Morgunblaðið - 04.07.1989, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚLÍ 1989
ieim“
Gaulles og krafti, hvernig hann
náði til fólks með ræðumennsku
sinni. Það hafði mikil áhrif á mig
að hafa verið í þessari hringiðu
þegar landið var rifið upp úr rústum
styrjaldarinnar með sterkum leið-
toga. Ungir menn sem ég kynntist
á þessum tíma hrifust líka allir
með. Þetta var ekki flokkur eða
stjórnmálahreyfing til hægri eða
vinstri heldur þjóðin sjálf. Ég hef
haldið kunningsskap við suma þá
menn sem ég kynntist þarna og
hafa ýmsir þeirra hlotið frama í
stjórnmálum síðan, s.s. Jacques
Chirac, borgarstjóri Parísar og Jac-
ques Médecin, borgarstjóri Nice.
Albert sagðist aldrei hafa hitt de
Gauile persónulega en hins vegar
oft séð honum bregða fyrir. Hann
hefði þó hitt ýmsa aðra forseta
Frakklands s.s. þá Vincent Auriol,
forseta þriðja lýðveldisins, og Coty,
forseta fjórða lýðveldisins. Auriol
hefði komið til þeirra að loknum
knattspyrnuleik og rætt við liðs-
menn. Sagði Albert að hann hefði
rætt einna lengst við sig og verið
verulega fróður um ísland. Þá hefðy
þeir Pompidou og Valéry Giscard
dEstaing, þá fjármálaráðherra, gist
á heimili hans er þeir komu í opin-
bera heimsókn til Islands árið 1973.
Pompidou hefði að hans mati verið
mjög ljúfur maður og mikill
menntamaður. Það hefði Giscard
líka verið en framkoma hann mun
harðari sem og talsmáti. Báðir
hefðu þeir þó verið mjög vinalegir
og hefðu þeir rætt lengi saman þau
tvö kvöld sem þeir dvöldu hjá hon-
um. Þegar hann var spurður um
afstöðu sína til franskra stjórnmála
í dag sagðist Albert telja að margt
af því sem Mitterrand væri að gera
væri athyglisvert sem og hvernig
honum hefði tekist að ná tökum á
hliðstæðum vinnubrögðum og de
Gaulle. Hann hefði náð miklum vin-
sældum og stæði sig vel. „Það er
allt annað andrúmsloft í Frakklandi
núna. Menn eru að vinna saman
að því að stofna sterka Evrópu. Ég
skipti mér ekki sjálfur af frönskum
stjórnmáium í dag en fylgist þó vel
með. Maður lærir mikið af því sem
gæti komið sér til góða ef maður
kysi að fara aftur í stjórnmálin á
íslandi. Ég útiloka ekkert hvað það
varðar. Meðan ég er sendiherra
mun ég hins vegar vinna af heilum
hug með fyrrum andstæðingum
mínum í pólitík.“
Auk þess að vera sendiherra ís-
lands í Frakklandi er Albert Guð-
mundsson einnig sendiherra á
Spáni, Portúgal og Grænhöfðaeyj-
um, auk tveggja alþjóðastofnana,
sem staðsettar eru í París, OECD
og UNESCO. Hann sagði að þetta
væri mun meiri vinna en hann hefði
átt von á en það hjálpaði mikið
hversu gott samstarfsfólk hann
væri með. Það minnti sig helst á
fólkið í fjármálaráðuneytinu og
mætti segja að hver þeirra ynni
starf á við sex þar sem flest önnur
lönd hefðu eitt sendiráð hjá þessum
löndum og stofnunum. Þegar hann
var spurður á hvað hann myndi
leggja áhershi í starfi sínu sem
sendiherra sagði Albert að hann
myndi einbeita sér að því að nota
vinabönd sín og reyna að fá menn
til þess að vera tillitssama gagn-
vart íslandi, ekki síst hvað varðaði
stefnumótun Evrópubandalagsins.
Albert virðist sem sagt ekki þurfa
að kvíða því að hafa ekki nóg að
gera. Enda virðist hann alltaf hafa
kunnað best við það og verið mjög
virkur jafnt í íþrótta- og félagsmál-
um sem stjórnmálum. Segir hann
ástæðuna fyrir því að hluta til ver-
ið nokkurskonar. „heimþrá“ til
Frakklands sem hann hefði reynt
að bæla niður. Hann hefur líka
unnið viðamikið starf fyrir franska
ríkið, bæði sem konsúll og formaður
Alliance Francaise á Islandi um
áratuga skeið en einnig sem íþrótta-
og félagsmálafrömuður í Frakk-
landi. Hefur hann verið sæmdur
öllum helstu heiðursmerkjum
franska ríkisins, var nýlega hækk-
aður í tign úr í chevalier í officier
af Legion d’Honnoeur, hann er líka
chevalier af Merite Nationale, hefur
verið sæmdur Medaille d’Or de la
jeunesse et des Sport og er loks
heiðursborgari Nice.
Albert segist líka halda áfram
starfi sínu í íþróttamálum af fullum
krafti og fylgist enn með af áhuga.
Bráðlega fari tii dæmis hópur á
hans vegum af ungum Valsmönnum
að leika á móti í Nice og nýlega
hafi hann farið til Nancy en þar
hafi íslenska landsliðið leikið gegn
heimamönnum. Albert sagði að sér
hefði verið afskaplega vel tekið,
þarna hefði verið fólk frá því í
gamla daga, ræðuhöld og annað
þess háttar. „Það var gaman að
finna að maður hefur skilið eftir
sæmilega gott orð af sér.“ Hann
telur það ekki heldur vera neitt stór-
vandamál að gera upp á milli sinna
gömlu liða. Hann væri og hefði allt-
af verið mikill Racing-maður. Þegar
Nice og Nancy léku hins vegar sam-
an væri hann hlutlaus.
Viðtal og mynd:
Steingrímur Sigurgeirsson
Neskaupstaður:
Náttúrugripasafh-
ið í nýtt húsnæði
Neskaupstað.
Náttúrugripasafiiið í Neskaup-
stað flutti nýlega í nýtt húsnæði
að Miðstræti 1, eða Sigmundar-
húsið eins og það er gjarnan
nefiit. Var húsið formlega tekið
í notkun á 60 ára afinælishátíð
kaupstaðarins.
Húsið er að Miðstræti 1 var fært
Neskaupstað að gjöf haustið 1987
af þeim systkinum Sigrúnu Sig-
mundsdóttur og Jóhanni og Valgeir
Sigmundssonum.
Mikil breyting er til hins betra á
allri aðstöðu safnsins með tilkomu
þessa nýja húsnæðis. Forstöðumað-
ur Náttúrugripasafnsins er Einar
Þórarinsson, jarðfræðingur.
- Ágúst
27
AF ERLENDUM VETTVANGI
Kambódía:
Kúvending frá kommún-
isma yfir til kapítalisma
„Hvað er sósíalismi?“ spyr aðstoðarforsætisráðherrann
Phnom Penh. Reuter.
Á Orasai-markaðnum í Phnom Penh kennir margra grasa og
þar er meðal annars að fínna innbundna bók með titlinum
„Orðskviðir Leníns um bókmenntir og menningu". Sjálf bókin
hefur hins vegar verið rifín úr bandinu og auð blöð sett í henn-
ar stað af athafiiamanni, sem veit að vönduð minnisbók selst
betur en hugmyndir Leníns. Kambódíumenn eru nú óðum að
taka 'upp markaðshagkerfí og þeir virðast vera undrafljótir að
tileinka sér markaðslögmálin. Stjórnarflokkurinn hefúr hrund-
ið af stað eftiahagsumbótum, sem hafa umbreytt pólitískri ásjónu
landsins. Ekki mun af veita, því landið rambar á barmi gjald-
þrots og borgarastyijöld, sem hófst eftir innrás Víetnama árið
1978, geisar enn í landinu. Víetnamar steyptu ógnarstjórn
Rauðu khmeranna, sem fylgdi kommúnistastjórninni í Peking
að málum og fækkuðu þjóðinni um þriðjung. Komu Víetnamar
á fót stjórn, sem var þeim og Kremlarbændum meira að skapi.
Við byggjum ekki lengur upp
sósíalisma," segir Cham
Prasidh aðstoðarforsætisráð-
herra og bætir við að landið sé
nú að ganga í gegn um árdaga
kapítalismans.
„Hvað er sósíalismi? Þetta er
spurning, sem við munum vafa-
lítið velta rækilega fýrir okkur
eftir svona 50 ár.“
Landinu er að vísu enn stjóm-
að af kommúnistaflokki, sem
svipar að skipulagi mjög til
bræðraflokks síns í Sovétríkjun-
um, og bestu vinir stjómarinnar
eru í Kreml, Hanoi í Víetnam
og Vientiane, höfuðborg Laos.
Fjölmiðlar landsins em allir í
höndum flokksins og starfsregl-
ur þeirra flestra virðast að miklu
leýti fengnar að láni frá George
Orwell.
Meðfram helstu götum og
þjóðvegum landsins era gífurleg
veggspjöld með sósíal-realískum
myndum: Brosandi menn með
Kalashnikov-vélbyssur á lofti
horfa fráneygir inn í framtíðina
og í baksýn era stúlkur með flétt-
ur og í samfestingum, geislandi
af fijósemi, en fyrir aftan þær
ber dráttarvélar og verksmiðju-
reykháfa við himin.
Þrátt fyrir þetta er flokkurinn
smátt og smátt að létta tökin í
samræmi við breytingar á
stefnuskrá flokksins og stjórnar-
skrá landsins, sem gerðar voru
í apríl síðastliðinn.
Helsti stjórnarandstæðingur-
inn, útlaginn Sihanouk fursti,
segir breytingar þessar þó
hrökkva skammt og krefst frj áls-
lynds fjölflokkalýðræðis, þess að
hið sovéska dóms- og fram-
kvæmdavald verði lagt niður og
að forsetaembættið verði gert
jáfnvaldamikið og gerist í
Frakklandi og Bandaríkjunum.
Sihanouk fursti gerir sér vonir
um að verða forseti Kambódíu í
framtíðinni.
sköttun stjórnarinnar, barist fyr-
ir því að vestrænar prófgráður
verði viðurkenndar og því að hin-
um fjölmörgu vegatálmum í
Phnom Penh verði varpað út í
hafsauga. Ritstjóri tímaritsins,
Khieu Kanharith, segir að stjórn-
völd hafi bragðist skjótt við
gagnrýni tímaritsins hveiju
sinni.
Útgöngubanni yfir nóttina
hefur loks verið aflétt og hafa
þegar á annan tug bara og
skemmtistaða verið opnaðir og
þaðan má heyra vestræna rokk-
Svona var umhorfs víða í Kambódíu eftir ógnarstjórn Rauðu
khmeranna. Efiiahagslíf landsins hefú verið á heljarþröm í mörg
ár, en nú kann að vera að rofa til, því stjórnin hefúr snúið baki
við sósíalismanum og stefiiir hraðbyrir í átt til markaðshagkerfís.
Allur annar andi í landinu
Útlendingar og innfæddir í
Kambódíu segja þó, að andinn í
landinu sé allur annar eftir um-
bæturnar í apríl og að loksins
sé hægt að tala um lifandi efna-
hagslíf að nýju. Þegar farið var
að leggja áherslu á einkaframtak
og einkaeign tók allt atvinnulíf
stakkaskiptum á einni nóttu og
tók sú breyting til allra stétta —
hvort heldur um ræðir
hrísgijónabændur eða smákaup-
menn á markaðstorgum lands-
íns.
Tilkynnt var að fólk gæti sótt
um eignarrétt að nýju á því hús-
næði, sem það átti fyrir helför
Rauðu khmeranna. Viðgerðir og
endurbyggingar fara fram hvert
sem litið er í höfuðborginni. Áður
fyrr þurfti að fara með fast-
eignaviðskipti sem mannsmorð,
en nú era þau lögleg að nýju og
mikill vöxtur í þeim geira við-
skiptalífsins.
Smábændur — en þeir og fjöl-
skyldur þeirra era um 80% þjóð-
arinnar — hafa fengið jarðir
sínar til eignar og geta arfleitt
börn sín að þeim. Þá geta þeir
nú valið um hvort þeir selja
ríkinu eða kaupmönnum upp-
skeruna og afleiðing þess er
meðal annars sú að verð það, sem
ríkið geldur fyrir uppskeruna,
hefur þrefaldast á tveimur mán-
uðum.
Ferðafrelsi og tjáningarfrelsi
hefur í orði kveðnu verið inn-
leitt, en stjórnin hefur vaðið fyr-
ir neðan sig og sér til þess að
frelsi þetta sé ekki „misnotað".
Eigi að síður komast menn nú
upp með að gagnrýna einstaka
liði stjórnarstefnunnar, svo
framarlega sem völd stjórnarinn-
ar era ekki dregin i efa.
Vikulegt fréttatímarit
Kambódíu hefur ráðist gegn of-
tónlist glymja dag- og nætur-
langt.
Kremlverjar sáttir við
breytingarnar
Sovétmenn virðast ekki hafa
neitt við þessar breytingar að
athuga. „Sovétríkin fagna
[breytingunum] svo sannarlega.
Hver þjóð hefur rétt til þess að
velja sér eigin braut,“ segir sov-
éskur stjórnarerindreki i Phnom
Penh.
Kanharith segir að umbætur
þessar séu ekki bara til til þess
fallnar að bæta ímynd stjórnar-
innar og koma með málamynda-
tilslakanir gagnvart Sihanouk
fursta. Til dæmis nefnir hann
að búddismi hafi á ný verið gerð-
ur að ríkistrú og að menn undir
fimmtugu geti aftur gerst
búddamunkar. Hann telur að
ekki verði komist hjá því að gera
frekari pólitískar breytingar og
að þar sé fjölflokkalýðræði efst
á blaði. „Ég held að hugmyndin
um .afgerandi forystuhlutverk
flokksins* verði að fjúka,“ sagði
Kanharith og bætti við að rós-
turnar í Kína myndu verða
stjórninni þörf áminning um
hvað gæti gerst ef stuðlað er að
auknu fijálsræði í efnahagsmál-
um án þess að því sé fylgt eftir
á stjórnmálasviðinu.