Morgunblaðið - 12.01.1988, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. JANÚAR 1988
J
rGEGN SIAÐGREIÐSLUn
FLUCLEIDIR
Kaupum og seljum hlutabréf
Flugleiða gegn staðgreiðslu.
Kaupverð nú er kr. 2.430.-
fyrir hverjar 1.000,- kr.
nafnverðs.
Mlulabréfamarkaóurinn h(.
Skólavðrðustíg 12, 3.h.,
101 Reykjavík.
rGBGN SIMMatHÐSLU-i
V/€RZUiNRRBRNKI ÍSLRNDS HF
Kaupum og seljum hlutabréf
Verslunarbanka íslands
gegn staðgreiðslu. Kaupverð
nú er kr. 1.290.- fyrir
hverjar 1.000,- kr.
nafnverðs.
11 lulabréíaniarkaéunnn hl.
Skólavðrðustíg 12, 3.h.,
101 Reykjavík.
rGEGN SIAÐGREIÐSLU-
EIMSKIP
Kaupum og seljum hlutabréf
Eimskips gegn staðgreiðslu.
Kaupverð nú er kr. 3.530.-
fyrir hverjar 1.000,- kr.
nafnverðs.
Mluhabréíamarkaburinn h(.
Skólavörðustíg 12, 3.h.,
101 Reykjavík.
-GEGN SIAÐGREIÐSLUn
TOLLVÖRU
GEYMSIAN
Kaupum og seljum hlutabréf
Tollvörugeymslunnar gegn
staðgreiðslu.
Kaupverð nú er kr. 1.000,-
fyrir hverjar 1.000,- kr.
nafnverðs
Mlutabréfamarkaburinn hl.
Skólavörðustíg 12, 3.h.,
101 Reykjavík.
rGEGN SlAÐGREIÐSLU-i
/OTiirarrei?
i TRYGGINGAR
Kaupum og seljum hlutabréf
Almennra trygginga gegn
staðgreiðslu. Kaupverð nú
er kr. 1.240,- fyrir hVerjar
1.000,-kr. nafnverðs.
Mlukabréfamarkaburinn hf.
Skóiavörðustíg 12, 3.h.,
101 Reykjavík.
rGEGN SMGREIÐSLUn
HAMPIÐJAN
Kaupum og seljum hlutabréf
Hampiðjunnar gegn
staðgreiðslu. Kaupverð nú
er kr. 1.320,- fyrir hverjar
1.000,-kr. nafnverðs.
Hluliibréfamarkaburinn h('
Skólavörðustíg 12, 3.h.,
101 Reykjavík.
Matarskatturinn
er tímaskekkja
eftir Magna
Guðmundsson
Söluskattur á smásölustigi hefir
verið innheimtur á íslandi síðan
1960, eða í hartnær þijá áratugi.
Hann var upphaflega 3%, en hefir
verið hækkaður margsinnis, enda
orðinn meira en áttfaldur, 25%. það
er samhljóða álit skattfræðinga í
Vesturheimi, sem hefír lengstan
rejmslutíma, að tilhneiging til sölu-
skattsundandráttar fari stighækk-
andi, þegar skattprósentan er
komin yfír 10%, einkum og sér í
lagi þar, sem skattsiðferði er lágt.
Þessi niðurstaða er studd ítrekuðum
könnunum í Kanada og Banda-
ríkjunum, en Bandaríkin hafa haft
þennan skatt allar götur frá 1914.
Hvemig ráða þessi lönd fram úr
HITAMÆLAR
|
1
Sö(LOírteKuig)(ui(r
Vesturgötu 16,
sími 13280.
©Cö)
Topp-tilboð
Verð: 990,-
Stærðir: 36-41.
Litur: Svart.
Efni: Skinn.
Póstsendum samdægurs.
5% staðgreiðsluafsláttur.
SKORINN
VELTUSUNDI 1
21212
KRINGWN Domus Medica
KtólHeNH S. 18519.
SÍMI689212.
vandanum? Þau hafa þann hátt á
að skipta skattinum. Þannig inn-
heimtir Kanada alríkisskatt, oftast
12—16%, sem kemur á framleiðslu
og heildsölu, og fylkjaskatt, venju-
lega 3—4%, sem kemur á smásölu.
Lönd V-Evrópu hafa hins vegar
flest tekið upp virðisaukaskatt í stað
söluskatts á smásölustigi. Virðis-
aukaskattur er margstiga skattur,
sem krafínn er á öllum viðskipta-
stigum, — hráefnavinnslu, fram-
leiðslu, heildsölu og smásölu.
Greiðslubyrðin dreifíst því og verður
vægari fyrir hvem einstakan aðila.
Skattundandráttur verður við það
ólíklegri. Hann verður líka erfíðari.
Það stafar af því, að sérhver fram-
leiðandi og seljandi vöru eða
þjónustu ber ábyrgð á greiðslu virð-
isaukaskatts að sínum hluta, og
það er í hans hag að halda sem
gleggsta reikninga yfír keypt að-
föng, sem sýna frádráttarbæran
skatt. Einn framleiðandi skapar
þannig öðrum aðhald. Þess er einn-
ig að geta, að jafnvel þótt virðis-
aukaskatti á smásölu til neytenda
sé skotið undan, hefír hluti skattsins
þegar verið innheimtur á fyrri við-
skiptastigum.
Fjármálaráðherra, Jón Baldvin,
valdi hvorugan kostinn, sem að ofan
greinir frá. Hánn kaus að fella nið-
ur undanþágur frá söluskattinum —
og þá fyrst og fremst matvöruund-
anþágúna, sem er þyngst á metun-
um.
Skattundanþágur eru vissulega
til ama, því að þær gerá bæði fram-
kvæmd skattalaga og eftirlit
örðugra. Þær á ekki að veita, nema
brýna nauðsyn beri til. Svo er reynd-
ar um matvömundanþáguna, því að
hún snertir mjög hag lágtekjufólks.
Kannanir erlendis hafa leitt $ ljós,
að meðalútgjöld til matvara nemi
hjá lægri tekjuflokkunum 20—25%
heildarútgjalda, en hjá hæstu tekju-
flokkunum 10—12% heildarút-
gjalda. Er ekki ósennilegt, að svipuð
hlutföll séu hérlendis.
Mergurinn málsins er sá, að af-
nám undanþága frá söluskatti er
ótímabært á þessu stigi. Undan-
þáguákvæði á að fella niður sam-
hliða upptöku fyrirhugaðs virðis-
aukaskatts, þegar skattbyrðin
dreifíst og skattundandráttúr verður
bæði ólíklegri og erfiðari, eins og
segir hér að framan. Allt tal um
„aðlögun" söluskatts að virðisauka-
skatti er út í hött. Svo er og á það
að líta, að annríki hjá skattstoftim
er slíkt við þessi áramót í sambandi
við hið nýja staðgreiðslukerfi tekju-
skatts, að telja má útilokað að
byggja jafnframt upp hert skatteft-
irlit á öðrum sviðum. Fjármálaráð-
herra skattleggur þannig brýnustu
lífsnauðsynjar almennings, án þess
að hafa nokkurt öryggi fyrir því,
að sú skattlagning skili sér þolan-
lega í ríkissjóð.
Aðrar breytingar skattalaga að
frumkvæði fjármálaráðherra eru
engu síður varhugaverðar. Hann
hefír afnumið stighækkun tekju-
skattsins. Sama skattprósenta gildir
fyrir háar tekjur og lágar. í þessu
felst enginn vinnuspamaður eða ein-
földun við útreikning skatts, þegar
reiknivélar og tölvur eru til staðar.
Aðeins þarf að hafa skrá yfír skatt-
stigann við höndina. Jafnframt hafa
verið gerðar breytingar á tollalög-
gjöf, sem hafa í för með sér verulega
hækkun aðflutningsgjalda og þar
með verðs á ýmsum vörum, sem eru
bráðnauðsynlegar hveiju heimili.
Þeirra á meðal eru kæliskápar og
þvottavélar. Bendir fleira til þess,
LP> mammam
Dr. Magni Guðmundsson
„Fjármálaráðherra
skattleggur þannig
brýnustu lífsnauðsynj-
ar almennings, án þess
að hafa nokkurt öryggi
fyrir því, að sú skatt-
lagning skili sér þolan-
lega í ríkissjóð.
að skattkerfíð í heild verði nú stig-
lækkandi (regressive), þannig að
skattþegninn beri að tiltölu því
þyngri skattbyrði sem tekjur hans
eru lægri. Það er sæmilegt afrek,
ef rétt reynist, af formanni Al-
þýðuflokks.
Sjálft staðgreiðslukerfí tekju-
skattsins er mun flóknara og
óhagstæðara en það, sem fyrir var.
Það ber öll einkenr.i flýtisverks.
Þetta skattalagabrölt hefír haft í för
með sér stóraukna skriffínnsku og
starfsmannafjölgun hjá hinu opin-
bera á tíma ofþenslu. Þó var helzta
tromp ráðherrans að skera niður
„ríkisbáknið".
Höfundur er doktor í hagfræði
og hefir unnið sérfræðistörf fyrir
stjórnardeildir hér heima og í
Kanada um tveggja áratuga skeið.
Þagnarskylda lækna og samn-
ingur Tryggingastofnunar
ríkisins við læknafélögin
eftir Helga V.
Jónsson
í tilefni greinar landlæknis í
Læknablaðinu varðandi þagnar-
skyldu lækna sá dagblaðið Tíminn
ástæðu til að birta á forsíðu sinni
hinn 7. janúar sl. undir fyrirsögn-
inni „Læknar sviptir þagnar-
skyldu" hugleiðingar varðandi
greinina og í framhaldi af því
ósmekklegan leiðara hinn 8. jan-
úar sl., þar sem ráðist er að
starfsfólki TR. Telur blaðið að
landlæknir haldi því fram að eftir-
farandi grein í samningi aðilanna
svipti lækna þagnarskýldu, en hið
umrædda ákvæði hljóðar svo:
„TR er hvenær sem er heimilt
að óska skýringa frá lækni á
reikningi og stöðva greiðslu á
honum þar til svar læknis berst.
Læknum TR og sjúkrasamlaga
skal heimilt án fyrirvara að fara
á stofur lækna, skoða sjúklinga-
bókhald og önnur þau gögn, sem
þeir telja nauðsynlega staðfest-
ingu læknisverks."
Ekki verður séð hvemig blaða-
maðurinn getur túlkað ákvæðið
eða grein landlæknis á þann veg,
sem fyrirsögn blaðsins hljóðar.
Áðurgreindur samningur felur
ekki í sér neina breytingu eða
brot á lögbundinni þagnarskyldu
lækna sem annarra heilbrigðis-
stétta eða starfsmanna Trygg-
ingastofnunar ríkisins.
Til skýringar á ofangreindu
ákvæði skal tekið fram að sjúkra-
tryggingar greiða læknum
Helgi V. Jónsson
„Áðurgreindur samn-
ingur feiur ekki í sér
neina breytingu eða
brot á lögbundinni
þagnarskyldu lækna
sem annarra heil-
brigðisstétta eða
starfsmanna Trygg-
ingastofnunar ríkis-
ins.“
samkvæmt lögum umsamda
greiðslu fyrir læknisverk, sem
sjúklingar eru tryggðir fyrir sam-
kvæmt almannatryggingalögum,
en auk þess greiða sjúklingar
sjálfír gjald skv. reglugerð. Stað-
festa sjúklingar komu sína til
læknis með undirskrift á reikningi
sem læknir gerir, en jafnframt
ber lækni að skrá læknisverk í
sjúklingabókhald sitt.
Allt frá árinu 1978 hefur verið
ákvæði í samningum aðiia að
heimilt væri að tilteknir læknar
skoðuðu sjúklingabókhald lækna,
en í því felst að bera saman lækn-
isverk samkvæmt reikningi og
læknisverk samkvæmt sjúklinga-
bókhaldi. Voru það í fyrstu tveir
sérstaklega tilkvaddir læknar, en
frá árinu 1984 hafa læknar TR
og sjúkrasamlaga haft þessa
heimild samkvæmt samnningn-
um. Eru þeir ekki síður bundnir
þagnarskyldu en aðrir læknar
samkvæmt læknalögum, enda
ráðnir sem slíkir.
Læknafélögin og TR eru sam-
mála um, eins og fram kemur í
framangreindum samningi, að
tryggja eigi sem best rétta beit-
ingu hinnar umsömdu gjaldskrár
og að eftirlit sé viðhaft til að fyrir-
byggja misferli með almannafé.
Var eftirlit þetta þegar árið 1979
úrskurðað heimilt af Siðanefnd
lækna.
Um leiðara Tímans sé ég ekki
ástæðu til að fjalla, en legg til
að blaðið setji þagnarskyldu á við-
komandi blaðamann, ef blaðið vill
halda æru sinni.
Höfundur er fornmður samn-
inganefndar Tryggingastofnun-
arríkisins