Goðasteinn - 01.09.2007, Page 104

Goðasteinn 2007
/
Islendingar hætta að
sigla sjálfir
Ákvæðið í Gamla sátt-
mála 1262 um að Noregs-
konungur skuli sjá til þess
að sex skip skuli sigla til
Islands á ári hverju sýnir
að þá hefur geta íslend-
inga til að halda uppi
millilandasiglingum verið
orðin mjög takmörkuð.
Landnámsskipin eru horf-
in, enginn viður er lil í
landinu svo hægt sé að
Gamlabúðin, fyrsta verslunarhúsið á Hvolsvelli. endurnýja skipaflotann Og
byggja haffær skip. Þekk-
ing á siglingum er að hverfa og persónuleg kynni í Noregi orðin fjarlæg. Og yfir
öllu vokrar Noregskonungur, reiðubúinn til að hremma bráðina. íslendingar hafa
glutrað niður forræði sínu með tilgangslausri valdabaráttu. Þar með hefst nýr
kapítuli í Islandssögunni og þá líka í verslunarsögu Islendinga og þá ekki síður í
verslunarsögu Rangæinga.
Með fimmtándu öldinni verður bylting í skipasmíðum og siglingum. Skipin
stækka, í þau eru sett þilför, möstrin verða tvö eða jafnvel þrjú, seglbúnaður miklu
meiri og miklu þróaðri. Siglingatæknin tekur stórstígum framförum. Þessi skip
geta siglt um öll heimsins höf en þau eru dýr í smíðum. Það þarf stór tré, mest-
megnis eik, og á blómatíma þessara stóru siglara eyddust dönsku eikarskógarnir.
íslendingar réðu ekki yfir skógum, þeir réðu ekki heldur yfir þekkingu á úthafs-
siglingum og alls ekki yfir fjármagni til að kaupa haffær skip. Þar með voru þeir
dæmdir úr leik. í sex aldir voru þeir öðrum háðir með siglingar og verslun. I
sexhundruð ár var þjóðin í heljargreipum óprúttinna kaupmanna sem önnuðust
siglingar og verslun við landsmenn og hugsuðu eingöngu um eigin hag, löngum
studdir af erlendu konungsvaldi sem horfði löngum hingað norður í haf með
blinda auganu.
Með tilkomu þessara stóru úthafsskipa sem gátu verið svo mánuðum skipti 1
hafi kom upp vandamál sem erfitt reyndist að leysa en það var geymsla matvæla.
Eingöngu var hægt að geyma mat í salti eða að þurrka hann. Nýmeti var ekki til
staðar og þá komu sjúkdómarnir til sögunnar, skyrbjúgur og aðrir vannæringar-
102