Tíminn - 06.05.1919, Qupperneq 30

150
TÍMINN
nefad í Noregi, er skyldi endurskoða
norsku vatnalögin og hefir þessi nefnd
samið frumvarp það til vatnalaga, er fossa-
nefndin liefir látið þýða. Athugasemdir
nefndarinnar við frumvarp þetta bera með
sjer, að hún heflr verið á sömu skoðun
um rjett landeiganda að vatni eins og
nefndin frá 1876.
Áður en minst er á hínar einstöku grein-
ar fruravarp þess, er hjer fer á eftir, vill
minnihlutinn að lokum taka það fram, að
hann telur ekkert unnið með þvi að rök-
ræða hjer um það, hvort umráð þau er
landeigandi hefir yfir vatni þvi, er renn-
ur yfir land hans sje þannig, að rjett sje,
að nefna þau eignarrjctt. Eins og kunn-
ugt cr, liefir þvi verið lialdið fram, að
vatniö, að minsta kosti rennandi vatn,
sje þess eðlis, svo hveríult, þar scm það
er á sífeldu flugi, að ekki sje unt að
hafa þann hemil á þvi, þau yfirráð,
sem eru nauðsynleg til þess að um eign-
arrjett geti verið að ræða. Aftur eru aðrir
þeirrar skoðunar, að ekkert sje þvi til fyrir-
stöðu, að landeigandi hafi venjulegan eign-
arrjett yfir því vatni, er rennur um landar-
eign hans, því að eignarrjetturinn nái til
þess vatns, sem á hverri stundu er á land-
areigninni. í sænska nefndarálitinu frá 17.
desbr. 1910 er um þetta efni farið svo feld-
um orðum á bls. 161: »Pví er haldið fram,
að rennandi vatn geti auðveldlega verið háð
eignarrjetti, að svo miklu leyti sem eignar-
rjetturinn þá að eins tekur til þess vatns,
sem á hverri stundu er á ákveðnum stað
í farveginum. Að visu er það vatn að
augnabliki liðnu runnið fram hjá, en þá
eru aðrir vatnsdropar komnir 1 staðinn, en
eins og áður er sagt, tekur eignarrjetturinn
til þess vatns, sem á hverri stundu er á
þeim stað i farveginum, sem um er að
ræða. Pað út af fyrir sig, að efnið, sem
eignarrjetturinn tekur til, í sífellu endurnýj-
ast, er þvi eigi til fyrirstöðu, að um eignar-
rjett sje að ræða«.
Pað er augljóst að deila má til dómsdags
um þetta hreint theoretiska atriði, og það
er þvi skiljanlegt, að hvorki Norðmenn nje
Svíar hafa viljað byggja vatnalöggjöf sinn á
þvi, livernig lögfræðingar hafa litið á það
atriði, og hvernig sem íslenskir lögfræðing-
ar nú kunna að líta á þetta, þá vill minni-
hlulinn bcnda á það, að hann hefir hjer að
framan sýnt fram á, að frá landnámstið
hefir verið litið á rjett landeiganda yfir
vatni þvi, cr rennnr um land lians sem
eignarrjetl.
En annars er það í sjálfu sjer ekki aðal-
atriðið, hvað rjettur landeiganda yfir vatn-
inu er kallaður, ef hann eftir eðli sinu er
jafn tryggur og nýtur að öllu leydi sömu
verndar af löggjöf, rjettarvenju og rjettar-
meðvitund sem eignarrjettur væri. Og undir
öllum kringumstæðum er minnihlutinn i
engum vafa um að svo sje.
Orðið eignarrjettur er ekki viðhaft í 2.
gr. frumvarpsins, er hjcr er greinilega tekið
fram aðal-innihald rjettarins yfir vatninu,
að rjetthafinn hefir öll umráð yfir þvi, get-
ur selt það, veðsett, Ieigt, og hagnýtt sjer
það til hvers, er vera skal, m. ö. o. ráðið
yfir því á alla vegu eftir geðþótta þaunig,
að umráð annara eru útilokuð, nema
sjerstök heimild liggi fyrir, er takmarki yfir-
ráð rjetthafa. Pelta telur minnihlutinn að
sje einkenni og kjarni eignarrjettarins.
Pá var og tilætlunin með 2. gr., að taka
upp i hana meginreglu löggjafarinnar um,
að valnið væri nátengt landi því, er það
hylur eða rennur yfir, sbr. orðin: »Landi
hverju fylgir rjettur........«.
Svo núið samband er milli lands og vatns
samkvæmt Jónsbók, að ef á breytir far-
vegi og rennur yfir annars land, þá eign-
ast þessi landeigandi strax vatnið (ána),
sbr, Jónsbók Llb. kap, 56, bls. 189, 1. 1—4.