Úrval - 01.05.1979, Blaðsíða 77

ALEXANDER, MESTI SIGURVEGARI SÖGUNNAR
75
sem nú er írak, var Persaher óhemju
fjölmennur — sagt var að hann hefði
haft eina milljón hermanna — svo
fjölmennur, að það var engu líkara en
smáher Alexanders væri eins og sker,
sem flóðbylgjan myndi steypast yfir.
En Alexander vann sigur með sígildu
herbragði, sem hann hafði lært af
föður sínum.
Miðfylki hers hans leiddi athygli
meginhersins að sér, en sjálfur hélt
Alexander með fámennan en mjög
vel þjálfaðan hægri fylkingararminn
til hliðar og réðist síðan á óvinaherinn
frá hlið, þar sem hann var nær
óvarinn. Meðan á orrustunni stóð
komst Alexander einu sinni svo nærri
Daríusi, að hann náði næstum til
hans með spjóti sínu, en Daríus sá sitt
óvænna og flúði (hann féll svo fyrir
hendi sinna eigin manna) og herinn
gafast upp.
Alexander hafði farið frá Grikkja-
veldi með þá fullvissu frá Aristótelesi
í brjósti, að persar væru veikgeðja,
annars flokks mannverur, aðeins
hæfar til að vera þrælar. En
Alexander komst sjálfur að þeirri
niðurstöðu að þetta væri göfugt fólk
og virðulegt, menningin stæði hjá
þeim föstum fótum, og fengi það
nægan aga, yrði það góðir hermenn.
Hann eignaðist marga persneska vini
og lét velja 30 þúsund manna úrvals-
lið ungra persa til að læra makedó-
nískan hernaðaraga og grísku.
Að undanskildum nokkrum
nánum vinum, höfðu menn
Alexanders, jafnvel þeir göfugust,
andstyggð á að sjá konung sinn
vingast við þjóð, sem þeir töldu
ennþá svarna óvinaþjóð. Þeir höfðu
komið til að drepa persa og láta
greipar sópa, og þeim hafði ekki
skiiist betur en Alexander væri því
samþykkur. Þegar þeir komu til
höfuðborgarinnar, Persepólis, hafði
hann leyft þeim að fara ránshendi að
eigin geðþótta; nema hvað hann hélt
konungshöllinni miku fyrir sig.
Flestir makedónísku hermennirnir,
Alexander ekki undanskilinn, drukku
of mikið. Eina nóttina er sagt að
drykkjusvall hafi staðið yfir í höllinni,
þegar einhver hrópaði að persarnir
hefu brennt niður hofin í Aþenu fyrir
150 árum. Þess vegna væri réttast að
þeir brenndu nú þessa höll til
grunna.
Alexander fór sjálfur í broddi
slagandi fylkingar til að kasta logandi
kyndlum um alla þessa glæstu höll.
Ekki leið á löngu þar til hún stóð í
ljósum logum. Þá rann af Alexander
og hann reyndi að skipuleggja
slökkvistarf, en það var of seint. (Svo
merkilegt er, að þessi fylliríisbrenna
kom okkar dögum til góða:
fornfræðingar, sem grófu í rústir
hallarinna komust að því, að sótið og
askan höfðu verndað steinmyndirnar
í höllinni svo þær voru nær
óskemmdar.)
Alexander barðist alltaf með
mönnum sínum í fremstu víglínu,
þar sem maður barðist við mann. Eitt
sinn, er herinn var að ráðast á vel
varða indverska borg, voru borgar-