Morgunblaðið - 12.01.1988, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. JANÚAR 1988
31
Listasafn Islands
vígt 30. janúar
NÝ safnbygging Listasafns ís-
lands á Fríkirkjuvegi 7 verður
vigð laugardaginn 30. janúar.
Þá flytja ávörp Guðmundur G.
Þórarinsson formaður bygg-
ingarnefndar Listasafns Is-
lands, Birgir ísleifur
Gunnarsson menntamálaráð-
herra og Bera Nordal forstöðu-
maður safnsins. Forseti íslands,
Vigdís Finnbogadóttir, mun því
næst opna sýninguna „Aldar-
spegill — íslensk myndlist í eigu
safnsins 1900-1987“.
í fréttatilkynningu frá Lista-
safni íslands segir: „Nýja safn-
byggingin veldur straumhvörfum
í starfserai og uppbyggingu Lista-
safnsins. Nú fyrst þegar safnið er
orðið 104 ára eignast það sitt eig-
ið sérhannað húsnæði og við það
mun allur aðbúnaður þess gjör-
breytast. Þá skapast tækifæri til
reglulegra fastasýninga á verkum
safnsins. Einnig mun bókasafnið
verða opnað fyrir safngesti í fyrsta
sinn.
Safnið verður opnað formlega
fyrir almenning sunnudaginn 31.
janúar kl. 11.30 og verður það
opið alla daga nema mánudaga
kl. 11.30-16.30. Kaffistofa safns-
ins verður opin á sama tíma.“
Nýtt húsnæði Listasafns íslands.
Kaupfélag Svalbarðseyrar;
Sambandið ræðir
við áttmenningana
ENGIN ákvörðun var tekin á
stjórnarfundi Sambands
íslenskra samvinnufélaga í gær
um mál mannnanna átta sem
gengust í persónulega ábyrgð
fyrir hluta af skuldum Kaup-
félags Svalbarðseyrar. Þeir hafa
farið fram á það við SÍS að skuld-
unum, samtals 27 milljónum
króna, verði létt af þeim.
Guðjóni B. Ólafssyni forstjóra og
Val Amþórssyni formanni stjómar
Sambandsins var á fundinum í gær
falið að ræða frekar við forsvars-
menn Kaupfélags Svalbarðseyrar
og athuga hvort hægt verði að finna
einhverjar leiðir til lausnar málsins.
Guðjón B. Ólafsson forstjóri
sagði í samtali við Morgunblaðið í
gærkvöld að reiknað væri með því
að rætt verði við fulltrúa frá stjórn
Kaupfélagsins fyrir lok þessarar
viku.
Mikið afmælisár
liðið í Ólaf svík
^ Ólafsvík.
ÁRIÐ 1987 var mikið afmælisár
í Ólafsvík eins og fram hefur
komið í fréttum.
Haldið var upp á 300 ára af-
mæli Ólafsvíkur sem löggilts versl-
unarstaðar, 100 ára afmælis
skipulegrar bamafræðslu var
minnst og hinn 19. nóvember sl.
varð Ólafsvíkurkirkja 20 ára. Þá
fagnaði Verkalýðsfélagið Jökull 50
ára afmæli á árinu og Leikfélag
Ólafsvíkur átti einnig stórafmæli
og minntist þess með sýningum á
Kristnihaldi undir Jökli.
- Helgi
i ^
11
Morgunblaðið/Kristófer Jónasson
Yngstu nemendur Grunnskóla Ólafsvíkur tóku þátt í dagskrá á af-
mælishátíð grunnskólans.
AF ERLENDUM VETTVANGI
Skýrsla bandaríska utanríkisráðuneytisins:
Gorbatsjov og Shultz
á hatrömmum fundi
Áróðursstríð risaveldanna tekur á sig ýmsar myndir. Ekki
veittu margir því athygli er bandaríska utanríkisráðuneytið gaf
út aðra árlega skýrslu sína um áróður og upplýsingafalsanir
Sovétmanna viða um heim. Skýrslan var kynnt á blaðamanna-
fundi í lok september á síðasta ári og nefndist: Sovésk áhrif:
Skýrsla um virkar aðgerðir og áróður, 1986-7. Skýrslan komst
hins vegar í fréttimar þegar Míkhaíl Gorbatsjov veifaði henni
foxillur framan í George Shultz í Moskvu þann 23. október.
Sovétleiðtoginn var ekki sér-
deilis ánægður með það sem
í skýrslunni stendur og sagði hana
afsprengi kaldastríðshugarfars.
Dagblaðið New York Times hefur
eftir Shultz: „Við áttum hatramm-
ar samræður sem snerust um
skýrslu utanríkisráðuneytisins.
Þar er varpað fram spumingum
um Sovétríkin og hegðan
þeirra . . . augljóslega fór þetta
mjög í taugamar á honum (Gorb-
atsjov)."
Shultz þekkti ekki
skýrsiuna
í viðtali við A/BC-sjónvarps-
stöðina sagði Shultz reyndar að
hann hefði sjálfur ekki verið búinn
að lesa skýrsluna þegar Gor-
batsjov færði hana í tal. Eigi að
síður hafði hann svar á reiðum
höndum þegar Sovétleiðtoginn
spurði hvemig nokkur gæti hugs-
að illt um Sovétríkin á þann veg
sem birtist í skýrslunni. Þessu
svaraði utanríkisráðherrann að
eigin sögn svo: „Nú herra aðalrit-
ari, það er auðvelt. Gáðu að því
hvað þið hafið gert í Afganistan;
þið eruð ennþá þar. Hugleiddu
kóresku farþegaflugvélina; þið
skutuð hana niður. Og utanríkis-
ráðherrann ykkar fór meira að
segja á ráðstefnu í Madrid og
sagði að þið mynduð gera það
aftur. Og þið dreifið áróðri um
að Bandaríkin séu að vinna að
útbreiðslu alnæmisveimnnar."
Fremst í skýrslunni umræddu
er skilgreint hvað átt er við með
„virkum aðgerðum" Sovétmanna.
Hér er hvorki um njósnir, gagnn-
jósnir né hefðbundna starfsemi
sovéskra sendiráðsstarfsmanna
að ræða. Markmið slíkra „virkra
aðgerða“ er samkvæmt skýrsl-
unni að hafa áhrif á skoðanir og
háttalag einstaklinga, stjómvalda
og almennings. Megineinkenni
þeirra aðgerða sem hér um ræðir
er fölsun staðreynda til að koma
óorð: á andstæðinginn, Banda-
ríkin.
Sérstök deild innan KGB sér
um skipulagningu „virku aðgerð-
anna“, í samráði við alþjóðadeild
miðstjómar kommúnistaflokksins
og utanríkisráðuneytið. Einnig
em gert ráð fyrir að starfslið sové-
skra sendiráða sé til reiðu til að
útbreiða ranghugmyndir meðal
manna, í áróðursskyni.
í skýrslunni em nefnd ýmis
samtök sem þjóna sem vettvangur
fyrir undirróðursstarfsemi Sovét-
manna. Heimsfriðarráðið sem
aðsetur hefur í Helsinki er stærsta
og mikilvægasta stofnunin hvað
þetta varðar. í ráðinu eiga sæti
fulltrúar frá að minnsta kosti 142
löndum. Þar geta kommúnistar
beitt áhrifum sínum við sósíalista,
ýmsar þjóðfrelsishreyfingar og
byltingarsinna úr Þriðja heimin-
um.
Kirkjan er vettvangnr
sovésks áróðurs
í skýrslunni er því haldið fram
að Sovétmenn leiti nú nýrra leiða
til að koma áróðri sínum á fram-
færi. Heimsfriðarráðið sé að því
leyti ekki nógu hentugt að allir
viti að þar ráði kommúnistar lög-
um og lofum. Ýmis trúarleg
samtök séu orðin vettvangur
„virkra aðgerða" Sovétmanna.
Þetta er klókindalegt að mati
höfunda skýrslunnar vegna þess
að almenn skoðun manna er sú
að kommúnistar séu lítt hallir
undir trúarbrögð og því séu menn
síður á varðbergi á þessum vett-
vangi. Hafa beri í huga að
einungis þeim sovéskum trúarleið-
togum sem fylgja stjómvöldum
að málum sé hleypt úr landi á
kirkjuþing. Þess sé vænst að þar
skýri þeir og vinni sovéskri ut-
anríkisstefnu fylgi, ella fengju
þeir ekki starfsfrið heima fyrir.
Ríkið fylgist mjög grannt með því
hvað gerist innan rússnesku rétt-
trúnaðarkirkjunnar og engir
komast þar til metorða sem yfír-
völd telja sig ekki geta treyst.
Hvað uppbyggingu og fjárhag
varðar er rétttrúnaðarkirkjan föst
í sessi innan kerfis sovésks undir-
róðurs á erlendum vettvangi.'
Vestrænum mönnum reynist oft
erfitt að skilja þetta vegna þess
að þeir eru margir hvetjir vanir
því að kirkjan sé óháð stjóm-
völdum, segir í skýrslunni.
Sovétmenn búi sig nú undir að
gera þúsund ára afmælishátíð
kristni í Sovétríkjunum á þessu
ári að miklu sjónarspili fyrir fjöl-
miðla. Hátíðahöldin eigi að nota
til að hafa áhrif á trúarhreyfingar
utan Sovétríkjanna og fá leiðtoga
þeirra til að vinna friðarboðskap
Sovétmanna fylgi. Meginmarkmið
þessarar herferðar sé að vekja þá
hugmynd að kristin samtök í
austri og vestri séu einhuga í
andstöðu sinni við geimvamará-
ætlunina og í stuðningi við
afvopnunartillögur Sovétmanna.
Samkvæmt skýrslunni gætir
áhrifa Sovétmanna ekki síður inn-
an Alkirkjuráðsins. Dæmi er tekið
af því er ályktun um tafarlausan
brottflutning sovésks herliðs frá
Afganistan var felld á þingi ráðs-
ins í Vancouver í Kanada árið
1983 á þeirri forsendu að þá
myndi sendinefndum Sovétmanna
og Austur-Evrópuþjóða ekki
framar verða leyft að sækja sam-
kundur Alkirkjuráðsins.
Eins og nærri má geta er í
skýrslunni bent rækilega á að
Sovétmenn hafi fylgst af vel-
þóknun með uppgangi friðar-
hreyfinga i vestrænum ríkjum.
Þessa gæti víða í ræðum Gor-
batsjovs og hvað áþreifanlegst í
viðtali sem tímaritið Intemational
Affairs átti í apríl árið 1986 við
þáverandi formann Sovésku frið-
amefndarinnar, Júríj Zhukov.
Hann lagði á það áherslu að frið-
arhreyfingin í vestrænum ríkjum
hefði bæst við þijú hefðbundin
meginhreyfíöfl þróunar alþjóða-
mála (sósíalistaríki, heimskom-
múnismann og þróunarlönd). Með
„þróun alþjóðamála" sé að siálf-
sögðu átt við heimsbyltinguna.
Alnæmisveiran upp-
runnin á bandarískri
tilraunastofu
Tvö athyglisverð dæmi um föls-
un Sovétmanna á staðreyndum til
að koma óorði á Bandaríkjamenn
em nefnd í skýrslu bandaríska
utanríkisráðuneytisins. í október
árið 1985 hrundu Sovétmenn af
stað umfangsmikilli herferð til að
sannfæra heimsbyggðina um að
alnæmisveiran væri uprunnin á
tilraunastofum bandarískra erfða-
verkfræðinga. Til að gæða þessa
furðulegu staðhæfingu sannleiks-
blæ var vitnað í skýrslu austur-
þýsks lífeðlisfræðings, prófessors
Jacobs Segals. Segal reynir þar
að sýna fram á að alnæmisveiran
hafí orðið til árið 1977 við samr-
una tveggja veira sem til voru af
náttúrunnar hendi, VISNA og
HTLV-I. Þessi kenning hefur
margoft verið hrakin af sovéskum
og vestrænum vísindamönnum. í
skýrslunni segir að til að breiða
þessa kenningu út hafi Sovétmenn
notfært sér að í Sovétríkjunum
og mörgum löndum Þriðja heims-
ins hefur almenningur ekki
aðgang að fréttaflutningi vest-
rænna fréttastofa. Sovésku
fréttastofumar Tass og Novosti
hafí útibú víðs vegar um Þriðja
heiminn og flytji einatt þær frétt-
ir sem áróðursmeistaramir í
Sovétríkjunum tilreiða. Annað at-
riði er ekki síður mikilvægt. Mörg
dagblöð í Þriðja heiminum eru að
sögn fús að birta hvaða fréttir sem
er fyrir greiðslu í reiðufé. Svo
þegar fréttin hefur birst, til dæm-
is í Patriot í Nýju-Delhí, tekur
Tass fréttina upp og kemur henni
áleiðis um heimsbyggðina. Sovét-
menn hafa einnig varað þau ríki,
sem eiga vamarsamstarf við
Bandaríkin, við því að bandarísku
herstöðvamar séu gróðrarstía al-
næmisveirunnar. Tilgangurinn er
augljóslega sá að reka fleyg á
milli Bandaríkjanna og banda-
lagsríkja þeirra, segir í skýrslunni.
Kynþáttavopn
Hitt dæmið sem vert er að
nefna úr skýrslunni er herferð
sem Sovétmenn hafa staðið fyrir
í ýmsum þróunarríkjum undanfar-
in tvö ár. Því er haldið fram að
Bandaríkjamenn stundi rannsókn-
ir á nýju efnavopni sem grandi
einungis ákveðnum kynþætti. í
Afríkulöndum gengur áróðurinn
út á það að Bandaríkjamenn leiti
í samvinnu við stjómvöld í Suður-
Afrku að vopni sem drepi einungis
svertingja. I Miðausturlöndum er
því haldið fram að Bandaríkja-
menn aðstoði ísraela við þróun
vopns sem hríni einungis á aröb-
um. í skýrslunni eru tekin fjöl-
mörg dæmi af fréttaflutningi í
þessum dúr úr sovéskum fjölmiðl-
um.
(Heimildir: Soviet Influence
Activities: A Report on Ac-
tive Measures and Propag-
anda, 1986-87.
Counterpoint, A monthly re-
port on Soviet Active
Measures)