Morgunblaðið - 08.10.1983, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. OKTÓBER 1983
9
Éösmtel uÆ
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 212. þáttur
Enn langar mig til að rifja
upp ýmislegt það sem mál-
vöndunarmenn fyrri alda
höfðu til málanna að leggja.
Skal þá fyrst frægan telja
Guðbrand Þorláksson
(1542—1627). í formála sálma-
bókar þeirrar, sem hann gaf út
1589, segir hann meðal annars:
„Fyrir þessar greinir, svo og
einninn móðurmáli voru til
sæmdar og fegurðar, sem í
sjálfu sér er bæði ljóst og fag-
urt og ekki þarf í þessu efni úr
öðrum tungumálum orð til
láns að taka eða brákað mál né
bögur að þiggja, þá hef eg alla
tíma, síðan eg kom til þessa
embættis (óverðugur), óskað
þess og lagt þar ástundan á, að
vorir sálmar mættu með mjúk-
ari málsnilld eftir réttri
hljóðstafagrein og hætti og þó
þar með eftir originalnum,
þeim þýska og latínska, verða
útlagðir. Þar næst, að vér í
þessu eylandi mættum svo sem
aliir aðrir í Danmörk og
Þýskalandi, hver í sínu móð-
urmáli, með sömum orðum og
atkvæðum samhljómandi guð
almáttgan og lofa og prísa,
bæði utan kirkju og innan,
með þessum sálmum og and-
iegum lofsöngvum."
Ræktarsemi biskups við
móðurmálið og metnaður hans
þess vegna er augljós, svo og
glöggskyggni hans á gildi
stuðla og höfuðstafa (rétt
hljóðstafagrein). Af lærdómi
sínum í langvistum erlendis
kemur hins vegar hversu
óheyrilega langar málsgreinar
hans verða stundum. Þá mun
það einnig lærður kækur, ætt-
aður úr hebresku, sagði mér
dr. Magnús Már, að hafa tvö
orð um sama hlut, hugtak eða
verknað. í þessum tilvitnuðu
orðum biskups er dæmið lofa
og prísa.
Fyrir sakir Guðbrands og
samstarfsmanna hans fengum
við lærdóm lúterstrúar á móð-
urmálinu og tölum því ís-
lensku enn þann dag í dag.
Guðbrandur hafði mörg góð
skáld í þjónustu sinni, þó að
Einar Sigurðsson í Eydölum
beri þar af. I sálmabók þeirri,
sem áður getur, átti stærstan
þátt sr. Ólafur Guðmundsson á
Sauðanesi og orti lærdómsvís-
ur að auk, þær sem margir
kunna enn svo sem þessa sam-
hendu:
Ap, Jún, Sept, Nóv, þrjátíu hver,
einn til hinir taka sér.
Febrúar tvenna fjórtan ber
og frekar einn þá hlaupár er.
Mér er kennt að hann hafi einnig
ort þessa notalegu fræðslu um stjörn-
ur:
Tólf eru á ári tungiin greið,
til ber að þrettán renni.
Sólin gengur sína leið,
svo sem guð bauð henni.
Stökkvum svo stórt og allar
götur til laga hins íslenska
Lærdómslistafélags eins og
þau voru prentuð í Kaup-
mannahöfn 1780, hér færð til
nútímastafsetningar:
„Einninn skal félagið geyma
og varðveita norræna tungu
sem eitt fagurt aðalmál, er
langa ævi hefur talað verið á
Norðurlöndum, og viðleitast að
hreinsa ina sömu frá útlendum
orðum og talsháttum, er nú
taka henni að spilla. Skal því
ei í félagsritum brúka útlend
orð um íþróttir, verkfæri og
annað, svá fremi menn finni
önnur gömul eða miðaldra
norræn heiti.
Því má í stað slíkra útlendra
orða smíða ný orð, samansett
af öðrum norrænum, er vei út-
skýri náttúru hlutar þess, er
þau þýða eigu; skulu þar við
vel athugast reglur þær, er
tungu þessi fylgja og brúkaðar
eru í smíði góðra, gamalla
orða; skal og gefast ljós út-
skýring og þýðing slíkra orða,
svo að þau verði almenningi
auðskilin.
Þó megu vel haldast slík orð,
sem brúkuð hafa verið í ritum
á þrettándu og fjórtándu öld,
þó ei hafi uppruna af norrænni
tungu, heldur séu í fyrstu frá
útlendum þjóðum, nær ei eru
til önnur meir tíðkanleg eður
betri og fegri að öðrum hætti.“
Þetta má gjarna komast til
skila, því að svo oft hafa upp-
lýsingafrömuðirnir verið sak-
aðir um skort á þjóðlegum
sjónarmiðum. Þess eru jafnvel
dæmi að menn hafi trúað að
málvöndun á íslandi hæfist
með Sveinbirni Egilssyni og
Fjölnismönnum.
Þeir, sem skráðu rit Lær-
dómslistafélagsins, stóðu
býsna vel við fögur fyrirheit og
smíðuðu mörg nýyrði. Prófess-
or Halldór Halldórsson nefnir
sem dæmi (Þættir um íslenskt
mál, bls. 140): blásteinn,
brjóskfískur, farfugl, fellibylur,
fleygmyndaður, gróðurhús,
mannapi, steinolía og svartþröst-
ur.
Baldvin Einarsson (1801—
1833) gaf út ásamt sr. Þorgeiri
Guðmundssyni tímaritið Ár-
mann á alþingi, fjóra árganga
1829—'33. Um hann segir Vil-
hjálmur Þ. Gíslason í bók sinni
Blöð og blaðamenn, bls. 54:
í einni grein er þjóðernis-
kenning Ármanns á Álþingi í
beinu áframhaldi af kenning-
um Gömlu félagsritanna í mál-
hreinsun og myndun nýyrða.
Baldvin hafði sagt, að í
Reykjavík hraki málinu meir
og meir og lagði sig þvi fram
um það að skrifa Ármann á
Alþingi á vönduðu en alþýð-
legu blaðamáli og sjálfur bjó
hann til eða tók upp allmörg
nýyrði, sum ágæt og lifa enn.
Frá Baldvin stafa orð eins og
stjórnarskrá og landþingis-
nefnd og þilskip og fjöllista-
skóli. Orðið stjórnarskrá kem-
ur fyrir í útlendu fréttunum,
sem Baldvin skrifaði í Skírni
1830 (um árið 1829) „með sinni
venjulegu málsnilld“, sagði
forseti Bókmenntafélagsins.
Stjórnarskrá eru „lög sem
ákveða stjórnarformið",
konstitutionina og þarna kem-
ur einnig fyrir orðið stjórnar-
ráð. í Ármanni 1831 segir
Baldvin, að „þiljuskip, sam-
andregið þilskip, held ég megi
vel brúka fyrir það danska
Dækskip".
MMtIIOLY
Fasteignasala — Bankastræti
SÍMAR 29680 — 29455 — 3 LÍNUR
Opiö í dag 1—4
Stærri eignir
Laugarnes
Ca. 85—90 fm sérhæö í góöu steinhúsi
viö Laugarnesveg, ásamt 37 fm góöum
bílskúr og útigeymslu. íbúöin, sem
þarfnast standsetningar, er 2 svefn-
herb., stofa og eldhús meö búri. Verö
1550—1600 þús.
Hafnarfjörður
Lítiö eldra einbýli í vesturbænum ca. 70
fm hæö og kjallari og geymsluris yfir.
Uppi er eldhús, stofa og baö. Niöri eru 2
herb. og þvottahús. Húsiö er allt endur-
nýjaö og í góöu standi. Steinkjallari og
timbur yfir. Möguleikar á stækkun. Ákv.
sala. Verö 1450—1500 þús.
Hólahverfi
Nýtt einbýli, hæö og kallari meö inn-
byggöum bílksúr, ca. 300 fm. Á hæöinni
eru stofur, eldhús með búri og þvotta-
hús innaf, og í sórálmu 4 svefnherb. og
baö. í kjallara er stórt herb., þvottahús
og stór salur. Innangengt í bílskur. Ákv.
sala.
Vesturberg
Parhús ca. 130 fm og fokheldur bílskúr.
íbúöin er stofur og 3 svefnherb. og
eldhús meö þvottahúsi innaf. Vinsæl og
hentug stærö. Verö 2,5—2,6 millj.
Neshagi
Ca. 125 fm sérhæö á 1. hæð í þríbýli.
Samliggjandi stofur og 2 herb. Suöur-
svalir. Ákv. sala. Verö 2—2,1 millj.
Skaftahlíð
Ca. 115 fm íbúö á 3. hæö í góöri blokk.
Mjög stórar stofur og 3 svefnherb.
Hægt aö taka viðbótarherb. af stofu.
Mjög góö sameign. Ákv. sala.
Miðvangur Hf.
Endaraöhús á 2 hæöum, ca. 166 fm
ásamt bílskúr. Niöri eru stofur, eldhús
og þvottahús. Uppi 4 svefnherb. og gott
baöherb. Teppi á stofum. Parket á hinu.
Innangengt í bílskúr. Verö 3—3,1 millj.
Fossvogur
Fokhelt parhús á 2 hæöum ca. 210 fm
viö Ánaland. Niöri er gert ráð fyrir stof-
um, eldhús meö þvottahúsi innaf og 1
herb. Uppi eru 4 stór herb. og baö.
Arinn í stofu. Teikn. á skrifstofu. Verö
2.2 millj.
Rauðagerði
Ca. 220 fm einbýli á 2 hæöum + ris og
bílskúr. Skilast fokhelt. Verö 2,2 millj.
Vesturbær
Gott einbýli úr timbri, kjallari, hæö og
ris. Grunnflötur ca. 90 fm. Húsiö stend-
ur á stórri lóö, sem má skipta og byggja
t.d. 2 hæöa hús, eöa einbýli á annarrl
lóöinni. Til greina kæmi sem hluti
greiöslu eign sem í væru tvær þokka-
legar ibúöir, t.d. hæö og ris eöa álíka.
Teikningar og allar uppl. á skrifstofunni.
Skólavörðustígur
Ca. 125 fm efsta hæö í steinhúsi, sam-
liggjandi stofur, tvö svefnherbergi, allar
innréttingar nýjar, viöarklætt loft, ný
teppi, nýjar lagnir, stórar svalir. Verö
2,1 millj.
I
4ja herb. íbúðir
Flúðasel
Ca. 110 fm mjög góö ibúö á 1. hæö. Vand-
aðar innréttingar. Góö teppi. Suöursvalir.
Bílskýli. Verö 1700 þús.
Austurberg
Ca. 105 fm góö íbúö é 2. hæö. Góðir skáp-
ar. Flísalagt baö. Verö 1400—1450 þús.
Hrafnhólar
Ca. 110 fm íbúö á 4. hæö. Góöar innrótt-
ingar. Lyftublokk. Verö 1450—1500 þús.
2ja herb. íbúðir
Gaukshólar
Ca. 65 fm góö íbúö á 1. hæö í lyftu-
blokk. Góöar innréttingar. Parket á
gólfi. Góö sameign. Verö 1150—1200
þús. Möguleg skipti á 3ja herb. i Ðökk-
unum, Háaleiti eöa nálægt Landspítal-
anum.
Álfaskeið Hf.
Góö ca. 67 fm íbúö á 3. hæö. Parket á
holi og eldhúsi, góö teppi á hinu. Suöur-
valir. Bílskúrssökklar. Verö 1200 þús.
Hafnarfjörður
Höfum kaupendur sem eru aö leita aö
eftirfarandi:
1. Sérhæö eöa raöhúsi á einni hæö meö
bilskur.
2. Raöhúsi eöa hæö i noröurbæ. Verö
ca. 2—2,8 millj.
3. Einbýli eöa sórhæö nálægt Kinnum
eða Hvömmum.
4. Eldra einbýli sem má þarfnast
standsetningar.
Friörik Stefánsson
víðskiptafræðingur.
Ægir Brelöfjörð sölustj.

D
3 í dag
Vesturbænum
2ja herb. 70 fm góö íbúö á 3. hæö í
nýlegri blokk. Gott útsýni. Verö 1.300
þús. Akveöin sala.
Vantar fyrir
heildsölustarfsemi
Höfum fjársterkan kaupanda aö
350—400 fm lager- og skrifstofuhús-
næöi, helzt allt á jaröhæö eöa á tveimur
hæöum, með skrifstofuhluta á efri hæö.
Æskileg staðetning er Múlahverfi,
Skeifan eöa Sundaborg. Húsnæöiö má
vera hvort heldur sem er fokhelt eöa
fullbúiö.
Raðhús í Selásnum
Sala — skipti
200 fm fallegt 6—7 herb. raöhús á
tveimur hæöum. 50 fm bílskúr. Húsiö er
laust nú þegar. Ákveöin sala. Skiptí á
2ja—4ra herb. ibúö koma vel til greina.
Verö 3,2 millj.
Við Heiðnaberg
m. bílskúr
200 fm vandaö endaraöhús á góöum
staö. Husiö er nær fullbúiö. Verö
3,0—3,1 millj.
í Heimunum — Skipti
175 fm glæsileg hæö í fjórbýlishúsi.
Ibúöin hefur öll veriö standsett nýlega.
Stór bílskúr auk 45 fm vinnuaöstööu.
Við Hjallasel
Vandaö 300 fm fullfrágengiö parhús.
Bilskúr. Gott útsýni. Verö 3,5 millj.
í skiptum — Sólheimar
Gott raöhús viö Sólheima fæst í skipt-
um fyrir 4ra herb. ibúö i lyftuhúsi viö
Sólheima eöa Ljósheima.
Hæð við Kvisthaga
— Skipti
5 herbergja 130 fm 1. hæö m. bílskúr
viö Kvisthaga fæst í skiptum fyrir
3ja—4ra herb. íbúö í Vesturborginni
eöa viö Espigeröi.
Við Hjallabraul Hf.
5 herb. glæsileg 130 fm íbúö á 1. hæö.
Góö sameign. Verö 1.650—1.700 þús.
Sérhæö í Hlíðunum
160 fm 7 herb. glæsileg sérhæö. Arinn í
stofu. Bilskúr. Verö 3,1 millj.
í nágrenni
Landspítalans
5—6 herb. 150 fm nýstandsett íbúö.
Ibúöin er hæö og ris. Á hæöinni er m.a.
saml. stofur, herb., eldhús o.fl. í risi eru
2 herb., baö o.fl. Fallegt útsýni. Góöur
garður.
Glæsileg íbúö
v/Krummahóla
6 herb. vönduö 160 fm íbúö á 6. og 7.
hæö. Svalir í noröur og suöur. Bílskýli.
Stórkostlegt útsýni.
Við Alfheima
5 herb. 120 fm íbúö á 2. hæö ásamt 2
herb. í kjallara. Verö 1.750—1800 þút.
Við Hringbraut Hf.
m. bílskúr
4ra herb. miöhæö í þríbýlishúsi 40 fm
bílskúr. Verö 1,7 millj.
Verslunarpláss
við Skólavörðustíg
45 fm á götu hæö. Verö 800 þút.
Byggingarlóðir
Raöhúsalóö á glæsilegum staö í Ár-
túnsholti (teikningar). Einbýlishúsalóöir
viö Ðollagaröa, Mosfellssveit og víöar.
Við Háaleitisbraut
4ra herb. 110 fm jaröhæö. Sór inng.
Verö 1400—1450 þús.
í míðbænum
4ra herb. 110 fm nýstansett íbúö á 1.
hæö. Nýtt verksm.gl. Nýjar lagnir. Nýleg
hreinlætistæki og eldhúsinnr. o.fl.
Við Birkimel
3ja herb. góö ibúö á 4. hæö ásamt
aukaherb. í risi. Góö sameign. Verö
1450 þús.
Við Arnarhraun
3ja herb. góö íbúö á jaröhæö (gengiö
beint inn). Verö 1.350 þús.
Við Eskihlíð
2ja—3ja herb. góö 75 fm íbúö í þribýl-
ishúsi. Parket.Verö 1.250 þús.
Einstaklingsíbúð
við Flúðasel
45 fm einstaklingsibúö. Tilboö.
í miðbænum
3ja herb. risibuö m. svölum. Verö 1
millj.
Við Einarsnes
3ja herb. 75 fm íbúö á 2. hæö. Verö 1
millj.
Vantar
Vantar 2ja—3ja herb. íbúö á hæö í
Heimum, Austurbrún, Espigeröi eða
Háaleiti. Góö útborgun í boöi.
25 EionnmiÐLunin
iXTKwr ÞINGHOLTSSTRÆTI 3
SIMI 27711
Sötustfórl Svsrrir Kristinsson
Þorlsifur Guömundsson sðlumsöur
Unnstsinn Bsck hrl., simi 12320
MróHur Hslldórsson lögtr.
Kvöldsími sölumanns 30483.
29555
Skoöum og verö-
metum eignir sam-
dægurs
2ja herbergja íbúðir
Krummahólar
Falleg 55 fm íbúö á 3. hæð. |
Bílskýli. Verö 1200—1250 þús.
Álfaskeið
65 fm íbúð á 3. hæð. Bílskúr.|
verð 1200 þús.
Ásbraut
Góð 55 fm íbúð í blokk.
Hraunbær
2ja herb. stór íbúð á jarðhæð.
Gaukshólar
60 fm íbúð á 1. hæð. Verð 1150 |
þús.
Hraunbær
65 fm íbúð á 1. hæð. Verð 1200 |
þús.
Hraunbær
40 fm íbúð á jarðhæð. Verð |
700—750 þús.
3ja herbergja íbúðir
Laugarnesvegur
3ja herb. íbúö á jarðhæð í tví-
býli. Snotur íbúö. Verð 1000— |
1150 þús.
Boöagrandi
Mjög falleg 85 fm íbúð á 1.
hæð. Góðar innréttingar.
Barmahlíð
Rúmlega 100 fm kjallaraíbúö.
Fallegur garður. Verö 1550 þús.
Bólstaðarhlíð
Mikið endurnýjuð 80 fm íbúð á
jarðhæð i þríbýli. Sér hiti, sér
inngangur. Sér garður. Æskileg
skipti á 3ja—4ra herb. íbúð í |
Breiðholti.
Laugavegur
65 fm íbúð á 2. hæð. Verö 1
millj.
Tjarnarból
85 fm jarðhæð. Verð 1350 þús.
4ra herb. íbúðir
og stærri
Nýbýlavegur
Nýleg 95 fm íbúð á 1. hæð.
Mjög falleg íbúð. Stór og góöur
bílskúr. Verð 1600 þús.
Flúðasel
110 fm íbúð á 2. hæö. Bílskýli.
Mjög falleg og vönduö íbúö.
Verð 1700 þús.
Framnesvegur
100 fm íbúð. Verð 1100—1200
þús.
Jörfabakki
110 fm íbúð á 2. hæð.
Sérþvottahús. Verð 1600 þús.
Krummahólar
100 fm íbúð á 1. hæð. Suður-
svalir. Verð 1400 þús.
Melabraut
100 fm jaröhæð. Sérinng. Verð
1200 þús.
Skipholt
4ra—5 herb. 125 fm íbúð á 4.
hæð. Góð íbúð. Verö 1800 þús.
Skipholt
130 fm sérhæð. Bílskursréttur.
Verð 1800 þús.
Skólagerði
130 fm sérhæð, 30 fm pláss í
kjallara. Bilskúr. Verð 2200 þús.
Stórageröi
4ra herb. 117 fm ibúö á 4. hæö.
Verð 1650 þús.
Þinghólsbraut
145 fm íbúð á 2. hæð. Sérhiti.
Verð 2 millj.
Einbýlishús og fl.
Austurgata Hf.
100 fm parhús á tveimur hæð- ]
um. Verð 1100 þús.
Rituhólar
Glæsilegt einbýlishús á tveimur |
hæðum, fallegt + útsýni.
Brúnás
Fallegt raðhús. Verö 3,2 millj.
Eignanaust
Skipholti 5.
Sími 29555 og 29558.
Þorvaldur Lúviksson hrl.