Morgunblaðið - 04.06.1999, Blaðsíða 46

46 FÖSTUDAGUR 4. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
+ Þórunn Þor-
kelsdóttir fædd-
ist í Reykjavík 24.
júní 1926. Hún lést
á heimili sínu í
Reylqavík 30. maí
síðastliðinn. Þói-unn
var einkadóttir
kjörforeldra sinna,
Þórunnar Einars-
dóttur Clementz, f.
7. nóvember 1894,
d. 9. maí 1991, og
Þorkels Clementz
vélfræðings, f. 10.
apríl 1880, d. 22.
september 1955.
Þórunn átti átta alsystkini, börn
hjónanna Auðbjargar Árnadótt-
ur, f. 22. október 1889, d. 25.
júní 1926, og Ingimundar Ög-
mundssonar, f. 16. aprfl 1881, d.
28. maí 1968, og þrjár hálfsyst-
ur samfeðra. Auðbjörg lést af
barnsförum þegar Þórunn var
aðeins dags gömul og tóku kjör-
foreldrar hana þá þegar að sér.
Alsystkinin eru Árni klæðskeri
og húsasmiður, f. 26.7. 1911, d.
9.6. 1994, Sigurbjörg, f. 21.6.
-X 1913, d. 29.5. 1923, Erlingur
ketil- og plötusmiður, f. 13.8.
1914, d. 5.1. 1993, Ingvi Jens
vélstjóri, f. 21.6. 1917, d. 12.8.
1948, Oddgeir, f. 9.4. 1919, d.
19.5. 1923, Haukur klæðskeri, f.
9.1. 1921, Sigurgeir verkstjóri,
f. 12.6. 1924, og Auðbjörg Pét-
ursdóttir, f. 24.6. 1926, d. 8.9.
1997, en hún var tvíburi við
Þórunni. Hálfsysturnar eru
Halldóra, f. 22.9. 1930, Magda-
lena, f. 30.12. 1932, og Auð-
björg, f. 27.1. 1934, Ingimund-
í dag kveðjum við elskulega
tengdamóður okkar, Dússu, sem er
látin eftir skamma og erfíða sjúk-
dómslegu.
Dússa hafði ávallt verið mjög
heilsuhraust kona og því urðu veik-
indi hennar öllum þungbær dómur.
Erfítt er að sætta sig við að hún fái
ekki að fylgjast með barnabörnun-
um sínum sem henni þótti afskap-
lega vænt um og erfítt að sætta sig
við að fá ekki að hafa hana lengur
hjá okkur. En gott er að vita að öll
eigum við dýrmætar minningar um
margar góðar stundir og tilefni.
Það eru ófáar stundirnar sem við
s. höfum átt með fjölskyldum okkar í
Stigahlíð 75 hjá Dússu og Tómasi
eða ömmu og afa.
Dússa var mjög dugleg að fínna
tilefni til að bjóða í mat eða kaffi og
hélt alltaf upp á alla merkisdaga í
fjölskyldunni eins og afmælisdaga,
giftingardaga, helgi- og hátíðisdaga
og ekki má gleyma gamlaárskvöldi
en það var hennar kvöld. Þessi
kvöld hafa alltaf verið okkur sér-
lega minnisstæð en allt borðhald
var mjög smekklegt og maturinn
ákaflega góður. Börnunum þótti
gaman þegar amma dró fram
skrautlegu pappírshattana sem all-
ir settu upp og svo voru knöllin
sprengd með miklum gauragangi
og látum.
Dússa var mjög heimakær kona.
Hún hugsaði einstaklega vel um
heimilið og lagði mikla natni í allt
sem gera þurfti þar enda einkennd-
ist það af mikilli snyrtimennsku og
smekkvísi.
Sama má segja um sumarhúsið í
Hagavík en þar þótti henni gott að
vera í góðu veðri.
Dússa var mjög vel menntuð
kona. Hún var vel lesin og hafði
gaman af að fylgjast með hvort
heldur var á sviði vísinda, stjórn-
■^iriála eða lista. Hún hafði gaman af
að ræða um allt mögulegt og ekki
síst málefnin sem efst voru á baugi.
Dússa naut þess að fara á leiksýn-
ingar og hún hafði ekki síður gam-
an af ballett. Hún hafði sem barn
æft ballett og hreifst alla tíð síðan
af þeirri list.
^ Dússa var mjög trygg og velvilj-
tið sínum nánustu og bar hag fjöl-
skyldunnar ávallt fyrir bijósti.
ardætur.
Þórunn giftist 8.
aprfl 1951 eftirlif-
andi manni sínum,
Tómasi Helgasyni
prófessor, dr. med.,
f. 14. febrúar 1927.
Synir þeirra eru: 1)
Helgi fil.dr., töl-
fræðingur, dósent
við Háskóla Islands,
f. 20. september
1955, kvæntur
Önnu Sigurmunds-
dóttur kennara, f.
2.11. 1959, og eiga
þau þijú börn,
Tómas, Einar og Alfheiði; 2)
Þór efnaverkfræðingur hjá
Hollustuvernd ríkisins, f. 17.
ágúst 1958, kvæntur Gunnhildi
Þórðardóttur kennara, f. 13.10.
1958. Þau eiga þijú börn, Hall-
dóru, Þórunni og Ólaf; 3) Krist-
inn dr. med., læknir á Landspít-
alanum, f. 21.11. 1959, kvæntur
Þorbjörgu Jóhönnu Gunnars-
dóttur hjúkrunarfræðingi, f.
18.2. 1961. Þau eiga einnig þrjú
börn, Ögmund, Þorkel og Ragn-
hildi.
Þórunn lauk stúdentsprófi
frá Menntaskólanum í Reykja-
vík 1946 og prófi í tannlækning-
um frá Háskóla íslands í febrú-
ar 1951. Hún var aðstoðartann-
læknir hjá Skúla Hansen 1951-
1955. Eftir það helgaði hún sig
uppeldis- og heimilisstörfum og
aðstoðaði jafnframt eiginmann
sinn við rannsóknir og ritstörf.
títför Þórunnar fer fram frá
Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
Um leið og við þökkum henni fyr-
ir samfylgdina langar okkur að
kveðja hana með eftirfarandi ljóð-
línum sem okkur finnst eiga vel við
á þessari stundu.
Hver minning dýrmæt perla að liðnum
lífsins degi,
hin ljúfu og góðu kynni af alhug þakka hér.
Þinn kærleikur í verki var gjöf, sem
gleymist eigi,
og gæfa var það öllum, er fengu að kynnast
þér.
(Ingibjörg Sig.)
Anna, Gunnhildur og Þorbjörg.
Líklega hefur það verið einhvem
tíma nálægt stríðslokum, að sá sem
þetta skrifar fékk fyrst fréttir af
mæðgunum við Njálsgötu. Það
voru Þórunn eldri og Þórunn yngri,
sem báðar nefndu sig Clementz, en
síðar Einarsdóttur og Þorkelsdótt-
ur. Þórunn yngri var skólasystir
mín en á undan í skóla. Hún hafði
verið ættleidd af Þórunni eldri og
manni hennar Þorkeli Clementz
vélfræðingi eftir að móðir hennar
dó eftir fæðinguna. Þorkel kannast
margir við af Ijósmynd af Thom-
sens-bílnum svokallaða, en með því
farartæki hófst bílaöldin hérlendis.
Á þessari mynd, sem er í mörgum
upplýsingabókum, er Þorkell með
fleiri mönnum, en hann hefur vafa-
laust átt að sjá um að vélin gengi og
öll smíðin héngi saman. En í stríðs-
lok var hann úti í heimi og
mæðgurnar við Njálsgötu. Þær
höfðu víðar verið, norður á Siglu-
firði og úti í Danmörku. En svo
hafði Þórunn yngri, sem nú er
kvödd, snúið sér að skólanámi. Hún
varð stúdent 1946 á miklu hátíðar-
vori Menntaskólans í Reykjavík
þegar minnst var aldarafmælis
Reykjavíkurskóla.
Eftir stúdentsprófið hóf Þórunn
nám í tannlækningum við Háskóla
íslands og lauk því 1951. Kennsla í
þessari grein hófst á styrjaldarár-
unum og fyrsti kandídatinn var út-
skrifaður 1947. Þórunn var áttundi
tannlæknirinn frá Háskólanum og
fyrsta konan sem lauk þessu námi
hér á landi. Áður höfðu milli 5 og 10
konur sem tengdust Islandi orðið
tannlæknar erlendis og sumar hafíð
störf hér á landi. Fyrir hálfri öld
voru miklu færri konur við háskóla-
nám en nú er, og kjark og áræði
hefur þurft til að vera í hópi braut-
ryðjenda í tannlæknadeild Háskól-
ans. Þórunn stundaði námið af
kostgæfni og lauk því með sóma.
Síðan starfaði hún um fjögurra ára
skeið á tannlæknastofu Skúla Han-
sen við Tjarnargötu. Vorið 1955
sneri hún við blaðinu.
Snemma árs 1951 höfðu þau
gengið í hjónaband, Þórunn og
mágur minn Tómas Helgason, en
hann var þá við nám í læknisfræði
sem hann lauk 1952. Þegar Þórunn
átti von á hinum fyrsta af þremur
sonum þeirra ákvað hún að hætta
störfum í sérgrein sinni, og hún tók
þau ekki upp að nýju heldur sinnti
búi og börnum til hins síðasta. Hún
var fyrst húsmóðir í Reykjavík, þá í
New York, síðan í Árósum og loks á
ný í Reykjavík og þá í 37 ár. Er-
lendis voru þau hjón vegna fram-
haldsnáms Tómasar. Þórunn kunni
þar vel við sig, ekki síst í Dan-
mörku þar sem hún hafði verið sem
barn. Heimili þeirra hjóna var fyrst
við Laugaveg, síðar í Stigahlíð 2, en
lengstum í Stigahlíð 75. Synirnir
hafa fyrir löngu stofnað eigin heim-
ili. Þórunn eldri var til æviloka hjá
dóttur sinni og tengdasyni.
Víst má spyrja, hvort það sé rétt
ákvörðun, þegar kona hverfur frá
starfi, sem hún hefur búið sig undir
með margra ára háskólanámi og
þjálfun. Svar Þórunnar var afdrátt-
arlaust og mótaðist af hennar skiln-
ingi á starfsfrelsi kvenna. Hún leit
svo á að konur ættu ekki að telja
sig til þess knúnar að fara út á
vinnumarkaðinn, sem svo er kallað,
ef aðstæður leyfa annað val sem
þær sjálfar telja þarfara. Hún var
ekki þeirrar skoðunar að hún hefði
fært fórn, heldur að hún hefði farið
að eigin frjálsum vilja. Árangur
þessa var sá sem mestu skiptir, að
hún var hamingjusöm 1 lífi sínu.
Störf Þórunnar voru helguð
heimilinu og uppeldi sonanna og að
auki stuðningi við eiginmanninn.
Tómas sinnti í áratugi erfiðu og
annasömu prófessors- og yfirlækn-
isembætti. Beint og óbeint átti Þór-
unn hlut að þeim árangri sem náð-
ist, til dæmis við uppbyggingu geð-
deildar Landspítalans, en fram til
þess tíma höfðu geðlækningar ekki
verið hluti af starfsemi aðalspítala
landsins.
Þórunn mótaði heimili sitt og all-
an þess brag af rósemi og festu.
Hún vildi að maður hennar kæmi
góðu til leiðar og synir hennar nytu
góðrar menntunar. Þegar þeir
kvæntust og eignuðust börn .gladd-
ist hún innilega og studdi tengda-
dætur sínar í þeirra önnum.
Eg kveð svilkonu mína, vinkonu
og grannkonu eftir áratuga vináttu.
Fyrir öll okkar kynni þakka ég á
útfarardegi hennar eins og ég veit
að þeir allir gera sem hana þekktu.
Minningin lifir í hugum okkar.
Þór Vilhjálmsson.
Þegar við Þórunn Þorkelsdóttir,
eða Dússa, hittumst í janúar síðast-
liðnum, er ég var í heimsókn á Is-
landi, grunaði mig ekki að það yrði
okkar síðasti fundur. Seinna frétti
ég að hún hefði greinst með ólækn-
andi sjúkdóm. Tómas gaf sig allan
að hjúkrun hennar og hún fékk þá
ósk uppfyllta að vera heima þar til
yfir lauk.
Dússa varð hluti af heimsmynd
minni fyrir þrjátíu og fjórum árum
þegar ég var fjögurra ára. Þá flutt-
um við inn í nýbyggð hús hlið við
hlið, fjölskylda mín og svo Dússa,
Tómas móðurbróðir minn og synir
þeirra ásamt Þórunni Clementz
móður Dússu. Garðarnir voru sam-
liggjandi og nýttust sem einn stór
garður sem kom okkur krökkunum
sérlega vel. Það var gott að vera
barn í Stigahlíðinni á þessum tíma,
athafnasvæði okkar var stórt og
þar voru óbyggð svæði; Kringlu-
mýrin og „móinn“. Á þessum árum
var Dússa í mínum huga fyrst og
fremst mamma þeirra frænda
minna, Helga, Þórs og Kristins.
Hún sá þeim fyrir nesti þegar við
fórum í könnunarleiðangra, setti
plástra á sárin og gaf þeim og leik-
félögum þeirra hressingu við eld-
húsborðið. Seinna fór ég að sjá aðra
þætti í fari hennar. í fyrrnefndum
húsum við Stigahlíð bjuggu um ára-
bil þrjár kynslóðir og átti Dússa
stóran þátt í að andrúmsloftið þar
einkenndist af tillitssemi og virð-
ingu fyrir öllum, sama á hvað aldri
þeir voru. Dússa var vel menntuð
og starfaði við sitt fag þar til elsti
sonurinn fæddist. Hún fór ekki aft-
ur í launaða vinnu utan heimilis. En
húsmóðurstörf sín og allt annað
vann hún af fagmennsku. Hún var
nákvæm, vandvirk, traust. Hún var
líka hlý manneskja og ræktaði alla
tíð af alúð sambandið við fjölskyldu
og vini.
Dússu verður sárt saknað af
mörgum en minningin um góða
konu lifir. Við Þórir vottum Tómasi,
Helga, Þór, Kristni, tengdadætrum,
barnabörnum og öðrum aðstand-
endum Dússu og vinum, okkar inni-
legustu samúð. Þegar sorgin knýr
dyi-a getur verið gott að muna að:
Hver lítil stjama, sem lýsir og hrapar,
er ljóð, sem himinninn sjálfur skapar.
Hvert lítið blóm, sem ljósinu safnar,
er ljóð um kjarnann, sem vex og dafnar.
Hvert lítið orð, sem lífmu fagnar,
er ljóð við sönginn, sem aldrei þagnar.
(Davíð Stef.)
Kristín.
Nú er látin kona sem aldrei
brást. Eins traust og sól og tungl.
Þórunn Þorkelsdóttir, Dússa, hafði
sérstaka eiginleika og gerði þá
jafnvel að hlutverki sínu. Hún var
natin og nákvæm. Hæglát og jafn-
lynd. Kannski dálítið ströng, hélt
lítil frænka mannsins hennar, en
vissi líka að Dússa las mikið og
hugsaði margt. Miklu fleira ábyggi-
lega en hún sagði að óþörfu.
Þó sagði hún ýmislegt sem öðr-
um kann að virðast óþarft. Hún
sagði alltaf, á alveg réttum tíma, til
hamingju með afmælið eða gleðileg
jól eða gangi þér vel. Hún mundi
alla merkisdaga í lífi þess stóra
hóps af fólki sem þau Tómas
þekktu. Það er ekki langt síðan ég
fékk kort frá henni með bestu ósk-
um. Mig langar að senda móður-
bróður mínum jafngóðar óskir og
bræðrunum þremur úr Stigahlíð.
Sjálf var ég nánust Þórunni
Clementz, móður Dússu, sem var
eins konar amma mín í næsta húsi.
Og Dússa var þar líka líkt og engill
eða stormsveipur, bakhjarl eða
framherji, eftir því sem þurfti. Eg
held hún hafi helgað líf sitt fólkinu í
kringum sig. Minning hennar lifir
með okkur, við sýnum henni sömu
natni og við nutum.
Þórunn Þórsdóttir.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðarviðkvæm stund.
Vinimir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Héðan skal halda,
heimili sitt kveður
heimilis prýðin í hinsta sinn.
Síðasta sinni
sárt er að skiija,
en heimvon góð í himininn.
(V. Briem.)
Þessi sálmavers hafa sótt á huga
minn eftir þá hátíðlegu kveðjustund
er við áttum þegar Þórunn Þorkels-
dóttir var kvödd hinstu kveðju að
heimili sínu síðast liðinn sunnudag.
Kistan stóð í fallegri stofunni um-
kringd nánustu fjölskyldu og vin-
um. Helgi stundarinnar var einstök
og jafnvel yngstu ömmubörnin sátu
kyrr og þögul á meðan presturinn
flutti kveðjuorð og bæn. Umgjörðin
bar högum húsmóðurhöndum og
listfengi Þórunnar fagurt vitni og
inn um gluggana sendi sólin geisla
sína eins og til að minna okkur á að
ætíð kemur skin eftir skúr. Þótt
Þórunn væri háskólamenntuð til
starfa helgaði hún heimili og íjöl-
skyldu stærstan hluta lífs síns. Eig-
inmaður og fjölskylda var það sem
ÞÓRUNN
< ÞORKELSDÓTTIR
henni var kærast og hún vildi lifa
og starfa fyrir. Þórunn bjó yfir heil-
steyptum persónuleika og var
tryggur vinur vina sinna. Því fékk
ég og mínir nánustu að kynnast vel
eftir að við tengdumst fjölskyldu-
böndum. Fyrir það viljum við
þakka á kveðjustund. Áhugi Þór-
unnar fyrir velferð barnabarnanna
var einstakur og seint mun mér líða
úr minni er hún fársjúk kom til að
hlýða á tónleika sem eitt af barna-
börnum okkar tók þátt í. Hún bar
höfuðið hátt og engan gat grunað
að inni fyrir byggi vitneskja um að
leiðarlok væru svo nærri sem raun
hefur borið vitni um.
Þórunn og Tómas voru samrýnd
hjón og gagnkvæm ást og um-
hyggja þeirra fyrir hvort öðru
leyndi sér ekki í öllu þeirra fasi.
Það er því sárt að hugsa til þess að
þeim skyldi ekki auðnast að eiga
lengri samvistir eftir að Tómas hef-
ur látið af umsvifamiklum störfum
sínum, hans er missirinn mestur.
Skarð Þórunnar verður ekki fyllt
en ljúfar minningar lifa og verða
ekki frá okkur teknar. Ég bið henni
og ástvinum hennar blessunar.
Þeim sendi ég samúðarkveðjur með
orðum sálmaskáldsins góða:
Ef á mínum ævivegi
ástvinum ég sviptur er,
Guðs son mælir: „Grát þú eigi,
geymdir eru þeir hjá mér.
Aftur gefa þér skal þá,
þar sem hel ei granda má.“
(Helgi Hálfdánarson.)
Edda Krisljánsdóttir.
Við mannanna börn sjáum
stöðugt hina eilífu hringrás lífsins
að verki. Dagur fylgir nótt og sum-
ar vetri. Nýjar rósir vaxa í ljáfari
dauðans. Sl. sunnudag horfum við
hjónin á lífið losna úr viðjum vetrar
vestur við Breiðafjörð. Þangað ber-
ast okkur tvær óvæntar fregnir.
Hvorug kom þó alveg á óvart. Sú
fyrri gleðifrétt, fætt er hraust
barnabarn. Hin síðari sorgarfregn,
fi-ú Þórunn C. Þorkelsdóttir, eigin-
kona prófessors Tómasar Helga-
sonar, er látin eftir skammvinna en
hetjulega baráttu við illvígan sjúk-
dóm. Gleðin víkur fyrir sorginni.
Okkur setur hljóð. Dauðinn hefur
knúið dyra og við sjáum á bak kær-
um vini. Hin volduga hringrás lífs-
ins hefur enn einu sinni minnt á sig.
Örlögin höguðu því svo, að mér
hlotnaðist sá heiður og sú ánægja,
að fá að starfa um þrjátíu ára skeið
að sérgrein minni undir leiðsögn og
forustu prófessors Tómasar Helga-
sonar. Með okkur tókst ágætt sam-
starf, kunningsskapur og vinátta,
er m.a. leiddi til þess, að við hjónin
áttum ýmsar ánægjulegar stundir
með þeim Tómasi og Þói-unni.
Minningar frá þessum kynnum
munu lifa áfram með okkur.
Við munum frú Þórunni sem
greinda og mikilhæfa konu. Engum
verður að fullu í fáum orðum lýst.
Öðnim kostum fremur einkenndu
hana festa, rósemi, látleysi og
virðuleiki. Þótt hún hefði sjálf lokið
námi í tannlækningum, hafði frú
Þórunn kosið sér það hlutskipti að
standa við hlið eiginmanns síns, í
hljóðlátri reisn, styðja hann í erfiðu
og krefjandi starfi og búa honum,
börnum þeirra og aldraðri móður,
friðsælt, hlýlegt og fallegt heimili.
Frá því hvikaði hún hvergi og var
eiginmanni sínum alla tíð traustur
og tryggur lífsförunautur. Engum,
er til þein-a hjóna þekktu, gat
dulist hversu samrýnd þau voru,
samband þeirra náið og traustið
gagnkvæmt. Tómas mat Þórunni að
verðleikum mikils og tók í hvívetna
fullt tillit til og treysti á öragga
dómgreind hennar og glögg-
skyggni.
Okkur er ljóst að missir Tómas-
ar, bama þeirra Þórunnar, tengda-
barna og barnabarna er mikill og
söknuðurinn sár. Fá og fátækleg
orð fá þar lítt um bætt. Við hjónin
viljum þó með þessum línum flytja
þeim og frú Ragnheiði Brynjólfs-
dóttur innilegar samúðarkveðjur á
hinum erfiðu stundum sorgarinnar.
Auður og Jóhannes
Bergsveinsson, yfirlæknir.