Goðasteinn - 01.09.1993, Síða 14

Arið 1928 gerði Sandgræðsla Islands Gunnarsholt að miðstöð
starfsemi sinnar. Búskapur var þar síðan enginn fyrstu árin að því
frátöldu að árið 1929 var gerð hér tilraun með sauðnaut frá Græn-
landi, en sú búgrein varð hvorki arðbær né gömul því öll voru
sauðnautin dauð eftir stuttan tíma.
Árið 1947 hefst búrekstur í Gunnarsholti á vegum Sandgræðsl-
unnar og var það orðið eitt af mestu stórbýlum landsins á miðjum
sjöunda áratugnum. Runólfur Sveinsson sandgræðslustjóri safn-
aði saman á árunum 1947—1950 nokkrum Galloway-nautgripum
víðs vegar að af landinu og flestir urðu þeir gripir um 500 talsins.
Flest varð vetrarfóðrað sauðfé um 1600 talsins. Búpeningur nýtti
hina víðfemu uppgræðslu á söndum og í hraunum jarðarinnar.
Um 1980 var farið að draga búið saman og síðustu gripunum af
Galloway holdakyni var fargað haustið 1992.
Árið 1938 og 1944 fékk fyrsti sandgræðslustjórinn, Gunnlaug-
ur Kristmundsson, birkifræ úr Bæjarstaðaskógi. Því var sáð und-
ir hraunbrún norðan við holtið þar sem íbúðarhúsin stóðu fyrr á
öldum, eða um 1000 m norðan við núverandi bæjarstæði. Ox þar
upp vöxtulegt birkikjarr sem síðar hefur sáð sér út og nefnist nú
Gunnlaugsskógur. Þaðan eru komin birkitrén í trjágarðinum í
Gunnarsholti, en hafist var handa um að planta í hann árið 1950.
Árið 1959 var byrjað að rækta skjólbelti austan við bæjarhúsin.
Alls hefur nú verið plantað í 14 km af tveggja til fimm raða belt-
um.
Árið 1964 var sett upp verksmiðjan Fóður og fræ til að fram-
leiða grasmjöl og grasköggla í Gunnarsholti. Um 800 hektarar af
örfoka söndum voru ræktaðir til hráefnisöflunar. Frá 1987 hefur
framleiðslan legið niðri sökum samdráttar í sölu.
Árið 1981 var Stóðhestastöð ríkisins, sem rekin er af Búnaðar-
félagi Islands, flutt að Gunnarsholti. Á stöðinni eru um sextíu
stóðhestar sem notaðir eru til kynbóta víðs vegar um landið.
í lok fimmta áratugarins llutti Runólfur Sveinsson sandgræslu-
stjóri inn nokkrar grastegundir til prófunar í uppgræðsluskyni.
Rannsóknastofnun landbúnaðarins hefur æ síðan haft með hönd-
um rannsóknir og samanburðartilraunir á grastegundum og af-
brigðum bæði af innlendum og erlendum uppruna. Árið 1975
72
Goðasteinn