Morgunblaðið - 25.08.2005, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 25. ÁGÚST 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
Fyrsti vinurinn,
sem ég eignaðist, er
skyndilega allur. Við
kynntumst fyrir mitt
minni, enda mun fund-
um okkar fyrst hafa borið saman í
frumbernsku, að öllum líkindum síð-
sumars 1942. Allt átti þetta rætur að
rekja til þess, að móðir mín, Lea
Eggertsdóttir, hafði verið í vist hjá
afa hans og ömmu á Ísafirði, þeim
Vilmundi Jónssyni og Kristínu
Ólafsdóttur. Þar kynntist hún Gurru
og Löbbu systur hennar, en örlögin
höguðu því síðan svo, að mamma og
Gurra urðu nánir grannar á fimmta
áratugnum og gott ef Labba var ekki
stundum fengin til að passa okkur
Þorstein.
Það er skemmst frá því að segja,
að með Þorsteini naut ég margra
minna beztu bernskustunda í Garða-
stræti og á Aragötu, svo og hjá föð-
urfólki hans í Þingholtsstræti og
móðurfólki hans uppi í Ingólfsstræti.
Þarna kynntist maður einstökum
barnavinum á grónum menningar-
heimilum og allir voru skemmtilegir.
Það má nærri geta, hvort þetta um-
hverfi hefur ekki haft mótandi áhrif
á Þorstein svo næmur sem hann var.
Við héldum hvor sinn veg á ung-
lingsárum en vorum samtíða í MR og
þótt áhugamálin væru ólík og sam-
neytið ekki mikið á þessum tíma
fundum við ætíð bernskuböndin,
þegar við ræddum saman. Að loknu
stúdentsprófi höfum við hist með
mislöngum hléum, stöku sinnum
mælt okkur mót, skipst á skoðunum
og haldið uppi spurnum hvor af öðr-
um. Okkur kom fyrir löngu saman
um, að við værum þrátt fyrir allt
nánari en margir sem oftar hittust.
Mér er engin launung á því, að ég hef
oft fyllst stolti, þegar ég heyrði Þor-
steins að góðu getið í sambandi við
störf hans og mun þá oft hafa gefið
til kynna, að við hefðum þekkst
lengi. Hann stækkaði mann, – og
maður reis til varnar þá sjaldan hann
naut ekki sannmælis.
Þorsteini leið ekki alltaf vel, en var
á sínum mörgu góðu stundum „óvið-
jafnanlegur andans maður“, ljónsk-
arpur, nærgætinn og skemmtilegur.
Hann kom ótrúlega miklu í verk, og
eftir á að hyggja stráði hann af ör-
læti dýrmætum minningum meðal
samferðamanna sinna frá vöggu til
grafar.
Eggert Jónsson.
Við verðum að gera Þráin að
menningarveru, sagði minn góði og
ákaflega bjartsýni vinur Þorsteinn
Gylfason árið 1956 skömmu eftir að
við kynntumst í landsprófsbekk. Til-
efnið var yfirlýsing frá mér um að öll
músík væri leiðinleg nema lúðra-
blástur og gömlu dansarnir, einkum
vínarvalsar. Þorsteinn lét ekki
standa við orðin tóm. Ekki leið á
löngu þar til hann spilaði fyrir mig á
grammófón fjölskyldunnar á Ara-
götu létta þætti úr þungum sinfóní-
um. Við vorum þrjú ár sessunautar í
Menntaskólanum í Reykjavík, á
fremsta bekk og þar í góðu skjóli
undir kennarapúltinu. Ég minnist
þess með hrifningu hve Þorsteinn
átti auðvelt með að læra og hve fjöl-
breyttir hæfileikar hans voru. Á
þessum árum velti ég fyrir mér há-
skólanámi í blaðamennsku eða sál-
fræði. Lærðir menn bentu mér á að
blaðamennska væri eiginlega ekki
fræðigrein og allir ættu að læra
læknisfræði áður en þeir færu í sál-
fræðina, svo að ég valdi hagfræði,
kannski vegna þess að Þorsteinn
hafði valið þá grein. Áhrif frá Gylfa
föður Þorsteins komu einnig við
sögu.
ÞORSTEINN
GYLFASON
✝ Þorsteinn Gylfa-son fæddist í
Reykjavík 12. ágúst
1942. Hann andaðist
á Landspítalanum –
háskólasjúkrahúsi
16. ágúst síðastlið-
inn og var jarðsung-
inn frá Dómkirkj-
unni 23. ágúst.
Að stúdentsprófi
loknu skildu leiðir. Við
héldum utan til náms í
hagfræði, Þorsteinn til
Harvard en ég til
Manchester. Þor-
steinn var afburða
bréfritari. Frá honum
streymdu bréf sem
sögðu sögur af ævin-
týralegri vist á hinu
mikla fróðskaparsetri
Bandaríkjamanna.
Hann var gagntekinn
af vísindunum sem
heimsins merkustu
fræðimenn báru á borð og jafnframt
fylgdu skemmtilegar lýsingar á ung-
um snillingum í mótun og furðuleg-
um uppátækjum þeirra. Ég sé fyrir
mér fallega rithönd Þorsteins renna
leifturhratt yfir gráhvítar arkirnar.
Af bréfunum varð þó fljótlega ljóst
að höfundurinn hafði alls engan
áhuga á hagfræði, þegar á hólminn
var komið, heldur átti heimspeki hug
hans allan.
Við tókum til starfa við Háskóla
Íslands um svipað leyti, upp úr 1970.
Þorsteinn kenndi heimspeki en ég
hagfræði. Á þessum árum fór fremur
lítið fyrir heimspeki í háskólanum en
fljótlega fóru hjólin að snúast. Undir
stjórn Þorsteins og ágætra sam-
kennara hans blómstruðu fræðin og
heimspekiskor varð ein líflegasta,
skemmtilegasta og besta námsbraut
skólans. Ég á góðar minningar um
þessi upphafsár sem meðlimur í fé-
lagi áhugamanna um heimspeki og
áheyrandi á ráðstefnum þar sem
frægir erlendir heimspekingar fluttu
óskiljanleg erindi. Ég fylgdist einnig
með kraftmikilli útgáfustarfsemi
Þorsteins, einkum þegar hann rit-
stýrði Lærdómsritum Bókmennta-
félagsins af mikilli snilld. Íslensku
ritaði hann manna best.
Þorsteinn sökkti sér í fræði og list-
sköpun en hann hafði einnig brenn-
andi áhuga á því að miðla vísindum
og fögrum listum til almennings og
var óspar á tíma sinn til þeirra
verka. Hann dreymdi um að gera
okkur öll að menningarverum.
Vegna langdvala minna erlendis
hafa fundir okkar Þorsteins verið
stopulir undanfarin ár. Og nú er
hann allur.
Sofðu vært, góði vinur.
Þráinn Eggertsson.
Þorsteinn Gylfason var eftirminni-
legur samferðamaður. Við vorum
nýorðnir 14 ára þegar leiðir okkar
lágu fyrst saman í Gagnfræðaskól-
anum við Vonarstræti en þann skóla
sóttu ungmenni til þess að taka
landspróf, sem í þann tíma var for-
senda þess að komast í menntaskóla.
Eftir það vorum við samferða í námi
fram að stúdentsprófi í Menntaskól-
anum í Reykjavík vorið 1961. Síðan
fækkaði samverustundum en traust
vinátta hélzt.
Mér fannst Þorsteinn vera óvenju-
lega þroskaður unglingur og vel að
sér, sem ekki kom mér reyndar á
óvart þar sem ég hafði áður kynnzt
foreldrum hans en þau voru vinir
foreldra minna. Það sópaði að hon-
um, röddin var kraftmikil, hláturinn
smitandi og nærvera hans sterk.
Hann hafði mikla námshæfileika, var
vel heima á flestum sviðum, rökfast-
ur og fylginn sér. Hann túlkaði ekki
aðeins tónsmíðar annarra á hljóð-
færi, hann flutti sínar eigin tónsmíð-
ar. Hann hafði gott vald á nokkrum
erlendum tungumálum og fór
snemma að snara á íslenzku þýzkum
ljóðum, sem flest okkar hinna gerð-
um helzt ekki nema af brýnni nauð-
syn.
Auðvelt var að ímynda sér að Þor-
steinn yrði háskólakennari og fræði-
maður en erfiðara að segja til um á
hvaða sviði hinna húmanistísku
fræða, hann hefði getað orðið af-
burðamaður í mörgum greinum.
Hann ákvað að leggja net sín víða við
að afla sér þekkingar og leita svara
við hinum endalausu spurningum
mannsins um lífið og tilveruna. Hann
naut fegurðarinnar í sígildri tónlist
og bókmenntum, lagði sitt af mörk-
um til að fleiri gætu notið þeirrar
fegurðar með honum með snilldar-
þýðingum á ljóðum og óperutextum.
Hann uppskar aðdáun og vináttu
þeirra, sem honum kynntust, með
honum störfuðu og nutu leiðsagnar
hans.
Það eru forréttindi að hafa átt
Þorstein Gylfason að samferða-
manni og vini, hans er sárt saknað.
Móður hans og fjölskyldunni votta
ég dýpstu samúð.
Sigurður Björnsson.
Þorsteinn Gylfason og faðir minn
voru báðir við nám í Boston í Banda-
ríkjunum snemma á sjöunda ára-
tugnum. Þar var hann tíður gestur á
heimili okkar og tókst fljótt með
honum og fjölskyldu minni náinn
vinskapur sem hélst æ síðan.
Löngu seinna átti ég því láni að
fagna, ásamt Hrafnhildi eiginkonu
minni, að kynnast Þorsteini aftur
sem fullorðinn maður og eignast
hann að vini. Hann var listamaður –
opinn, leitandi, spontant – músíkant
fram í fingurgóma og ekki síður ljóð-
skáld, en þetta tvennt sameinaði
hann einmitt í frábærum þýðingum á
söngtextum, ljóðum og óperutextum
eins og alþjóð veit. Þar sem gítarinn
er mitt hljóðfæri varð spænski lista-
heimurinn okkar snertiflötur og
þótti mér sérstaklega vænt um að
hann skyldi stundum hringja til þess
að ræða eitt og annað í sambandi við
þýðingar sem hann var að vinna að
úr spænsku. Fyrir mér var þetta
mikill ábyrgðarhluti og gerði ég allt
sem ég gat til þess að aðstoða jafnvel
þótt ég vissi að hann geymdi jafnan
langbestu lausnina uppi í erminni
sjálfur. En þannig var Þorsteinn.
Kostir hans og manngæska opinber-
uðust ekki síst í þeirri hlýju, virðingu
og trausti sem hann sýndi ungu fólki.
Hann hlustaði af djúpri athygli, var
jákvæður og hvetjandi og stutt var í
ferskan, næstum ungæðislegan
húmorinn sem og ómótstæðilega
smitandi hlátur sem mér fannst nán-
ast vera hans einkennismerki. Aldrei
auðnaðist mér að hlýða á kennslu-
stund hjá honum uppi í háskóla eins
og einhvern tíma stóð til, en altalað
er að nemendur hans hafi elskað
hann og dáð og kemur það manni síst
á óvart.
Þorsteinn veiktist skyndilega og
var allur fáum dögum síðar. Hann
féll frá á besta aldri og er það mikill
missir fyrir okkur öll. Sagt er að það
síðasta sem hann hafi gert áður en
hann dó hafi verið að labba sér út og
þvo bílinn sinn. Það lýsir honum vel.
Það eru forréttindi að hafa fengið
að kynnast Þorsteini Gylfasyni.
Hans verður sárt saknað. Við Hrafn-
hildur sendum fjölskyldu hans okkar
innilegustu samúðarkveðjur.
Pétur Jónasson.
„svipta það einmitt þessum eina“
(Jónas Hallgrímsson: Eftir Tómas Sæ-
mundsson.)
Það fyrsta sem kemur í hugann
við óvænt fráfall Þorsteins Gylfason-
ar er hve illa við máttum missa hann,
hve ómissandi hann var fyrir þetta
sem á hátíðlegum stundum er kallað
„íslensk menning“, en er að sjálf-
sögðu miklu víðfeðmara, nær væri að
tala um andrúmsloftið í þjóðfélaginu,
sjálfan andblæ samfélagsins.
Blaðagreinar hans um hvaðeina
voru ævinlega eins og frískur gustur
í stöðnuðu lofti samfélagsumræð-
unnar. Í öllum þeim flaumi efnis sem
hellist yfir á einum degi og maður
lætur fram hjá sér fara eða í hæsta
lagi nartar í fór grein eftir Þorstein
aldrei ólesin hjá. Maður greip þær
fegins hendi eins og kærkomið við-
mið og staðsetningartæki mitt í þok-
unni.
Nú hlýtur að vera brýnt að safna
þessum greinum saman í bækur og
gera þær öllum og óbornum tiltæk-
ar.
Eins var um opinbera fyrirlestra
Þorsteins, ævinlega fullur salur,
sama hvert efnið var. Og sem fyr-
irlesari var hann engum líkur.
Stundum var reyndar eins og hann
gengi út á ystu nöf við að draga at-
hygli frá því sem hann var að segja,
til dæmis með vatnskönnu í annarri
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma, lang-
amma og langalangamma,
SNJÓLAUG MAGNEA BJARNADÓTTIR,
Þelamörk 54,
Hveragerði,
sem lést á hjúkrunarheimilinu Ási, Hveragerði,
sunnudaginn 21. ágúst, verður jarðsungin frá
Bústaðakirkju föstudaginn 26. ágúst kl. 11.00.
Magnús Kr. Guðmundsson, Guðrún Reynisdóttir,
Gyða Ó. Guðmundsdóttir, Kolbeinn Kristinsson,
Bjarni R. Guðmundsson, Brynja Sveinsdóttir,
Ragnheiður Guðmundsdóttir, Lars D. Nielsen,
Sveinn H. Guðmundsson, Erna Þórðardóttir,
Hildur Rebekka Guðmundsdóttir,
ömmubörn, langömmubörn
og langalangömmubörn.
Elskulegur eiginmaður minn, faðir okkar, tengda-
faðir, afi og langafi,
GUÐMUNDUR BENEDIKTSSON
fyrrverandi ráðuneytisstjóri,
sem lést laugardaginn 20. ágúst, verður jarðsung-
inn frá Dómkirkjunni föstudaginn 26. ágúst
kl. 11.00.
Kristín Claessen,
Ragnheiður Margrét Guðmundsdóttir,
Soffía Ingibjörg Guðmundsdóttir, Þorsteinn Einarsson,
Solveig Lára Guðmundsdóttir, Gylfi Jónsson,
Eggert Benedikt Guðmundsson, Jónína Lýðsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Sonur minn, bróðir okkar, mágur og frændi,
DANÍEL TEITSSON,
Hátúni 12,
Reykjavík,
sem lést í Hátúni 12 sunnudaginn 21. ágúst,
verður jarðsunginn frá Hvanneyrarkirkju laugar-
daginn 27. ágúst kl.11.00.
Dóra Þórðardóttir,
Þórhallur Teitsson,
Grímar Teitsson, Petrún Berglind Sveinsdóttir,
Guðmundur Teitsson, Elín Bjarnadóttir
og bræðrabörn.
Okkar ástkæra móðir, tengdamóðir og amma,
ALDA SIGURVINSDÓTTIR,
Barðastöðum 11,
Reykjavík,
verður jarðsungin frá Fossvogskirkju mánudaginn
29. ágúst kl. 13.00.
Þeim, sem vilja minnast hennar, er vinsamlega
bent á heimahlynningu Krabbameinsfélagsins.
Kristín S. Vilhelmsdóttir, Atli Edgarsson,
Guðmundur J. Vilhelmsson, Jóndís Einarsdóttir,
Ragna G. Vilhelmsdóttir, Rudolf K. Rúnarsson,
Linda B. Vilhelmsdóttir, Óskar G. Óskarsson,
Halldór G. Vilhelmsson, Íris Ólafsdóttir,
Alda Guðlaug, Bryndís Ósk,
Ragnar Björn, Hanna Lív,
Guðný Ása og Vilhelm Frank.
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir,
afi og langafi,
GUÐMUNDUR HELGASON
málarameistari,
Fensölum 6,
Kópavogi,
sem lést á heimili sínu föstudaginn 19. ágúst,
verður jarðsunginn frá Digraneskirkju föstudaginn
26. ágúst kl. 13.00.
Þeim, sem vilja minnast hins látna, er bent á Minningarsjóð Sunnuhlíðar.
Jóhanna S. Markúsdóttir,
Aldís Guðmundsdóttir, Bjarni Þormóðsson,
Gerður Guðmundsdóttir, Óskar Þorbergsson,
Már Guðmundsson, Björg Sigmundsdóttir,
Berglind Guðmundsdóttir, Sigurður Björnsson,
afabörn og langafabörn.