Úrval - 01.05.1979, Blaðsíða 110

108
ÚRVAL
lítur út eins og röð minni bygginga,
með mismunandi arkítektúr.
Svartar Maríur frá öðmm hverfum
losuðu sig við farma sína. Um síðir
var hópi aumlegra fanga smalað inn
til myndatöku og krúnurökunar —
auðmýkingar, sem í orði kveðnu var
vörn gegn lús. Það var leitað á
mönnum, aðallega að hnífum og
mat, sögðu þeir gamalkunnu í
fagnelsinu, og þetta var gert með
fyrirlitningu: ,,Hana þú, sundur með
rasskinnarnar. Næsti, haldið áfram.”
Reglunar voru þrumaðar yfir
okkur: Við máttum ekki breiða ofan á
okkur þegar við svæfum, ekki geyma
neinn óétinn mat. Brot á reglunum
kallaði sjálfkrafa á árs fangelsi í
viðbót.
Svo var farið með okkur til
klefanna. Þeim var raðað þúsundum
saman eins og afskræmdum fugla-
búmm meðfram göngunum. Þeim
var þannig fyrirkomið, að ekki sást úr
einum klefa í annan. Annað athyglis-
vert vom furðulega þykkir veggir eins
og tíðkuðust á tíma Katrínar
annarrar, þessir veggir sögðu verðirnir
stoltir að væm eins „gagnlegir til
nútímanota” og allt annað I
Leníngrað.
Klefínn minn var dimmur og
skítugur. Það var eins og að koma inn
í klósett sem síðast var hreinsað ein-
hvern tíma á öldinni sem leið. Fjögur
fleti af fimm, sem I honum vom,
vom upptekin. Ég skreið upp í það
sem laust var, líkaminn þarfnaðist
svefns engu síður en hugurinn. Það
var ótrúlega kalt. Það var komið fram
um maílok, en nærri tveggja metra
þykkur steinveggurinn héit I sér
kuldanum eins og kælivél.
Maðurinn fyrir neðan mig var
einfættur. Annar fangi hafði
gerfihandlegg. Sá I neðstu kojunni
var algerlega fótalaus. Aðeins einn
félagi minn hafði alla limi.
Tilgangurinn með því að láta mig I
þennan klefa var sá að sýna mér hvað
sovétkerfið gæti gert mér. Framtíð
mín sem dansara var mér eins ljós og
limaskortur þessara manna.
Margir fanganna voru slæmir í
maga, og fæðið gerði illt verra. A
þeirri hálfu stund sem leið frá þvi að
við vomm ræstir klukkan sex og
þangað til vinna hófst, var allt
fangelsið undirlagt af viðurstyggi-
legum hljóðum og enn viðbjóðslegri
lykt, þegar auðmýkjandi slagsmál um
kamarföturnar áttu sér stað í
hverjum klefa. Morgunmaturinn var
hleifur af svörtu brauði með soppu
álíka þykkri og kalklími. Ef hún var
ekki étin í flýti, varð hún svo hörð að
úr henni hefði mátt gera kylfu. Við
fengum ekki að borða aftur fyrr en að
kvöldinu.
GALJA SAGÐI AÐ ég væri fölur
og skjálfandi. Ég man bara að ég
hijóp upp stigann að íbúðinni okkar
og stefndi beint I bað. Hún kom inn
og gat ekki gert upp við sig hvort hún
aumkvaði mig meira vegna þess hvað
ég var horaður — ég hafði iést um 6
kíló — eða fyrir óþeflnn af mér. Þetta