Morgunblaðið - 31.01.1981, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 31. JANÚAR 1981
Hvernig varð
þessi maður for-
sætisráðherra?
SteinKrímur Steinþórsson:
SjálfsævisaKa
Örn ok Örlysur 1980, 280
bls.
Rómverski stjórnmálamaður-
inn Cicero, sem kunnur er fyrir
málsnilld sína, var svo óheppinn,
að mörg einkabréf hans fundust,
en í þeim getur að líta annan
mann en heyra mátti í frá
ræðustólnum, hégómagjarnan,
sjálfselskan og smámunasaman,
en að vísu mjög mannlegan. I
fersku minni okkar er líka, að
segulbandsspólur Richards Nix-
ons frá forsetatíð hans urðu
almenningseign, en önnur mynd
fékkst af honum með því að
hlusta á þær en Nixon kærði sig
um, þó að sú mynd væri ekki
mjög ólík þeirri, sem draga
mætti upp af mörgum öðrum
stjórnmálamönnum, ef þeir
væru svo óheppnir, að upp um
orð þeirra í viðræðum við
trúnaðarmenn kæmist.
Þetta var hvort tveggja slys.
Engum var ætlað að sjá eða
heyra. En á síðasta hausti gaf
fyrirtækið Örn og Örlygur út
annað bindi sjálfsævisögu
Steingríms Steinþórssonar, sem
var forsætisráðherra Islendinga
1950—1953. Sú mynd, sem fæst
af honum við lestur hennar, er
heldur tilkomulítil og furðulegt,
að öðrum hafi verið ætlað að sjá
hana. Hann hefur verið illa
menntaður (enda ræðir hann
aldrei um stjórnmálahugmyndir
af neinu viti), dómharður um-
fram aðra menn, þröngsýnn
flokksmaður og sjálfhælinn úr
hófi fram. Hann hefur hringsól-
að í kringum sjálfan sig, en ekki
tekið eftir þeim hreyfingum og
breytingum, sem gerðu samtíma
hans að einum merkilegasta
tíma sögunnar. En munurinn á
sjálfsævisögu hans og einkabréf-
um Ciceros og segulbandsspólum
Bókmenntlr
eftir HANNES H.
GISSURARSON
Nixons er sá, að hann skrifaði
bók sína til birtingar, en þeir
Cicero og Nixon voru einungis
óheppnir.
Þessi bók Steingríms, sem er
einkum um starfsár hans sem
búnaðarmálastjóra, er ómerki-
leg, en auðlæsileg eins og marg-
ar ómerkilegar bækur eru, því að
lesandinn er ótruflaður af allri
greiningu, allri hugsun. Ég fann
nokkrar villur við yfirlestur, og
mér hefur verið bent á nokkrar
aðrar. Höfundur segir (bls. 39),
að Ólafur Jónsson tilraunastjóri
hafi verið fertugur á aukaþingi
Búnaðarfélagsins 1936. Ólafur
var fæddur 1895, svo að það var
ekki fjarri lagi. En síðan segir
hann á næstu bls., að Sveinn
Jónsson á Egilsstöðum hafi verið
fjörutíu og þriggja ára á auka-
þinginu og „yngstur fulltrú-
anna“. Hann segir (bls. 73), að
Þorbergur Þorleifsson og Jón
Ivarsson hafi að sögn verið litlir
vinir, „en Þorbergur varð.hlut-
skarpari". Hlutskarpari í
hverju? Þess er ekki getið. Hann
segir (bls. 76), að Sigúrjón Jóns-
son í Snæhvammi hafi verið
„kunnur sem söguskáld", en
Guðmundur G. Hagalín hefur
bent á, að Sigurjón hafi ort ljóð,
en ekki skrifað skáldsögur. Hann
segir (bls. 88), að 1939 hafi
Eðvarð Halldórsson verið odd-
viti á Hvammstanga, en hann
var Eðvald Halldórsson.
Höfundur segir (bls. 130), að
hann og Bjarni Ásgeirsson hafi í
Yestfjarðaferð 1939 hitt Ásgeir
Ásgeirsson, síðar forseta íslend-
inga. „Varð þá fagnaðarfundur,
því að við vorum allir nákunnug-
ir og flokksbræður enn.“ Þetta er
rangt. Ásgeir var þá fyrir mörg-
um árum genginn úr Framsókn-
arflokknum og í Alþýðuflokkinn
(enda segir höfundur það á bls.
180). Hann segir (bls. 157), að
Skúli Guðmundsson hafi setið á
Alþingi fyrir 1937, en svo var
ekki. Hann segir (bls. 158), að
Sigurður Bjarnason frá Vigur
hafi orðið alþingismaður 1937,
en hann settist ekki á Alþingi
fyrr en 1942 (enda segir höfund-
ur á bls. 128 um ferð út í Vigur
1939, að leiðir sínar og Sigurðar
hafi síðar legið saman). Hann
Steingrímur Steinþórsson vex
ekki af þeirri sögu, sem hann
segir af sjálfum sér i þessari bók.
segir (bls. 165), að Harladur
Guðmundsson hafi vikið úr rík-
isstjórn Hermanns Jónassonr 17.
apríl 1939, en Stefán Jóh. Stef-
ánsson komið í hans stað. Þetta
er rangt. Haraldur vék úr stjórn
Hermanns 20. marz 1938. Hann
segir (bls. 179), að kommúnistar
hafi samþykkt frestun alþingis-
kosninganna 1941. Þetta er
rangt. Þeir voru andvígir henni.
Hann segir (bls. 183), að Sjálf-
stæðismenn hafi „unnið allmikið
á“ í bæjarstjórnarkosningum í
Reykjavík 1942. Þetta er rangt.
Þeir töpuðu fylgi miðað við
bæjarstjórnarkosningarnar
1938, þótt þeir héldu meiri hluta
sínum naumlega. Hann segir
(bls. 237), að Jóhann Sæmunds-
son hafi vikið úr utanþings-
stjórninni vegna heilsuþrests.
En Jóhanni sagðist svo sjálfum
frá, að hann hefði verið óánægð-
ur vegna meðferðar Alþingis á
dýrtíðarfrumvörpum stjórnar-
innar.
Margar fleiri villur má líklega
finna við vandlegri lestur. Mörg
dæmi eru og í ritinu um hleypi-
dóma höfundar í stjórnmálum.
Hann nefnir (bls. 196) frum-
kvæði Sjálfstæðismanna að
kjördæmabreytingunni 1942
„gerræði". Hvert var þetta
óskaplega gerræði? Það var
einkum það, að hlutfallskjör
skyldi vera í tvímenningskjör-
dæmum, en áður hafði sá flokk-
ur, sem flest atkvæði fékk í slíku
kjördæmi, fengið báða mennina,
aðrir engan! Það er sönnu nær,
að það fyrirkomulag, sem áður
hafði verið og Framsóknarflokk-
urinn hagnazt mjög á, hafi verið
gerræðislegt’. Hann sakar (bls.
219) Gísla Jónsson alþingismann
um atkvæðakaup, en hælist síð-
an sjálfur um af atkvæðakaup-
um sínum (t.d. bls. 202). Munur-
inn á þeim var þó sá, að Gísli
notaði einkum eigið fé til þeirra,
en Steingrímur annarra, þ.e.
almannafé. Hann lætur að því
liggja (bls. 159), að áhrifamenn í
Sjálfstæðisflokknum hafi verið
hlynntir nazistum eða þjóðern-
is-samhyggjumönnum 1937, en
rökstyður það ekki með neinum
dæmum.
Svo virðist sem Steingrímur
og samflokksmenn hans hafi
ekki talið það skyldu sína að fara
gætilega með almannafé og láta
eitt yfir alla ganga. Þeir og
fjölskyldur þeirra ferðuðust
ógjarnan um landið nema í
ráðherrabílum eða á varðskip-
um, ef marka má söguna, og
Steingrímur segir feimnislaust
(t.d. bls. 266—275) frá þeirri
úthlutun leyfa, fjármagns og
annarra gæða, sem stjórnmála-
menn tóku að sér. Þessi bók er
þrátt fyrir allt góð heimild um
eitt — um það kerfi skömmtun-
ar, spillingar og hafta, sem tókst
að fella í upphafi viðreisnarára-
tugarins, þótt Framsóknarflokk-
urinn héldi dauðahaldi í það.
Steingrími hefur ekki verið
alls varnað. Hann er hreinskil-
inn og hressilegur í máli,
Eggjahvítu-
snauð fæða
í baráttunni
gegn krabba-
meini?
Fyrir nokkrum árum var móðir
mín skorin upp við krabbameini.
Meinið var unnt að staðsetja og að
öllum líkindum náðist fyrir það,
svo hún gat yfirgefið sjúkrahúsið
alheilbrigð. En hún var ekki
ánægð með að þurfa að bíða, ef tii
vili svo árum skipti, eftir að ný
einkenni kæmu hugsanlega í ljós,
einkenni, sem gætu þýtt sjálfan
dauðann í nánd. Hún kynnti sér
því allar hugsanlegar lækningaað-
ferðir. Eftir krókaleiðum komst
hún svo yfir bók eftir þýska
iækninn Max Gerson, sem kom út
árið 1961, „Krabbameinslækn-
ingar“, en í bókinni kveðst lækn-
irinn hafa læknað um 50 krabba-
meinssjúklinga, sem taldir voru
ólæknandi. Með röntgenmyndum,
teknum bæði fyrir og eftir með-
ferðina, lagði hann fram um-
fangsmiklar skýrslur um sjúkl-
inga sína, en auk þess eru í
bókinni nákvæmar lýsingar á
læknismeðferðinni og því hvernig
Gerson uppgötvaði hana.
Eiginkona mín, sem er hjúkrun-
arfræðingur, fékk bókina lánaða
og þýddi kaflann um sjúkdóms-
meðferðina, því hún vildi hjálpa
kunningja sínum, sem var illa
haldinn af krabbameini. Ég hafði
þó að sjálfsögðu mínar efasemdir.
Læknum er enda kunnugt um, að
fóik fer til „skottulækna", þar sem
það fær alls kyns fyrirmæli um
iækningaaðferðir. Við teljum
okkur vita að þetta sé allt áhrifal-
aust, enda höfum við ekkert lært
um slíka hluti í háskólunum.
Annars koma út á ári hverju þykk
bindi bóka sem innihalda ekki
annað en titla á ritverkum um
krabbamein.
Ráðning gátunnar?
Hverju gæti nú svosem störfum
hlaðinn sveitalæknir bætt við
vitneskju þúsunda krabbameins-
sérfræðinga? Sérfræðinga sem ár-
um saman hafa barist við sjúk-
dóminn. Þar sem ég vísa oft
sjúklingum til sérfræðinganna, og
mér er kunnugt um árangurinn,
þætti mér augljóst mál að þeir
kynntu sér allt sem er á döfinni
viðvíkjandi möguleikum á að ráða
niðurlögum sjúkdómsins, og að
þeir vísi öllum kreddum á bug, til
að ná settu marki.
En það liggur í loftinu, að
eitthvað er broslegt við bata þar
sem fæðan á að hafa haft afger-
andi áhrif. Þar að auki hefur
Gerson ekki sannað neitt vísinda-
lega.
Nú vildi konan mín fá mig til að
hafa þau áhrif á kunningja sinn,
að hann fengist til að reyna þessar
lækningaaðferðir. Við vitum öll að
margir sjúklingar, ef tii vill allir,
ættu helst að sleppa við vonlausa
en þjáningarfulla eftirmeðferð,
um það geta víst allir verið
sammála um.
í rökstuðningi mínum datt mér
í hug að segja, að ég gæti ekki
bent á neitt undrameðal Við lækn-
inguna, en að það mætti ímynda
sér að lækningin gæti líka hugsan-
lega stafað af einhverri mikil-
vægri vöntun í fæðunni. Þá hugs-
aði ég hins vegar ekki sérstaklega
um þetta. Kunningi konu minnar
óskaði ekki að reyna aðferðina, en
valdi í þess stað geisla og frumu-
eyðandi lyf, og er nú löngu látinn
eftir mikiar þjáningar.
Síðar hef ég komist að því að
ekki hafa allir gleymt Gerson, og
heldur ekki danska iækninum
Kristine Nolfi sem sögð er hafa
haldið niðri brjóstkrabbameini er
hún gekk með, en hún var á sínum
tíma gerð brottræk úr læknafélag-
inu. Þeir eru einkennilegir margir,
sem hafa mikla ótrú á hinu nýja
meðferðarkerfi og reyna heldur
venjuiegu læknisaðferðirnar.
Haustið 1978 gat ég hins vegar
skyndilega ráðið gátuna, ég var
ekki einu sinni búinn að lesa bók
Gersons, svo undraeinfait var
þetta. Á eftir fletti ég bókinni, og
ég held því fram að allir stúdentar
í lyfjafræði, sem læsu bókina án
hleypidóma, myndu hafa getað
fundið lausnina.
Læknandi fæða
Gersonsmeðferðin byrjar á 6—
12 vikna matarkúr, þar sem uppi-
staðan í matnum er aðeins jurta-
fæði, en þó eru eggjahvíturíkar
tegundir undanskildar, svo sem
alls konar baunir og hnetur. En
hvernig skyldi nú standa á því, að
dauðvona krabbameinssjúklingar,
sem læknastéttin hefur gefist upp
við, skinn og bein, geta lifað á
mjög eggjahvítusnauðri fæðu, og
meira að segja orðið alheilbrigðir?
Lítum aðeins til baka.
1. Ef við lítum á eggjahvítuefnin
eins og keðju, þá er hver hlekkur
samsettur af einni amínósýru.
Sumar amínósýrur kallast essi-
entielle (lífsnauðsynlegar) vegna
þess að líkaminn getur sjálfur
ekki framleitt þær. Vanti aðeins
eina í fæðuna er húngagnslaus til
viðhalds eggjahvítunni. Eggja-
hvítusnauð fæða er einnig mjög
fitusnauð, svo að kolvetni verða
aðalorkugjafinn. Vítamín og snef-
ilefni eru nægileg að undantekn-
um D og B vítamínum, sem við
getum neitt á hverjum degi í
töfluformi. En þar sem vitað er að
sumar nauðsynlegar A-sýrur og
vítamín geta breyst innbyrðis er
ef til vill rétt að láta nægja viðbót
af D og B.
2. Krabbameinsfrumur eru ólík-
ar heilbrigðum frumum að því
leyti að þær skipta sér miklu
hraðar. Augsýnilega komast þær
framhjá einhverju stjórnunar-
kerfi sem heftir skiptingu heil-
brigðra fruma. Fruma, sem skiptir
sér verður að tvöfalda þyngd sína,
svo hún geti orðið að tveimur
nýjum. Þess vegna er ofur eðliiegt
að reyna að svelta krabbameins-
frumur til dauða. En samtímis
þarf að gæta þess að skaða ekki
heilbrigðar frumur. Sumar frum-
ur skipta sér sjaldan og sumar
jafnvel aldrei, eins og til dæmis
heilafrumur. Þörf þeirra fyrir E
og A vítamín hlýtur því að vera
mjög lítil.
Eggjahvítulitlar
plöntur
Af árangri nokkurra athugana
sem hægt er að lesa um í bók
Gersons, skal nú skýrt frá lífrænu
rökunum sem skýra og skýrast af
þessum athugunum. Aður skal þó
tekið fram, að Gerson notaði ýmis
hjálparmeðul, svo sem pipar-
myntu, lifrarsalt og að hella inn í
ristiiinn kaffi, ricinusolíu og safa
úr grænum blöðum. Hann lagði
mikla áherslu á að fæðan inni-
héldi snefilefni, vítamín, hormóna
og efnakljúfa. Piönturnar áttu að
vera ferskar og ræktaðar á lífræn-
an hátt. Ýmislegt fleira kom til
greina, en Gerson lét aldrei glepj-
ast af smáatriðum.
Meðferðin hefst á 6—12 vikna
hreinni jurtafæðu, og eru aðeins
eggjahvítusnauðar jurtir notaðar.
Afeitrunarkaflann kallaði Gerson
fyrstu 2 vikurnar, þá urðu sjúkl-
ingar oft illa haldnir vegna ógleði,
höfuðverkja, uppþembu og fleiri
kvilla. Á sjúkrastofunni var megn
óþægilegur þefur, sem ekki hvarf
nema málað væri, eftir að sjúkl-
ingurinn yfirgaf stofuna. Eggja-
hvítuefnin og lyktandi sýrur síast
út í þvagið á meðan á afeitrunar-
kaflanum stendur. Ástand lifrar-
innar hefur mikla þýðingu fyrir
framvindu tilraunanna. Hvað
hvítu bióðkornin snertir, skapað-
ist jafnvægi, hvort sem þau höfðu
verið í mciri- eða minnihluta, það
er hátt eða lágt hlutfall í blóði
viðkomandi sjúklings.
Skýringin gæti verið:
í baráttunni við dauðann standa
krabbameinsfrumurnar verst að
vígi, því þær eiga erfiðast með að
vera án eggjahvítuefnanna. Ein-
vörðungu þess vegna mætti álíta
sem svo, að þau æxli sem eru hvað
illkynjuðust og í mestum vexti,
hyrfu fyrst og öruggast. Skipting
heilbrigðra fruma gæti tafist ef of
lítið er af eggjahvítuefnum. Álíta
verður að eðlilegar frumur, öfugt
við krabbameinsfrumur, bíði með