 eða 7-8 í heimili. Þá var
blómleg byggð í Landsveit og landsnytjar meiri en síðar varð.
Hinir víðlendu og fögru Landskógar voru óeyddir og sanduriun
ekki farinn að svíða gróðurinn. -
Eftir 1852 hallar undan, 1855, síðasta árið, sem Oddur bjó í
Þúfu, var vetur mjög harður. Þá lá hestís á Þjórsá og Hvítá fram-
undir sumarmál. Fénaðarhöld voru slæm og vorið kalt. Töðufall
var þriðjungi minna en í meðallagi; haustið var votviðrasamt.
Framtöl Odds öll búskaparár hans í Þúfu bera það með sér,
að efnin voru ekki mikil. Börnin urðu níu alls, en tvö dóu ung.
Flest árin voru 6-8 manns í heimili. Fyrstu árin sýnir lausafjár-
tíundin eitt hundrað á hvern heimilismann, en er á líður versnar
hlutfallið stórum. Árið 1846 eru 6 í heimili en tíund fjögur hundr-
uð. Síðustu árin fimm er tíundin ekki nema 2-3 hundruð, en 6-7
í heimili. I framtölum þessum eru ekki talin með kúgildi, svo-
kölluð, sem voru tvö af Þúfunni, enda ekki eign bóndans heldur
fylgifé jarðarinnar. Fjárkláðinn mun hafa verið farinn að gjöra
usla á síðari búskaparárum Odds, því sauðfé fækkar í héraðinu
um 9 þús. frá 1854-56. En áður hefur fjárpest herjað, þó vísast
ekki kláði, því Oddur segir í ljóðabréfi einu 1841: „Fjárpestin
með feikna gangi fénu eyðir. / Meðan svona margt á stríðir /
mega heita raunar tíðir.“ -
Oddur Erlendsson andaðist 21. desember 1855 og skorti þá tvö
ár í fertugt. Eigi veit ég, hvert var banamein Odds, en sumir
ætla, að það hafi verið lungnabólga eða taksótt, sem var hin
skæðasta veiki um þær mundir. Svo segir í annálum frá þessum
árum, að megnt kvef og landfarsótt hafi þá gengið víða um
land. Dóu margir úr þeirri sótt. Frá 1850-60 var meðalævi Islend-
inga talin tæp 40 ár, en nú rúmri öld síðar er meðalævin 69,4 ár.
34
Goðasteinn