Morgunblaðið - 25.08.2005, Blaðsíða 8

8 FIMMTUDAGUR 25. ÁGÚST 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Það er almennt við-urkennt að sjávar-borð er að hækka.
Ísland er í einstökum
landshlutum að lækka og
sjávarborðið hækkar
heldur meira en ella þar,
svo sem á Reykjavíkur-
svæðinu. Annars staðar á
landinu er landið að
hækka,“ segir Tómas Jó-
hannesson, jarðeðlisfræð-
ingur hjá Veðurstofunni.
„Gert er ráð fyrir því að
á næstu öld hækki yfir-
borð sjávar um tugi senti-
metra og Siglingastofnun
hefur mælt með að víða á landinu
sé gert ráð fyrir að þegar kemur
fram á öldina geti sjávarflóð orðið
kannski hálfum metra hærra upp
á land heldur en væri ef allt væri
óbreytt. Ef stormur með lágum
loftþrýstingi geisar, gæti því orð-
ið vandræðaástand við Ægissíð-
una, Eyrarbakka og Stokkseyri
og víðar þegar sjávarbrimið brýt-
ur á ströndinni. Þá er fyrirsjáan-
legt að ástandið fari versnandi
hér þó okkar vandamál séu ekki
lík því sem er í Bangladesh eða
Hollandi.“
Íslensku jöklarnir ættu einn
sentimetra í hækkuninni
Tómas segir að í ýmsum öðrum
löndum sé ákveðið jafnvægi milli
framburðar á efnum og land-
brots. „Þegar sjórinn hækkar um
hálfan metra getur það haft áhrif
á vatnsborð í ósum marga tugi
kílómetra inn í landið þannig að
af hljótist stórfelld vandræði. Hér
eru eiginlega hvergi aðstæður
sem bjóða upp á slíkt, af því land-
ið hækkar upp frá ströndinni.“
Við erum því almennt fremur
vel sett með það vandamál jarð-
arbúa að sjávarborð fer hækk-
andi, en talið er að hækkunin
nemi 20 sentimetrum síðustu 100
árin. Jöklar eru að bráðna og ef
smærri jöklar utan við heims-
skautin, s.s. á Íslandi, á Sval-
barða og í Suður-Ameríku,
bráðna allir, getur það hækkað
yfirborð sjávar um hálfan metra.
Þeir hopa nú hratt og bráðna víð-
ast hvar. Af þeirri hækkun
myndu íslensku jöklarnir eiga um
einn sentimetra, að sögn Tómas-
ar.
„En bráðnun jöklanna er að-
eins næst mikilvægasta ástæða
þess að yfirborð sjávar fer hækk-
andi. Mikilvægasta ástæðan er að
sjórinn er að hlýna. Yfirborðslög
sjávarins, sem eru nokkur hundr-
uð metra þykk, hitna og þenjast
út og þá hækkar í sjónum.“
Gísli Viggósson, verkfræðingur
hjá Siglingastofnun, segir að við
byggingu mannvirkja sé tekið
mið af hugsanlegri sjávarborðs-
hækkun sem spáð er fyrir um í al-
þjóðlegum skýrslum um veður-
farsbreytingar. „Í hafnargerð er
meðallíftími mannvirkja aðeins
um 40–50 ár. En varðandi bygg-
ingar á lágsvæðum höfum við í
meira en tíu ár tekið mið af hugs-
anlegri sjávarborðshækkun því
þau mannvirki eiga eftir að
standa meira en hundrað ár.“
Á næsta ári koma út endur-
skoðaðar alþjóðlegar skýrslur.
„Þá er kominn tími á okkur að
endurskoða matið frá því fyrir tíu
til fimmtán árum. Þegar við fór-
um af stað þá, settum við upp
sjávarborðsmæla víða um land og
munum bera niðurstöðurnar
saman við alþjóðlegu tölurnar
sem birtast á næsta ári. Hér höf-
um við verið að mæla landris og
landsig og með því að setja öll
þessi gögn saman fáum við von-
andi endurbættar aðferðir.“ Að-
spurður segir hann kostnað ekki
umtalsverðan og ekki standi efni
til að gera stórmál úr honum.
Vissulega sé það þó staðreynd að
hækka þurfi hvern fermetra um
65 sentimetra, sem kosti sitt eftir
því hversu dýrt efni sé notað.
Skoða Básendaflóðið
En geta byggðir verið í hættu í
framtíðinni? „Jú, í sjálfu sér, svo
sem Kvosin í Reykjavík ef hækk-
unin heldur fram sem horfir. En
þar sem endurbygging á sér
reglulega stað, er alltaf tekið mið
af hækkuninni,“ segir Gísli.
„Það sem veldur okkur meiri
áhyggjum eru sjávarflóð, sem
geta flætt yfir stór landsvæði og
valdið tjóni í briminu. Þær ógnir
standa okkur nær í dag. Suðvest-
urlandið, frá Dyrhólaey til Snæ-
fellsness, er helst viðkvæmt fyrir
flóðum. Við þurfum líka að huga
að því að þótt ekki verði beint
tjón, brotnar ströndin niður. Við
höfum því unnið að skipulagsmál-
um á Eyrarbakka, Stokkseyri,
Seltjarnarnesi, Álftanesi og víð-
ar, með sjóvörnum. Ef við lítum
til síðustu áratuga, varð mesta
flóðið sem orðið hefur suðvestan-
lands 9. janúar 1990, við Eyrar-
bakka, Stokkseyri, Grindavík og
víðar. Þá kom mikið flóð á Akra-
nes 1984. En við höfum verið
heppin með höfuðborgarsvæðið.
Við lítum þó til dæmis á Básenda-
flóðið sem varð 9. janúar 1799.
Í Básendaflóðinu eyddist heill
kaupstaður og mörg býli fóru í
auðn. Ein kona drukknaði, mörg
hundruð bátar brotnuðu og fén-
aður fórst en eyjan Grótta varð
m.a. til.“
Raunvísindamennirnir ætla
semsagt að leggjast í sagnfræð-
ina? „Við verðum að lesa söguna
til að átta okkur á framtíðinni,“
segir Gísli Viggósson.
Fréttaskýring | Hækkandi sjávarborð
hefur áhrif á þróun byggðar í framtíðinni
Meiri áhyggjur
af flóðum
„Ástand gæti versnað þó vandamál
jafnist ekki til Bangladesh og Hollands“
Flóð valda miklum skaða. Frá Sviss í gær.
Hækkun sjávarborðs hefur
áhrif á hönnun mannvirkja

Hækkun sjávarborðs er bein
afleiðing af völdum loftslags-
breytinga og breytir hönnunar-
forsendum mannvirkja hér-
lendis. Ef horft er til næstu
hundrað ára, þarf að bæta 0,5 m
við lágmarksgólfhæð og fimmtán
sm að auki þar sem landsig á sér
stað, eða samtals 0,65 metrum.
Láglendissvæði á borð við Kvos-
ina í miðbæ Reykjavíkur geta
hugsanlega farið undir sjávar-
borð í framtíðinni.
Eftir Önnu Pálu Sverrisdóttur
aps@mbl.is
NÚ iða skólalóðir um allt land af lífi, en skólastarf hófst
að loknu sumarleyfi á mánudaginn. Leikir eins og snú-
snú eru alltaf vinsælir. Þessi stúlka úr Melaskóla í
Reykjavík er greinilega mjög örugg í leiknum og var
vel yfir bandinu. Stöllur hennar fylgdust með og áttu
greinilega ekki von á neinu óvæntu.
Morgunblaðið/Jim Smart
Iðandi líf á skólalóðinni í Melaskóla
FLEST aðildarfélög Bandalags há-
skólamanna (BHM) eru með lausa
samninga við sveitarfélögin í lok
nóvember nk. Á vefsíðu BHM segir
að þeir sem ætli sér að hafa félaga-
skipti, þ.e. færa sig á milli stéttar-
félaga, þurfi að undirbúa það í
þessum mánuði og senda tilheyr-
andi tilkynningar á rétta viðtak-
endur.
Að sögn Halldóru Friðjónsdóttur,
formanns BHM, er ekki mikið um
slík félagaskipti. Hún segir þetta
eiga einna helst við þá sem hafa
verið í bæjarstéttarfélögum, eins
og t.d. Starfsmannafélagi Reykja-
víkurborgar. „Þeir eru þá að sækja
í þessi fagstéttarfélög sem eru í
okkar röðum,“ segir Halldóra.
Hún segir, aðspurð hvers vegna
BHM sé að benda launafólki á þenn-
an möguleika, að þetta sé einfald-
lega ábending til þeirra sem séu á
þeim buxunum að skipta um félag,
en gera það þremur mánuðum áður
en samningar verða lausir.
BHM með lausa
samninga
UMHVERFISRÁÐUNEYTIÐ hefur
ákveðið að takmarka innflutning á
ákveðnum tegundum af fersku og
frosnu grænmeti frá Taílandi. Um
er að ræða nokkrar ferskar krydd-
jurtir, bananalauf, bambuslauf,
rætur og aspas. Ástæðan er að ör-
verumengun, m.a. salmonella,
greindist í þessum vörum.
Vörurnar skulu teknar af mark-
aði en það er heimilt að flytja þær
inn ef vottorði frá faggiltri rann-
sóknastofu er framvísað sem sýnir
að varan innihaldi ekki salmonellu
og að örveruástand hennar sé í lagi.
Má ekki flytja inn
frá Taílandi
TVÍTUGUR ökumaður var stöðv-
aður á 115 km hraða á Fífu-
hvammsvegi í Kópavogi í gær. Á
þessum stað er 50 km hámarks-
hraði og er þetta mesti hraði sem
lögreglan í Kópavogi hefur séð á
þessum stað. Ökumaðurinn á yfir
höfði sér sekt og ökuleyfissvipt-
ingu.
Tekinn á 115 km
hraða í Kópavogi