Fróðskaparrit - 01.01.1968, Page 50

58
Oyðing av rottum og músum í Føroyum
ordning«. Ásetingin kann jú benda á, at fyrr hevur iikki veriS
neyðugt at nýta rottukrút í fslandi og í Føroyum, viSvíkjandi
Føroyum møguliga tí, at rottur vóru ikki har.
Hóast vit av tí her nevnda tora at koma til taS, at hin
svarta rottan fyrst í fyrra hekningi av seytjandu øld — kann
vera eftir 1637 — er komin víSa um í Føroyum, er tað einki
ivamál, at rottur hava veriS í oyggjunum fyri ta tíS, tó í
minni muni. TaS, iS Svabo sigur, man vera so at skilja, at í
Havn hava rottur veriS frá gamlari tíS. Helst eru tær førdar
higar viS ihandilsskipunum, og ætlandi hevur veriS væl livi-
ligt hjá teimum í goymsluhúsum handilsins. EySvitaS kunnu
tær eisini vera komnar á land viS skipum aSrar staSir í land-
inum, men møguligt er, sum Claussøn Friis sigur, at tær hava
ikki livaS leingi. Kann vera at rotturnar hava ikki havt nóg
mikiS fyri munnin uttan fyri Havnina, tí svarta rottan er
rættiliga matvandin. Hon er ikki altetandi sum brúna rottan.
Á hin bógvin er eftir hetta ilt at graiSa, hví rottan eitt ávíst
tíSarskeiS hevur veriS vfSa um í Føroyum.
Eisini kann taS vera, at rottan hevur veriS víSari um longur
afturi í tíSimi. HildiS verSur, at svarta rottan hevur havt
nógv at týSa fyri útbreiSslu av pest, eisinii tí drepsóttini, iS
kallaS verSur Sóttin svarta (Bro Nielsen). MeSan vit mugu
halda, at Sóttin svarta eisini hevur herjaS í Føroyum (Tum-
mas Lenvig), má svarta rottan hava veriS víSa um í Føroyum
um 1350. Men rotturnar verSa eÍ9Íni smittaSar av sóttini, og
er tí ikki óhugsandi, at tær tá eisini eru oyddar. ViS skipum
eru seinni komnar rottur til Føroya, men tær hava fingiS
høvdiS fyri seg bert í Havn og uttanum, til tess tær í fyrsta
helmingi av 17. øld hava breitt seg eisini út á aSrar oyggjar.
fgjøgnum 18. øld varS svarta rottan troSka burtur av brúnu
rottuni (Mus norvegius ella decumanus) í stórum pørtum av
Europu. Hetta rottuslagiS kemur úr Asiu (Himalaya), men
eftir stóran jarSskjálvta floymdi hon inn yvir Europu úr kasp-
isku londunum. 1 1727 svam hon í stórum skarum um Volgu.
LJm 1730 stakst hon upp í Onglandi, og var ætlandi komin