Morgunblaðið - 12.01.1988, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. JANÚAR 1988

Sambyggðar
trésmíðavélar
Laugavegí 29.
Simar 24320 — 24321 — 24322
Frá björgnn áhafnar flugvélar-
innar Geysis af Bárðarbungu
RBKNNÉVAR
m
eftir Tómas
Einarsson
Á milli jóla og nýárs sýndi sjón-
varpið heimildarmynd um slysið á
Bárðarbungu í Vatnajökli þegar
flugvélin Geysir fórst þar í septem-
ber 1950. í myndinni var greint frá
þeim ótta er greip alþjóð þegar
fréttir bárust um að flugvélin væri
horfin, óvissunni og spennunni sem
ríkti meðan leit stóð yfir og síðan
frá þeim fognuði er ríkti í landinu
þegar flugvélin hafði fundist og
áhöfnin öll á lífl. Að allt hafði tek-
ist svo giftusamlega fram að því
var kraftaverk í einu orði sagt.
En það var ekki nóg að vita
þetta, bjarga varð fólkinu af jöklin-
um án tafar því allra veðra var von
og óravegur til byggða.
í sjónvarpsþættinum var síðan
sagt frá tilraunum amerískra her-
manna til að bjarga áhöfninni.
Lentu þeir á skíðaflugvél á jöklinum
en tókst ekki að ná henni aftur á
loft. Bættust þeir því í hóp þeirra
er þurfti að bjarga.
En þeir sem björguðu fólkinu og
fluttu ofan af jöklinum var 23ja
manna hópur Akureyringa og
Reykvíkinga undir stjórn Þorsteins
Þorsteinssonar. Þar á meðal var
Edvard Sigurgeirsson ljósmyndari,
sem gekk að flakinu og kvikmynd-
aði ferðina. Er sú kvikmynd
ómetanleg heimild. Var hún sýnd í
fyrmefndum sjónvarpsþætti.
Það sem mér fannst vanta í þenn-
an þátt var nákvæmari frásögn af
þætti björgunarmanna. Hann var
þar fjarska rýr. Við lestur þeirra
heimilda sem tiltækar eru og eins
af viðtölum við þá sem áttu hlut
að máli er sýnilegt að þar voru
unnin mikil afrek. Þar fór saman
afburða dugnaður, þrek og útsjón-
arsemi mannanna sjálfra sem höfðu
útbúnað af mjög skomum skammti
við þessar aðstæður og ekki síst
gott og hagstætt veður. Ef björgun-
armenn hefðu lent í stórhríð á
leiðinni til baka með fólkið hefðu
endalokin trúlega orðið önnur.
Daginn sem flugvélin fórst og
næstu daga á eftir voru átta Reyk-
víkingar á fjórum jeppum, undir
stjóm Guðmundar Jónassonar frá
Völlum, staddir við Gæsavötn. Þeir
höfðu ætlað að kanna Dyngjuháls
og nágrenni hans með það mark-
mið í huga að fínna færa leið fyrir
bfla norður yflr hálsinn. En vegna
snjókomu urðu þeir að láta fyrirber-
ast við Gæsavötn í fjóra sólarhringa
og snúa síðan við. Þeir höfðu út-
varpstæki meðferðis og vissu að
flugvélin var týnd. Á leiðinni til
baka fréttu þeir að hún hefði fund-
ist á Bárðarbungu, nokkrum
kílómetmm sunnar en þeir vom.
Þegar þeir komu til Akureyrar buðu
þeir fram aðstoð sína og var hún
þegar þegin.
Til að fólk geti gert sér nokkra
grein fyrir því hvaða afrek vom
unnin langar mig til að blaðið birti
nokkra kafla úr grein sem Haukur,
ritstjóri Dags á Akureyri, ritaði í
blað sitt nokkm eftir slysið. Haukur
var einn af leiðangursmönnum og
átti sinn þátt í þessu björgunar-
starfi.
Það var á mánudegi, sem flugvél-
in fannst. Þá strax var björgunar-
leiðangurinn undirbúinn og um
kvöldið var haldið af stað til Reykja-
hlíðar í Mývatnssveit. Þar var .gist
um nóttina. Um frahald ferðarinnar
segir svo í grein Hauks:
„Á Akureyri hafði verið ráðgert
að halda frá Reykjahlíð að Græna-
vatni og þaðan suður á bóginn allt
til jökulsins um Suðurárbotna og
§alllendið vestan Dyngjufjalla. En
Reykvíkingamir, sem nýkomnir
vom af Sprengisandi, sögðu vem-
lega vatnavexti og blota á vestur-
leiðinni. Á ráðstefnu fararstjórans
og Ólafs Jónssonar var ákveðið að
breyta ferðaáætluninni og fara
austurleiðina, sem þeir kölluðu —
það er um Herðubreiðarlindir,
Upptyppinga, Vaðöldu og sandana
norðan Vatnajökuls, allt að Kistu-
Tómas Einarsson
„Eins og kemur fram í
grein Hauks er ljóst hve
björgun fólksins var
mikil þrekraun og ekki
á færi nema afburða
manna eins og þeirra
sem þar áttu hlut að.“
felli. Reyndist þetta hið mesta
happaráð, því að þótt þessi leið sé
lengri á kortinu, mun hún hafa
verið styttri í reyndinni. Lindá, aðal-
farartálminn, var vel viðráðanleg.
Sandarnir, sem að jafnaði em blaut-
ir og illir yflrferðar, vom nú greið-
færir vegna þess, að frost höfðu
verið í óbyggðum um skeið. Var
austurleiðin ákveðin, áður en menn
gengu til náða. Var þá liðið á nótt,
og varð lítið um svefn víða, enda
þótt öllum væri búinn hinn bezti
beini.
Á flmmta tímanum á þriðjudags-
morguninn vom allir komnir að
jeppunum tilbúnir til farar, eftir að
hafa þegið igætan morgunverð.
Var þá enn myrkt af nóttu, hiti um
frostmark og skuggalegt að líta til
hálendisins. Létu menn það þó ekki
á sig fá og héldu bjartsýnir austur
á Mývatnsöræfín, enda er sú leið
um ágætan veg og greiðfæran."
Ferðin suður að Kistufelli gekk
hægt en áfallalaust. Hvannaleggj-
um var safnað í Herðubreiðarlind-
um. Uppi á jökli var þeim stungið
í snjóinn með nokkm millibili, sett-
ir á þá svartir ullarþræðir og notaðir
sem leiðarmerki á jöklinum í baka-
leið. Um aðkomuna að jöklinum
segir Haukur svo:
„Jökulbrúnin rís þama brött upp
af sandinum. Hún er sjálf öll sand-
orpin og hnúkótt og æði tröllsleg
ásýndum. Virtist mjög ógreiðfært
upp á jökulinn, þar sem við komum
að honum, en það kom ekki að sök,
því að við vomm enn of austarlega,
og var nú haldið vestur _ sandana
með fram jökulbrúninni. Á leiðinni
til Kistufells, sem var fyrirheitna
landið, rís brattur gijótháls og ber
nafnið Urðarháls. Var jeppunum
beitt á hann, en förin sóttist nokkuð
seint, enda var þama einn versti
tröllavegur allrar ferðarinnar.
Vömbfllinn stóri var skilinn eftir
þama í hálsinum, en skíðin bundin
á jeppana. Fóm margir fótgangandi
vestur yfir þennan háls til þess að
létta á jeppunum og leita að greið-
fæmstu leiðinni. Gekk allt slysa-
laust og mátti heita greiðfært eftir
það vestur sanda og leirur að rótum
Kistufells. Var komið í krikann
milli jökulsins og fjallsins um klukk-
an 5 síðdegis á þriðjudag, og hafði
förin að norðan gengið fram úr
skarandi vel, og leiðin reynzt auð-
sóttari en gera mátti ráð fyrir.
Vom menn glaðir og reiflr að vera
komnir svona langt og óðfúsir að
leggja á jökulinn til björgunar-
starfsins.
En jökulganga verður ekki farin
svona formálalaust. Þurfti hér
margt að athuga. Fararstjórinn gaf
skipun um, að menn skyldu slá
tjöldum og búa um sig. Jörð var
hvít þama efra og nokkurt frost.
Var heldur kuldalegt að tjalda á
frosnum sandinum, því að degi var
tekið að halla. En innan lítillar
stundar var lítil tjaldborg sprottin
þama upp, og var bflunum raðað
umhverfis hana.
RÆÐUMENNSKA OG
MANNLEG SAMSKIPTI
Kynningarfundur
Kynningarfundur verður haldinn
fimmtudaginn 14. janúar kl. 20.30 á
Sogavegi 69.
Allir velkomnir.
★ Námskeiðið getur hjálpað þér að:
★ Öðlast hugrekki og meira sjálfstraust.
★ Láta í Ijósi skoðanir þínar af meiri sannfæring-
arkrafti í samræðum og á fundum.
★ Stækka vinahóp þinn, ávinna þér virðingu
og viðurkenningu.
★ Talið er að 85% af velgengni þinni séu kom-
in undir því hvernig þér tekst að umgangast
aðra.
★ Starfa af meiri lífskrafti -
heima og á vinnustað.
★ Halda áhyggjum í skefjum og draga úr kvíða.
Fjárfesting í menntun
skilar þér arði ævilangt.
Innritun og upplýsingar í síma
82411

STJÓRIMUIUARSKÓLINIM
Vo Konráö Adolphsson Einkaumboö fyrir Dale Carnegie námskoiðm *
Létt og laggott er helmingi
fituminna en allt annað viðbit