Morgunblaðið - 25.08.2005, Blaðsíða 26

26 FIMMTUDAGUR 25. ÁGÚST 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
AÐSTOÐ VIÐ INNFLYTJENDUR
Það er áleitin spurning,hvort ekki sé nauðsynlegtað auka margvíslega að-
stoð við innflytjendur. Okkur Ís-
lendingum finnst við hafa staðið
okkur vel í þeim efnum og höf-
um vafalaust gert það í stórum
dráttum en þegar skyggnzt er
undir yfirborðið eru vandamál
þessa fólks sennilega meiri en
við höfum gert okkur grein fyr-
ir.
Margt af þessu fólki kemur frá
öðrum heimshlutum, þar sem
góð enskukunnátta er ekki jafn-
mikil og algengt er á Vestur-
löndum. Sem dæmi má nefna að
hér eru sennilega búsettir um
250 Kínverjar og verða líklega
komnir á sjöunda hundrað eftir
nokkra mánuði vegna fjölgunar
Kínverja, sem vinna munu við
Kárahnjúkavirkjun.
Fólk af erlendu bergi brotið,
sem kemur langt að og kann lítið
í ensku á mjög erfitt með að
bjarga sér hér. Eftirspurn eftir
þjónustu túlks af kínversku er
svo mikil, að það getur tekið
nokkrar vikur að fá slíka þjón-
ustu. Alþjóðahúsið er mikilvæg
þjónustumiðstöð fyrir fólk, sem
þarf á leiðbeiningum að halda til
þess að komast leiðar sinnar í
gegnum opinbera kerfið hér en
það gæti ekki annað öllu, sem að
því snýr nema með fjölgun
starfsmanna.
Í lífi þessa fólks, sem hingað
hefur flutt skiptast á skin og
skúrir eins og hjá öðru fólki og
þær stundir geta komið að inn-
flytjendum finnst þeir standa
hér einir og yfirgefnir, hjálp-
arlausir og jafnvel hræddir og
vita ekkert hvernig þeir eiga að
taka á aðsteðjandi vandamálum,
sem snúa að heimilishaldi, hjú-
skap og börnum eins og hjá öllu
öðru fólki.
Þótt margt hafi verið vel gert
höfum við ekki gert nóg. Það er
tímabært að stjórnvöld kafi
dýpra í málefni þessa fólks en
gert hefur verið og geri ráðstaf-
anir til að auka þjónustu við inn-
flytjendur til þess að auðvelda
þeim aðlögun að nýjum aðstæð-
um, sem oft geta verið ótrúlega
erfiðar. Lykilatriði er að gagn-
kvæmur skilningur sé til staðar
og í því skyni er virk og að-
gengileg túlkaþjónusta einna
mikilvægust.
HETJUDÁÐIR SKOTVEIÐIMANNA
Í Morgunblaðinu í fyrradagvar skýrt frá því afreki
tveggja skotveiðimanna sl.
sunnudag að skjóta á friðlýstu
svæði átta tamda æðarunga sem
börn höfðu verið að ala upp.
Guðmundur Wium Stefánsson,
bóndi á Fremra-Nýpi í Vopna-
firði, sagði í samtali við Morg-
unblaðið:
„Þetta er algerlega glórulaust.
Barnabörnin mín sem hafa verið
að dunda sér við að gefa ung-
unum hérna heima horfðu á
þessar aðfarir.“
Skýring annars skotveiði-
mannsins var sú að þeir hefðu
haldið að um endur væri að ræða
en þá kemur í ljós að ekki má
skjóta endur fyrr en frá og með
1. september nk.
Þetta er auðvitað glórulaust
eins og bóndinn á Fremra-Nýpi
segir.
Skotveiðimönnum er gjarnt að
flagga hetjudáðum sínum eins
og m.a. má sjá á myndum hér í
Morgunblaðinu. Hvers konar af-
rek er það að skjóta og drepa
varnarlaus dýr eins og hreindýr
á Austfjörðum eða dádýr í Skot-
landi? Er ekki kominn tími til að
dýraverndarsamtök láti meira
að sér kveða hér?
Skotveiðimennirnir sem voru á
ferð í Vopnafirði ættu að biðjast
opinberlega afsökunar á gerðum
sínum.
SKIPULAG MIKLATÚNS
Það er ástæða til að fagna því aðeinn af borgarfulltrúum Sjálf-
stæðisflokksins, Guðlaugur Þór
Þórðarson, hefur lagt fram tillögu
að skipulagi Miklatúns. Tillögur
borgarfulltrúans byggjast á hug-
myndum Reynis Vilhjálmssonar
landslagsarkitekts sem er einn af
fremstu hönnuðum og hugmynda-
smiðum okkar á þessu sviði.
Reynir Vilhjálmsson gerði til-
lögur að skipulagi Miklatúns fyrir
fjórum áratugum en þeim hug-
myndum hefur aldrei verið komið í
framkvæmd nema að takmörkuðu
leyti.
Nú er kominn tími til að þar
verði breyting á. Miklatún er eitt
af stærri grænum svæðum í full-
byggðum borgarhverfum. Það
býður upp á mikla möguleika, sem
samverustaður ungra sem ald-
inna.
Borgarfulltrúinn á þakkir skild-
ar fyrir þetta framtak og vonandi
tekst honum að vinna tillögu sinni
meirihlutafylgi á vettvangi borg-
arstjórnar.
Síðustu mánuði og mhafa reglulega boir af stórfyrirtækjhafa borgað einst
starfsmönnum sínum óskil
fjárhæðir fyrir að hætta að
vinnuna sína. Þetta eru jaf
ar sem verið hafa í stjórnen
störfum og í einu tilfellinu
fyrirtæki, raunar að mestu
ríkisins, með ekki færri en
stjóra á launum þó einungi
væri starfandi.
Þessar fréttir hafa gert
verkum að orðið starfsloka
ingur hefur e.t.v. öðlast ný
ingu í hugum margra, sem
in fallhlíf fyrir fallandi fors
ofurlaunum. Þetta virðist a
Um st
Steinunn Valdís Óskars
fjallar um starfslokasa
LAUSNIR eignarréttarins á sviði umhverf-
ismála og við að varðveita og vernda nátt-
úruleg gæði var meðal þess sem rætt var á
fjögurra daga ráðstefnu Mont Pelerin-sam-
takanna, að sögn Hannesar Hólmsteins Giss-
urarsonar, skipuleggjanda ráðstefnunnar,
sem hófst á sunnudag. Hannes segir ráðstefn-
una hafa heppnast mjög vel og verið góða
landkynningu fyrir Ísland. M.a. hafi gestirnir
haft á orði hve mikið hafi breyst hér á landi og
sérstaklega hafi verið tekið eftir hve fiskveiði-
stjórnunarkerfi okkar sé gott.
Um 300 fræðimenn í hagfræði, lögfræði,
heimspeki og fleiri greinum sóttu ráðstefn-
una en auk fræðimanna héldu innlendir og er-
lendir stjórnmálamenn erindi á ráðstefnunni,
þar á meðal Mart Laar, fyrrverandi forsætis-
ráðherra Eistlands og Vaclav Klaus, fyrrum
forsætisráðherra Tékklands, auk þeirra Dav-
íðs Oddssonar og Geirs H. Haarde.
Margir þeirra fræðimanna sem sóttu ráð-
stefnuna eru vel þekktir. Meðal þeirra eru
Arnold Harberger, sem er prófessor við
UCLA-háskólann í Bandaríkjunum og Ha-
rold Demsetz, sem hefur skrifað mikið um
eignarrétt. Ýmsir Íslendingar tóku til máls á
í smár
keppni
nauðsy
V
Mon
árið 19
ráðstefnunni, þar á meðal Þráinn Eggertsson
og Ragnar Árnason auk Hannesar Hólm-
steins Gissurarsonar, sem hélt erindi um
Halldór Laxness. Þá ræddi Kári Stefánsson
um erfðafræðirannsóknir á Íslandi.
Ýmis viðfangsefni voru tekin fyrir á ein-
stökum málstofum og má þar nefna frjálsræði
Ráðstefnu Mont Pelerin-samtakann
Lausnir eign
sviði umhve
Eftir Árna Helgason
arnihelgason@mbl.is
Alls sóttu um 300 fræðimenn ráðstefnu Mont Perelin-sa
DAVID D. Friedman e
gesta á Mont Pelerin-ráðs
Það er óhætt að segja að h
komið víða við um ævina, e
man er doktor í eðlisfræð
fessor í lögfræði auk þess
vísindaskáldsagnahöfundu
fyrrverandi hagfræðiprófe
Friedman, sem er so
kunna hagfræðings Milton
mans, hélt erindi á ráðstefn
hvort stjórnvöld séu nau
Friedman hefur skrifað tal
svokallaðan anarkó-kapíta
þegar hann er beðinn um
skýra hvað í þeirri stefnu f
hann að hún gangi í stuttu
að ríkisvald sé ekki lengur
heldur séu frjáls viðskipti
arréttur það afl sem haldi s
inu gangandi.
Friedman segir að menn
af af ákveðnum lausnum u
ig sé hægt að samhæfa sam
knýja þau áfram. Í dag
ábyrgð í höndum stjórnva
sé vissulega ákveðin lausn,
sé hvorki spennandi né góð
Samkvæmt anarkó-ka
eigi hins vegar að sleppa r
inu og leggja áherslu á e
og viðskipti en í vinstri an
sé hins vegar hvorki gert
D
Eigna
HAROLD Demsetz er heiðurspró-
fessor í hagfræði við UCLA og einn
af þekktari hagfræðingum Banda-
ríkjanna. Hann hefur skrifað mikið
um eignarrétt og áhrif eignarrétts
á hegðun manna og í erindi sínu á
mánudaginn fjallaði hann um þró-
un á kenningunni um eignarrétt.
Demsetz hefur sótt margar ráð-
stefnur Mont Perelin-samtakanna
gegnum árin og því lá beint við að
spyrja hann hve áhrifamikil sam-
tökin hafi verið. „Það er erfitt að
segja,“ segir hann og bendir á að
samtökin hafi á sínum tíma verið
mikilvægur vettvangur fyrir þá
sem aðhylltust frjálshyggju, sér-
staklega á þeim tímum þegar slíkar
skoðanir hafi ekki átt upp á pall-
borðið.
„Frjálshyggjumenn voru ein-
angraðir hver frá öðrum og hrædd-
ir um að láta á sér bera,“ rifjar
Demsetz upp.
Hann segir hugmyndir frjáls-
hyggju og markaðslausna hins veg-
ar hafa orðið vinsælli í seinni tíð og
hlutverk samtakanna því breyst að
einhverju leyti.
„Rökin fyrir áframhaldandi
starfsemi samtakanna eru því ekki
eingöngu að veita vettvang fyrir
umræðu um frjálshyggju, heldur
að veita þeim sem aðhyllast frjáls-
hyggju tækifæri til að hittast og
tala um vandamál samtímans,
hvort sem það er alþjóðahagkerfið
eða umhverfismál eða hvað annað
og fá okkur til að hugsa um þessi
mál.“
Ekki mikið í fjölmiðlum
Hvað áhrif samtakanna varðar
segir Demsetz að þeirri stefnu hafi
verið fylgt að opna samtökin ekki
mikið fyrir fjölmiðlum og því sé
hægt að einbeita sér að málefna-
umræðu í staðinn. Hann segir að
hvor leiðin um sig hafi kosti og
galla en sú leið sem farin er núna,
þ.e. að láta lítið á sér bera í fjöl-
miðlum, hafi þó þann kost að menn
geti tjáð sig óhikað og þannig ein-
beitt sér að fræðilegri umræðu.
„Samtökin hafa svo sannarlega
verið áhrifamikil
í heimi hug-
myndanna,“
segir Demsetz.
Þau hafi hins
vegar ekki skipt
jafnmiklu máli í
alþjóðlegum
skilningi, að
minnsta kosti
ekki jafnmiklu
máli og sumir meðlimir samtak-
anna haldi stundum fram.
Upplýsingaflæðið
skipti sköpum
Demsetz segir að vitneskja fólks
um allan heim um að markaðshag-
kerfi veiti betri lífskjör en komm-
únismi sé það sem mestu máli
skipti. Þetta hafi fyrst og fremst
orðið fyrir tilstilli aukins upplýs-
ingaflæðis í heiminum, þannig að
upplýsingar um hag og kjör fólks
annars staðar í heiminum hafi náð
að smjúga í gegnum járntjaldið og
jafnvel alla leiðina til Kína. Þetta sé
í raun það sem mestu máli hafi
skipt, en Mont Pelerin-samtökin
kunni að hafa lagt eitthvað að
mörkum til þessarar þróunar.
Uppruni eignarréttarkerfisins
Eins og áður sagði hefur Dem-
setz ritað mikið um eignarrétt og
aðspurður segir hann sitt stærsta
framlag vera skrif og rannsóknir á
því hvernig eignarréttarkerfið kom
til upphaflega. Hann tekur þó fram
að erfitt sé að hæla sjálfum sér með
þessum hætti. „En flestir horfðu
eingöngu í það hver ætti þetta og
hvað gerðist ef þessi ætti hitt. Ég
ákvað að kanna uppruna kerfisins,“
segir Demsetz.
Hann hefur einnig skrifað mikið
um fákeppni og lög um auðhringi í
Bandaríkjunum og segir hann skrif
sín og annarra sem tóku einnig
þátt hafa haft áhrif á stefnu sam-
keppnisyfirvalda í Bandaríkjunum.
„Þetta breytti stefnunni nokkuð,“
segir Demsetz og bætir því við að
lokum að Íslandsdvölin hafi verið
sér einkar ánægjuleg.
Harold Demsetz, prófessor í hagfræði
„Samtökin áhrifa-
mikil í heimi
hugmyndanna“
Harold Demsetz