Morgunblaðið - 04.06.1999, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 4. JÚNÍ 1999 11
FRÉTTIR
FÍB sendir Samkeppnisstofnun kvörtun vegna vátryggingafélaga
Rannsakað verði hvort lækkun
iðgjalda 1996 var ólögleg
fremst þakkai’ hún árangurinn því
hversu vel henni tókst að skipu-
leggja tímann. Karen segir að sér
hafi reynst nauðsynlegt að slaka á
og skemmta sér meðfram náminu.
Athygli vekur að Karen lauk
stúdentsprófi ári á undan jafnöldr-
um sínum. Skýringuna á því er að
rekja til þess að hún bjó í Banda-
ríkjunum og gekk þar í skóla frá 5
til 10 ára aldurs. Hún segir dvölina
ytra hafa gagnast sér vel, hún hafi
gefið sér forskot í enskukunnáttu
og orðið til þess að hún varð opnari
fyrir öðrum tungumálum.
Fer til Frakklands
Karen segist alltaf hafa átt auð-
velt með lærdóm. Saga og tungumál
vöktu helst áhuga hennar í Verzlun-
arskólanum en að öðru leyti fannst
henni námið ekkert sérstaklega
skemmtilegt. Karen hefur ákveðið
að taka sér frí frá skóla í haust og
starfa sem „au pair“ í Frakklandi,
hún hyggst nota tækifærið til að ná
fullum tökum á franskri tungu. „Að
öðru leyti er framtíðin óráðin,“
sagði Karen að lokum.
Morgunblaðið/Golli
Anna Sigríður Arnadóttir
„Vísvit-
andi“ dúx
frá MS
ANNA Sigríður Ámadóttir hlaut
hæsta meðaleinkunn á stúdents-
prófi frá Menntaskólanum við Sund.
„Petta hafðist á öðrum aukastaf,"
sagði Anna Sigríður í samtali við
Morgunblaðið, en aðeins munaði
hársbreidd á þremur efstu nemend-
unum.
Anna Sigríður útskrifaðist úr eðl-
isfræðideild og var einkum verð-
launuð fyrir árangur í raungreinum,
vísindafélagið Vísundur heiðraði
hana til að mynda með því að sæma
hana nafnbótinni „vísvitandi".
Anna segist vera „alvöru nörd“ úr
eðlisfræðideild og hyggur á nám í
stjarneðlisfræði í Kanada í haust.
Hún sótti um þrjá skóla og hefur
þegar verið veitt innganga í einn
þeiiTa. Hún segir ástæðuna fyrir
námsvali sínu einkum vera raun-
gi-einaáhuga, svo hljómi „stjarneðl-
isfræðingur" líka svo vel. Anna
kveðst hafa lesið sér töluvert til í
faginu og hefur verið í sambandi við
íslenska stjarneðlisfræðinga.
En hvað tekur við að loknu námi?
„Það er svo langt í það, ég hef engar
áhyggjur af því strax.“
Stj örnufræðifélag
stofnað
Anna Sigríður segir óvenjulegt að
af 25 útskriftarnemendum úr eðlis-
fræðideild séu 7 stelpur. Þegar hún
valdi sér námsbraut fyrii- tveimur
árum varð aðeins ein stúlka stúdent
úr deildinni.
„Bekkurinn minn var mjög
skemmtilegur,“ sagði. hún, hann
hefur haldið hópinn og stofnaði
meðal annars^ stjörnufræðifélag um
síðustu jól. Eg fékk stjörnukíki í
jólagjöf og við skelltum okkur út
fyrir bæinn að skoða stjörnurnar,"
sagði Anna Sigríður. Hún ætlar að
vinna í SPRON í sumar og hafa það
gott með vinum sínum þangað til
hún heldur til Kanada í haust.
FÉLAG íslenskra bifreiðaeigenda
hefur sent kvörtun til Samkeppnis-
stofnunar vegna breytinga á iðgjöld-
um tryggingafélaganna og telur fé-
lagið að lækkun á iðgjöldum bifreiða-
trygginga árið 1996, þegar FIB-bif-
reiðatryggingar tóku til starfa, hafi
verið ólögleg niðurgreiðsla markaðs-
ráðandi aðila sem hafi haft það að
markmiði að ryðja samkeppnisaðila
af markaði. Er þess krafist að rann-
sóknin fái sérstakan forgang og að
beitt verði viðurlögum komist stofn-
unin að þeiri’i niðurstöðu að um brot
á samkeppnislögum sé að ræða.
Einar Sveinsson, framkvæmda-
stjóri Sjóvár-Almennra, vísaði aiger-
lega á bug ásökunum FIB á hendur
félaginu í samtali við fréttavef Morg-
unblaðsins í gær og sagði að það
hefði aldrei aðhafst nokkuð ólög-
mætt varðandi iðgjaldsákvarðanir
fyrr eða síðar. Hann sagðist ekki
skilja tilefni kæru FÍB til Sam-
keppnisstofnunar úr því þeh’ segðust
sjálfir bjóða lægstu iðgjöldin og að
reksturinn gengi vel.
Kemur til álita að skoða
samkeppnisþáttinn
Guðmundur Sigurðsson, yfirmað-
ur samkeppnismála hjá Samkeppnis-
stofnun, sagði að erindi FÍB yrði
tekið til skoðunar en hann kvaðst
ekki geta tjáð sig um efni þess að svo
stöddu. Aðspurður hvort iðgjalda-
hækkanir vátryggingafélaganna nú
um mánaðamótin hefðu verið teknar
til skoðunar hjá Samkeppnisstofnun
sagði Guðmundur að Fjármálaeftir-
litið væri að kanna málið en það hef-
ur með höndum eftirlit með vátrygg-
ingastarfsemi. „Það kann hins vegar
BJARNI Guðmundsson trygg-
ingastærðfræðingur segir að
nokkrar skýringar séu á þeim mis-
munandi tölum sem settar hafa
verið fram um áhrif nýju skaða-
bótalaganna á tjónakostnað trygg-
ingafélaganna. Bjarni lagði í vetur
mat á áhrif laganna á líkamstjón í
ökutækjatryggingum. I niðurstöð-
um hans kom fram að bótafjár-
hæðir vegna tjóna miðað við safn
uppgerðra tjóna frá síðari helm-
ingi ársins 1993, í kjölfar breyting-
ar sem þá var gerð á skaðabótalög-
gjöfinni, hækkuðu um 58% ef
reiknað hefði verið samkvæmt
hinni nýju löggjöf, sem varð að
lögum 1. maí sl. Ragnar Þ. Ragn-
arsson, tryggingastærðfræðingur
Tryggingamiðstöðvai’innar, hefur
komist að þeirri niðurstöðu að
fjárhæð slysatjóna TM hækki um
38% vegna lagabreytingarinnar í
vor.
Útreikningar ekki grundvöllur
ákvarðana um iðgjöld
Bjarni sagði aðspurður um
skýringar á þessum mun að í hans
útreikningum hefði verið miðað
við lagagrundvöllinn eins og hann
var árið 1993. Skaðabótalögunum
var aftur breytt 1996 og svo í
þriðja skiptið nú í vor. „Þegar tal-
að er um tjónakostnað er annars
vegar um að ræða líkamstjón og
hins vegar munatjón. Mín athugun
átti eingöngu við líkamstjónaþátt-
inn,“ sagði Bjarni. Hann benti
einnig á til skýringar á þessum
mun að taka yrði tillit til þess
hvort verið væri að skoða þá
hækkun sem orðið hefði frá gildis-
töku laganna 1996 fram til 1. maí
sl. eða hvort farið væri alit' aftur
að koma til álita að samkeppniþátt-
uiinn verði skoðaður," sagði Guð-
mundur.
I bréfi FÍB til Samkeppnisstofn-
unar segir að svo sem fram hafi
komið í fjölmiðlum síðustu daga hafi
nokkur vátryggingafélög réttlætt
hækkun iðgjalda ökutækjatrygginga
nú m.a. með því að tap hafi verið á
rekstri þess þáttar undanfarin ár,
þ.e. frá því að lækkun varð í septem-
ber 1996.
„Athygli Samkeppnisstofnunar er
vakin á því, að á þeim tíma hóf FIB
trygging, IBEX motor policies at
Lloyds, starfsemi hér á landi að und-
angengnu útboði á vegum FÍB. Af
því tilefni kom fram af hálfu trygg-
ingafélaga, sem sterka stöðu höfðu á
íslenskum markaði, að enginn
grundvöllur væri til lækkunar ið-
gjalda, frekar þyrfti að hækka ið-
gjöld. _
Er FIB trygging hóf starfsemi
sína lækkuðu tryggingafélög hins
vegar iðgjöld sín, þrátt fyrir framan-
greindar yfirlýsingar, og voru ið-
gjaldalækkanir félaganna nánast á
sama tíma og að flestu leyti sam-
bærilegar.
Með vísan til þeirra yfirlýsinga,
sem nú hafa komið fram, er þess
krafist að samkeppnisyfirvöld láti
rannsaka þegar í stað, hvort lækkun
iðgjalda á árinu 1996 hafi falið í sér
ólögmæta niðurgreiðslu af hálfu
markaðsráðandi aðila, sem hafi haft
það að markmiði, að ryðja út sam-
keppnisaðila, sem þá var að hefja
starfsemi á markaði, sbr. 17. gr.
samkeppnislaga (skaðleg undirverð-
lagning).
Ef svo er, verður að ætla að um
til lagabreytingarinnar sem gerð
var í júlí 1993.
Aðspurður um ástæður þess að
hann byggði útreikninga sína á
uppgerðum líkamstjónum sem
urðu á síðari hluta ársins 1993
sagði Bjarni að um fyrstu athugun
hefði verið að ræða á grundvelli
gagna sem voru til staðar. „Þegar
hvert félag um sig tekur svo sína
ákvðrðun um nauðsynlega ið-
gjaldabreytingu er að sjálfsögðu
ekki miðað við lagaástandið eins og
það var 1993. Þetta var eingöngu
fyrsta athugun sem gerð var til að
átta sig á hvaða breytinga kynni að
vera að vænta. Menn höfðu einnig
mat á því hver breytingin varð á
tímabilinu frá 1993 til 1996,“ sagði
Bjarni. Hann sagði aðspurður að
þessir útreikningar hefðu ekki ver-
ið lagðir til grundvallar við ákvarð-
anir tryggingafélaganna um ið-
gjaldabreytingarnar um seinustu
mánaðamót.
„Aðalmunurinn felst í þessu að
menn verða að gæta þess að sam-
anburður eigi við um sama lagaum-
hverfi og hvort menn eru að tala
um líkamstjón eingöngu eða heild-
ai’tjón í lögboðnum ökutækjatrygg-
ingum,“ sagði hann.
Slysabætur hækkuðu
um 13% 1996
Að mati Bjarna má gera ráð
fyrir að tjónakostnaður hafi
hækkað um 13-15% á tímabilinu
1993 til 1996 þegar lögunum var
aftur breytt. Ef tekið sé tillit til
þess megi gera ráð fyrir að kostn-
aður aukist um 37-38% vegna
lagabreytingarinnar sem gerð var
nú í vor en það er svipuð niður-
staða og Ragnar Þ. Ragnarsson,
brot á samkeppnislögum sé að ræða,
sbr. 10. gr. laganna, þar sem svo er
fyrir mælt, að samstilltar aðgerðir
milli fyrirtækja á sama sölustigi séu
bannaðar þegar þær lúta að eða sé
ætlað að hafa áhrif á verð, afslætti
eða álagningu," segir í bréfi FIB til
Samkeppnisstofnunar.
Bæta sér upp tapið síðar
Runólfur Ólafsson, framkvæmda-
stjóri FÍB, bendir á að forstjóri eins
tryggingafélaganna hafi látið hafa
eftir sér í Morgunblaðinu 1. júní sl.
að iðgjöldin hafi verið lækkuð fyrir
þremur árum óháð tryggingalegum
forsendum.
„Samkvæmt áiiti lögmanna sem
við höfum rætt við er ekkert sem
bannar að fyrirtæki lækki vöruverð
og skili tapi, svo lengi sem menn
ætla sér ekki að bæta sér upp tapið
síðar með verðhækkunum. Hafi
þetta verið ólöglegt er það kannski
vísbending um að það sé verið að
reyna að bæta sér þetta upp núna,
eins og greina má í orðum þehTa og
ársskýrslum félaganna,“ sagði Run-
ólfur.
Spáir hækkun
FIB-tryggingar
Einar Sveinsson spáir því að þeg-
ar FIB-trygging hafi baðað sig í
ljómanum af því að berjast gegn
hækkunum á bifreiðatryggingunum
muni þeir sjálfir hækka iðgjöldin, en
hversu mikið viti hann að sjálfsögðu
ekki. Hann bendir á að FÍB hafi
hækkað iðgjöldin sl. vetur um 4-7%
og skýrt það með gengisbreyting-
um.
„Ég hélt nú að Islendingar borg-
stærðfræðingur TM, hefur komist
að.
Ragnar sagði í samtali við Morg-
unblaðið í gær að forsendur út-
reikninga hans byggðust á athugun
á ákveðnu tjónasafni félagsins.
„Þessi tjón era skoðuð og lagt mat
á hvemig þau vora bætt sam-
kvæmt skaðabótalögunum frá
1993, í öðru lagi hvernig þau hefðu
verið bætt eftir lagabreytinguna
sem gerð var 1996 og svo aftur
hvernig þau myndu vera bætt mið-
að við nýju skaðabótalögin. Þá fá-
um við ákveðnar niðurstöður um
mismunandi tjónakostnað sam-
kvæmt skaðabótalögunum á ýms-
um tírnurn," sagði hann.
Ragnar sagði að talið væri að
slysabætur hefðu hækkað um 13%
eftir lagabreytinguna 1996 og
heildarbætur lögboðinna öku-
tækjatrygginga (þ.e. slysa- og
munatjóna) hefðu aukist um 8,5%.
Ef hins vegar væri lagt mat á
heildarbreytingarnar frá 1993 til
1999 sé um 56% hækkun að ræða á
slysabótum og heildarbætur lög-
boðinna ökutækjatrygginga aukist
með þeim samanburði um 36%.
Ef reiknuð séu áhrif lagabreyt-
inganna nú í vor, þ.e. á milli aprfl og
maí þegar lögin tóku gildi, sýni út-
reikningar hans að fjárhæð
slysatjóna hækki um 38% og þegar
slysa- og munatjón séu reiknuð
saman nemi heildarhækkun tjóna í
lögboðnum ökutækjatryggingum
um 25% en það er sama hlutfall og
Tryggingamiðstöðin telur að
hækka þurfi iðgjöld ökutækja-
trygginga um vegna beinna áhrifa
nýju skaðabótalaganna. Hækkanir
iðgjalda til viðbótar þessu stafi hins
vegar af launaskriði o.fl. þáttum.
uðu í krónum og fengju borgað í
krónum. Ég skil ekki hvað gengis-
þróun kemur þessu við. Voru þeir
ekki bara búnir að koma auga á það
að þetta væri ekki sá glimmrandi
bissniss sem þeir hafa sagt?
Mér finnst að menn séu að missa
sjónar á því sem skiptir máli. Við
stöndum frammi fyrir því að Alþingi
hefur í tvígang breytt skaðabótalög-
unum. Það er vitað að það var gert í
báðum tilvikum til að hækka skaða-
bætur og sá kostnaðarauki sem af
því hlýst, hann lendir á bifreiðaeig-
endum með einum eða öðrum hætti,“
segir Einar.
Hann sagði einnig að auk skaða-
bótalaganna hafi launaþróun, kostn-
aðarhækkun vegna tjónauppgjörs,
meðal annars vegna hærri þóknunar
lögfræðinga, valdið því að þörf hafi
verið fyrir hækkun. Hann sagðist
enga trú hafa á því að þeir erlendu
aðilar sem standa á bak við FIB-
tryggingu hafi komist að annarri
niðurstöðu. „Ef FIB er að bjóða
lægri iðgjöld heldur en við höfum
haft hér hjá Sjóvá-Almennum, hvert
er þá tilefni kærunnar? Ég gat ekki
betur séð en að í opnugrein í Morg-
unblaðinu nýlega væri vitnað í for-
svarsmann FIB-tryggingar sem
sagði reksturinn hafa gengið ljóm-
andi vel. Ég átta mig því ekki á
hvaða taugaveiklun það er sem hef-
ur gripið um sig á þessum bæ.“ Ein-
ar segir að rekstur lögboðinna öku-
tækjatrygginga á Islandi hafi löng-
um verið mjög erfiður. Velflest ár
hafi þær verið reknar með tapi, þar
á meðal árin frá 1996, en að árið
1996 sé enginn vendipunktur í þessu
sambandi.
Ökutækjatrygging-
ar stærstu trygg-
ingarfélaganna
Iðgiöldin
fylgdu
vísitölu frá
áramótum
FRÁ seinustu áramótum til 1.
júní sl. hækkuðu iðgjöld ábyrgð-
artrygginga ökutækja hjá
þremur stærstu vátryggingarfé-
lögunum í samræmi við mánað-
arlegar vísitölubreytingar eða
um nálægt 3% að jafnaði á
þessu tímabili. Ekki var um al-
mennar iðgjaldahækkanir að
ræða á þessu tímabili, skv. upp-
lýsingum sem fengust hjá félög-
unum, fyrr en um seinustu mán-
aðamót þegar iðgjöld hækkuðu
32^40% af algengustu einkabif-
reiðum. Fram kom í Morgun-
blaðinu sl. miðvikudag að ið-
gjöld FÍB-trygginga hefðu
hækkað um 4-7% frá áramótum
vegna gengisbreytinga skv.
upplýsingum félagsins. Iðgjöld
FIB-trygginga hafa hins vegar
ekki breyst nú um mánaðamótin
í kjölfar gildistöku breytingai’ á
skaðabótalögunum 1. maí sl.
Skv. upplýsingum sem feng-
ust hjá VIS í gær hækkuðu ið-
gjöld lögboðinna ökutækja-
trygginga um 3,2% á tímabilinu
frá 1. janúar sl. til 1. júní vegna
vísitölubreytinga milli mánaða.
Um svipaðar hækkanir var að
ræða hjá Sjóvá-Almennum á
sama tímabili eða um nálægt 3%
skv. upplýsingum sem fengust
hjá félaginu og skv. upplýsing-
um Tryggingamiðstöðvarinnai’
breyttust iðgjöld af lögboðnum
ökutækjati’yggingum eingöngu í
samræmi við vísitölubreytingar
á umræddu tímabili.
Útreikningar á áhrifum skaðabótalaganna
Kostnaðaráhrif metin út
frá mismunandi tímabilum