Morgunblaðið - 04.07.1989, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚLÍ 1989

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Arvakur, Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
MatthíasJohannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80 kr. eintakið.
Formennska
í EFTA-ráðinu
Albert kominn „1
að kemur í hlut íslands
næstu sex mánuði að
fara með formennsku í ráð-
herranefnd Fríverslunar-
bandalags Evrópu (EFTA).
í því starfi felst að veita
samstarfi ríkjanna sex sem
aðild eiga að EFTA pólitíska
forystu. Vegna aðstæðna í
samskiptum EFTA og Evr-
ópubandalagsins (EB) er
þessi forysta mikilvægari nú
en oft áður. Þá er unnið að
því að styrkja innviði EFTA,
svo að samtökin verði betur
í stakk búin en ella til að
gæta sameiginlegra hags-
muna aðildarlandanna. Loks
er ljóst að áhugi ýmissa ríkja
í Austur-Evrópu á því að
tengjast efnahagssamstarfi
ríkjanna í Vestur-Evrópu fer
vaxandi. Þykir líklegt að
sum þeirra vilji að EFTA
verði viðkomustaður á þeirri
leið.
Ymsir setja spurningar:
merki við framtíð EFTA. í
síðustu viku samþykkti
austurríska þingið með yfir-
gnæfandi meirihluta, að
Austurríki skyldi sækja um
EB-aðild og þannig fer
áhugi á aðild að EB vaxandi
innan EFTA. Hvernig sem
umsókninni verður tekið af
EB er líklegt, að Austurríki
gangi ekki í EB fyrir 1992,
en tímann þangað til nota
EB-ríkin til að koma á sam-
eiginlegum innri markaði
eða einum heimamarkaði
fyrir 320 milljónir íbúa
bandalagsríkjanna 12.
Af EFTA-ríkjunum sex
er Austurríki eitt af fjórum
hlutlausum ríkjum. Það á
eftir að koma í ljós, hvort
hlutleysisstefnan verður
Austurríkismönnum fjötur
um fót í þessu efni. Sviss-
lendingar setja hlutleysi sitt
fyrir sig þegar aðild að EB
kemur til álita og hið sama
er að segja um Finna, eins
og fram kom hjá Harri Hol-
keri forsætisráðherra þeirra
hér á landi í síðustu viku.
í Morgunblaðssamtali á
laugardaginn varpaði Jón
Baldvin Hannibalsson ut-
anríkisráðherra ljósi á ýmis
þau vandkvæði sem við ís-
lendingar stöndum frammi
fyrir þegar rætt er um sam-
starf og samruna ríkjanna í
Evrópu. Að sumu leyti er
þar um sérmál okkar að
ræða en að öðru um málefni
sem við eigum sameiginleg
með öðrum EFTA-ríkjum.
Samhliða því sem gætt er
hagsmuna allra EFTA-ríkj-
anna á næstu sex mánuðum
þarf að huga að stöðu okkar
sjálfra og laga hana að hin-
um öru breytingum.
Aðstoðar-
maður en
ekki stað-
gengill
Morgunblaðssamtalinu
vekur Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráð-
herra athygli á því að hann
þurfi að sækja fjölmarga
fundi í útlöndum á næstu
mánuðum og segir: „Funda-
fár og pappírsflóð virðist því
nánast endalaust framund-
an. Þetta starf verður þessa
sex mánuði meginviðfangs-
efni mitt. Því hefur komið
til álita að ég kveðji stað-
gengil í utanríkisráðuneytið
þennan tíma, til þess að
sinna öðrum verkefnum ut-
anríkisráðherra, en engin
ákvörðun hefur verið tekin
um það enn.“
Við höfum aðeins einn
utanríkisráðherra enda
kemur fram í frétt annars
staðar í Morgunblaðinu í dag
að ráðherrann hyggst ekki
kalla til staðgengil, heldur
„að kveðja til aðstoðarmann
þegar og ef þörf krefur“,
eins og ráðherrann kemst
að orði. Fyrri ummæli ráð-
herrans gáfu tilefni til mis-
skilnings. Framsal á völdum
ráðherrans er viðameira en
svo að unnt sé að tala um
staðgengil í þeirri andrá.
Það er aðeins einn maður
sem ber stjórnskipulega
ábyrgð sem utanríkisráð-
herra íslands á meðan þessi
ríkisstjórn situr óbreytt, Jón
Baldvin Hannibalsson.
Þegar Frakkar, sem komnir eru
á fertugs- eða fimmtugsaldur,
heyra minnst á „Gudmundsson"
ljóma þeir flestir hveijir og byrja
að rifja upp gamlar minningar.
Manni verður fljótlega Ijóst að
Frakkar hafa síður en svo gleymt
Alberti Guðmundssyni. Ungi knatt-
spyrnumaðurinn frá íslandi, sem á
árum áður lék með félögunum Nan-
cy, Racing Club du Paris og Nice,
hefur augljósiega verið í miklu
uppáhaldi hjá samtíðarmönnum
sínum og skilið eftir ljúfar minning-
ar. Albert Guðmundsson virðist líka
vera hinn ánægðasti með að vera
kominn aftur til Frakklands og
hafa hafið störf sem sendiherra í
sendiráði íslands við Boulevard
Haussmann í París. Maður hefur
það á tilfínningunni að honum finn-
ist hann loksins vera kominn heim
aftur, eftir að hafa tafist í hinu
stormasama stjórmálalífi íslands
um nokkur ár. Albert var nefnilega
búinn að ákveða það, er hann lauk
knattspymuferli sínum, að flytjast
alfarið aftur til Frakklands um
fimmtugt. „Það hefði ég líklega líka
gert ef ekki hefði komið til þátttaka
mín í stjórmálum,“ segir Albert.
Nú er hann hins vegar kominn, að
minnsta kosti í bili, því Albert seg-
ist „útiloka ekkert" hvað varðar
framtíðarþátttöku sína í íslenskum
stjórnmálum.
Fyrstu kynni sín af Frökkum
segir Albert hafa verið í tengslum
við komur franskra skipa í höfn og
slipp í Reykjavík. „Við strákarnir
vomm oft að veiða þar sem skipin
lágu og það áttu alltaf einhver sam-
skipti sér stað milii okkar og skip-
vetjanna. Þeir gáfu okkur beinhart
kex sem var mjög bragðgott þegar
maður bleytti það. Við sóttumst
auðvitað mjög í það eins og gefur
að skilja.“ Síðan segist Albert ekki
hafa haft mikil samskipti við
Frakka nema hvað hann hafi auð-
vitað fylgst náið með baráttu þeirra,
sem bandamanna okkar, í heims-
styijöldinni síðari. Hann hefði líka
kynnst mjög náið fjölskyldu Voler-
ys, fyrsta sendiherra Frakklands á
Islandi. Volery byijaði lágt í frönsku
utanríkisþjónustunni og vann sig
upp og bjó á íslandi í rúm tuttugu
ár. Undir lok stríðsins fór Albert
til Bretlands í nám og lék knatt-
spymu m.a. með Arsenal. Með.því
liði fór hann til Frakklands í fyrsta
sinn er Arsenal fór þangað í keppn-
isferðalag árið 1946. Þargerði hann
samning við knattspyrnufélagið
Nancy í Norðaustur-Frakklandi og
var það upphafíð að löngum félags-
skap hans við Frakka og Frakkland.
Frá Nancy lá leiðin til Parísar,
þar sem Albert lék með Racing
Club du Paris, og þaðan loks til
Nice á Miðjarðarhafsströnd Frakk-
lands. „Á þessum árum ferðaðist
ég um Frakkland þvert og endi-
langt og kynntist landi og þjóð
nánar en ég hefði nokkurn tíma
getað gert sem ferðamaður. Maður
lærði bókstaflega að hlæja og gráta
með félögum sínum og fólkinu í
Albert Guðmundsson
landinu. Ég eignaðist mikið af góð-
um vinum á þessum áram og tengd-
ist landinu nánum böndum. Þessi
kynni mín hafa_ haldist alveg fram
á þennan dag. Ég finn það vel þeg-
ar ég kem aftur nokkram áratugum
síðar hversu tryggir vinir Frakkar
era. Það líður ekki sá dagur að ein-
hver gamall kunningi hringi og
bjóðir okkur í heimsókn eða spyr
hvort hann megi líta við.“ Kvöldið
áður en ég hitti hann segir Albert
til dæmis að hann hafi hitt gamla
félaga úr sönghópnum Les
Compagnonz du Chanson. Þeir vora
ungir menn kunnugir honum sem
fyrir tilstilli og aðstoð Edith Piaf
stofnuðu sönghóp á áranum eftir
stríð og sungu saman hefðbundin
frönsk sönglög við miklar vinsældir
í um 40 ár. Albert segist líka hafa
sótt svo gott sem alla knattspyrnu-
leiki í París síðan hann kom og
farið í úölda matarboða. Við suma
víni sína hefði hann alltaf verið í
stöðugu sambandi við en aðra væri
hann nú að hitta í fyrsta sinn í
30-35 ár. „Um daginn fór ég í mat
með gömlum félögum en tók það
skýrt fram, er ég féllst á boðið, að
ég yrði að vera kominn heim aftur
ekki síðar en klukkan ellefu um
kvöldið. Það endaði hins vegar með
því að við töluðum saman um gömlu
dagana þangað til klukkan rúmlega
fimm um morguninn. Það er gaman
að vera kominn aftur."
Albert segir ekki hægt að neita
því að honum finnist sem hann
hugsi og hegðj sér jafnvel meira
sem Frakki en íslendingur. „Ég var
hér á viðkvæmum áram meðan
maður var enn að mótast. Ég held
lika að ég passi ágætlega inn í þenn-
an heim hérna,“ segir Albert og
leggur aftur áherslu á hversu trygg-
ir Frakkar séu, auk þess að vera
almennt vel gefnir. Þar eigi hann
ekki einvörðungu við skólagengið
fólk heldur fólk almennt. Hann seg-
ist líka ekki þekkja neitt fallegra
land á jörðu. „Tryggð Frakka við
íslendinga er okkur líka löngum
kunn. Sömu sjómennirnir komu aft-
ur og aftur til að heimsækja íslensk-
ar fjölskyldur sem þeir höfðu ving-
ast við og vora orðnir nk. fjölskyldu-
meðlimir sjálfir búsettir erlendis.“
Albert segist aðspurður telja að
Frakkar og íslendingar séu á marg-
an hátt líkir þó vissulega skiíji
ýmislegt þá að. íslendingar séu t.d.
rifrildisgjarnari og langræknari.
Frakkar æstu sig upp þegar svo
bæri við, en þegar þeir væra búnir
að hreinsa allt út gætu þeir fallist
í faðma. í umgengni væri líka allt
annað að tala við Frakka. Þegar
íslendingar töluðu saman um eitt-
hvað væru þeir alltaf að reyna að
bera sigur úr býtum í umræðunum.
Frakkar rökræddu hins vegar fram
og til baka, tíndu til rök frá hægri
og vinstri, að ofan og neðan, en
kæmust svo oftar en ekki að sam-
eiginlegri niðurstöðu. Annar mikil-
vægur^ munur væri afstaðan til
fæðu. I augum Frakka væri matar-
gerð helgiathöfn og máltíð helgi-
stund. Fjölskyldan kæmi j)á öll sam-
an og ræddi málin. Islendingar
hámuðu hins vegar í sig og segðu
kannski ekki orð á meðan. Við borð-
uðum oftast vegna þess að klukkan
væri orðin þetta eða hitt á meðan
Frakkar byggðu upp svengd og
pössuðu sig á því að hafa bragð-
laukána í lagi áður en máltíð hæfist.
Albert segist hafa fylgst nokkuð
vel með stjórnmálum á Frakk-
landsáram sínum. Hann hafi verið
í Frakklandi um það leyti sem de
Gaulle var að hrífa allt Frakkland
með sér. „Ég hreifst af kjarki de
Hið nýja húsnæði Náttúrugripasafnsins í Neskaupstað. Morgunbiaðið/Ágúst Biðndai