Goðasteinn - 01.06.1975, Side 78

mcð tveimur járnkrókum og hólki á öðrum enda og spurði um
not. Guðni kvað þetta ofan af vatnastöng og hafði hann sjálfur
smíðað. Gripurinn hafnaði í Skógasafni.
Málmbúnað vatnastangar fékk ég hjá Guðmundi Jónssyni bónda
á Ægisíðu i Holtum, smíði annars þjóðhaga, Sigurþórs Ölafssonar
á Gaddstöðum á Rangárvöllum. Varð mér síðan að ráði að smíða
tréverk vatnastangar að fyrirsögn Guðmundar og búa broddfærum,
krókum og hring Sigurþórs. Vita svo allir, hvað vatnastöng er,
scm líta gripinn í Skógasafni.
Helgi Erlendsson bóndi á Hlíðarenda í Fljótshlíð átti endann
ofan af vatnastöng Jóns söðlasmiðs í Hlíðarendakoti. Krókurinn
cr aðcins einn, blaðlaga. Hann er nú í safninu í Skógum (2495).
Með Minjasafni Haralds Ólafssonar bankaritara í Reykjavík
eignaðist safnið síðan broddfærin af stöng Jóns söðla og mætti
stöngin að vísu rísa upp af þeim efnum en eigi síður sóma grip-
irnir sér vel hvor í sínu lagi.
Frá vatnastöng hverf ég aftur að fjallastöng og notum hennar.
Verður þá fyrst fyrir að geta þess, að fjallastangir voru misjafn-
lega langar, allt frá þremur álnum upp í sex álnir. Notagildi fjalla-
stangar var mjög tengt lengd hennar. Faðir minn átti sér fjalla-
stöng fjögurra álna langa. Húnann á hana hafði tálgað Eyjólfur
Halldórsson trésmiður í Hvoltungu og var búið um vel. Sagnir
um fjallstangir upp í sex álna langar hef ég frá mýrdælingum.
Nafnið sjálft, fjallastöng, tengir hana við smölun í fjalllendi, en
ekki var það þó kvíasmalinn, sem notaði hana, hann lét sér
nægja smalastafinn eða smalaprikið. Fjallmennirnir, sem fóru á
fjall (afréttinn) að hausti, höfðu æfinlega með sér fjallastangir.
Sama máli gegndi að mestu um smölun í heiðalöndum, ekki síst
í seinni söfnum að hausti.
í fjalli neyttu smalar oft stangarinnar, er þeir þurftu að fara
niður af bekk eða brík, beittu henni niður fyrir sig og renndu
sér á henni niður fyrir bekkinn. Ekki var hún síður þarfaþing er
hlau.pið var í skriðum. Önnur algeng not af stöng í fjalli eða heiði
voru að hafa stuðning af henni við að fara upp klettabríkur.
Stöngin veitti viðnám neðan við bríkina, og smalinn gekk upp
76
Goðasteinn