Morgunblaðið - 25.08.2005, Blaðsíða 30

30 FIMMTUDAGUR 25. ÁGÚST 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Szymon Kuran,fiðluleikari og
tónskáld, fæddist í
Szeligi í Póllandi
16. desember 1955.
Hann andaðist á
heimili sínu í
Reykjavík 6. ágúst.
Foreldrar hans eru
Stanislawa Kuran
og Tadeusz Kuran.
Systir Szymonar er
Halina Rozbiecka.
Szymon kvæntist
Guðrúnu Theodóru
Sigurðardóttur
sellóleikara. Þau slitu samvistum.
Börn þeirra eru Szymon Héðinn,
f. 28. mars 1988, Anna Kolfinna,
f. 5. desember 1989, og Jakob, f.
1. nóvember 1991.
Szymon lauk einleikaraprófi
frá Tónlistarskólanum í Varsjá
1975. Hann hlaut MGR-gráðu í
fiðluleik frá Tónlistarakademí-
unni í Gdansk 1980, og lauk prófi
í fiðluleik og tónsmíðum frá
Goldsmith’s College, University
of London, National Centre for
Orchestral Studies, 1984. Hann
stofnaði kammersveitina Polska
Filharmonia Kamerlana og spil-
aði með henni í átta ár. Hann var
konsertmeistari með Baltnesku
Fílharmóníuhljómsveitinni 1981–
1983 og annar konsertmeistari
með Sinfóníuhljómsveit Íslands
frá 1984–2000. Szymon Kuran lék
einleik við frumflutning fyrsta
fiðlukonserts eftir Karol Szym-
anowski hérlendis með Sinfóníu-
hljómsveit Íslands 1986, og fiðlu-
konsert eftir Panufnik 1993,
einnig með Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands, og síðar aftur með Sinfón-
íuhljómsveit Norðurlands.
Hann var einn af
stofnendum djass-
hljómsveitarinnar
Súldar og einnig
Kuran Swing. Þá
var hann konsert-
meistari með Sin-
fóníuhljómsveit
Norðurlands og
með Íslensku óper-
unni. Hann lék tón-
list í nokkrum kvik-
myndum, m.a.
Börnum náttúrunn-
ar og Englum al-
heimsins. Eftir Szy-
mon liggja margar tónsmíðar og
útsetningar, m.a. Elegia fyrir
strengi, flutt af Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands 1985, Square, flutt
af Kammersveit Reykjavíkur
1985, Sinfónía Consertante, D.
Sjostakovitsj in memoriam, frum-
flutt af Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands 1987. Konfrontacja, frum-
flutt af hljómsveitinni Súld á
Musica Nova–tónleikum 1987. In
The Light of Eternity, frumflutt
af Sinfóníuhljómsveit Íslands
1991. Vorið 2005 voru gerðar
upptökur á nýju verki eftir Szy-
mon – Veni Creator. Að auki voru
gerðar upptökur með samspili
þeirra Szymonar og Reynis Jón-
assonar.
Szymon hlaut ýmsar viður-
kenningar, m.a. fyrstu verðlaun á
Sacral Music Festival í Póllandi
1978 fyrir tónsmíð og útsetningu.
Hann var borgarlistamaður
Reykjavíkur 1994.
Szymoni verður sungin sálu-
messa í Kristskirkju í Landakoti í
dag og hefst athöfnin klukkan 13.
Jarðsett verður í Mszczonów í
Póllandi.
Kveðja frá
Sinfóníuhljómsveit Íslands
Þegar hringt var í mig um miðjan
dag hinn 7. ágúst sl. og tjáð að Szy-
mon væri látinn, brá mér hastarlega.
Ekki það að ég vissi ekki að hann
hafði lengi átt við þrálátan og erfiðan
sjúkdóm að glíma, sjúkdóm sem lék
hann oft grátt, heldur hitt að ég hafði
hringt í hann tveimur dögum fyrir
andlátið og rætt við hann. Honum leið
greinilega ekki vel, en við ræddum
um endurkomu hljómsveitarinnar á
nýju starfsári og ýmislegt því tengt.
Þegar við kvöddumst með miklum
virktum datt mér það síst í hug að
þetta væri síðasta kveðja okkar.
Szymon Kuran varð annar kons-
ertmeistari hjá Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands haustið 1984 eftir prufuspil sem
fór fram í London. Hann hafði þá
stöðu til vors árið 2000, en þá taldi
hann að sér mundi vegna betur sem
frjáls listamaður hér í Reykjavík,
enda væru tækifærin yfrin og hann
gæti um leið sinnt betur öðrum
áhugamálum sínum s.s. tónsmíðum.
Ári síðar var hann endurráðinn sem
fiðluleikari í hljómsveitinni og var í
þeirri stöðu þegar hann lést.
Á þessu tímabili var aðeins einn
fyrsti konsertmeistari í hljómsveit-
inni og þurfti Szymon að leiða hljóm-
sveitina í forföllum fyrsta konsert-
meistara. Hann kom jafnframt fram
sem einleikari með hljómsveitinni.
Alls mun hann hafa komið fram
sautján sinnum sem einleikari með
Sinfóníuhljómsveit Íslands.
Þegar hljómsveitin frumflutti hér-
lendis tvo fiðlukonserta eftir pólska
landa hans árin 1986 og 1993 lék hann
einleik í bæði skiptin. Samhliða
hljómsveitarstarfinu stundaði Szy-
mon tónsmíðar. Hljómsveitin hefur
alls flutt þrjú tónverk eftir Szymon á
reglulegum tónleikum.
Af þessari upptalningu má ljóst
vera að Szymon og Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands voru tengd afar sterkum
böndum um langt skeið. Vinátta og
væntumþykja einkenndu samskipti
hans og hljómsveitarinnar. Tónverk
hans og hljóðfæraleikur báru vott um
afar viðkvæma og fíngerða sál, en
þannig einstaklingar eru berskjaldað-
ir og auðvelt er að særa þá. Hann
minnti mig stundum á fiðluna, hljóð-
færið hans, oft fáguð dulúð en á milli
hástemmdir tónar. Ef til eru eðal-
menni þá var Szymon einn af þeim.
Szymon var gagnmenntaður tón-
listarmaður, bæði frá heimalandi sínu
sem og frá Englandi. Hann var jafn-
framt mikill listamaður hvort heldur
sem hljóðfæraleikari eða sem tón-
skáld.
Sinfóníuhljómsveit Íslands þakkar
skapandi, viðburðaríka en jafnframt
farsæla samleið. Hans verður minnst
og saknað. Í huga okkar er tregi.
Börnum hans, ættingjum öðrum og
vinum votta ég samúð okkar allra.
Þröstur Ólafsson.
Kær vinur er horfinn af sviðinu.
Þegar Szymon Kuran kom til Ís-
lands árið 1984 var það mitt hlutskipti
að leiða hann fyrstu sporin í nýju
heimalandi. Þá skaut rótum vinátta
okkar sem hefur varað æ síðan.
Orðið „listamaður“ er dýrt orð og
að mínu mati mjög ofnotað en sú
nafngift átti sannarlega við um Szy-
mon. Hann var fiðluleikari af guðs
náð, það að leika á fiðlu var honum
jafn eðlilegt og að draga andann,
hann var tónskáld gott og eiga tón-
verk hans eftir að halda nafni hans á
lofti, hann var drátthagur og hafði
einkar fallega og sérstaka rithönd.
Szymon náði fljótt góðu valdi á ís-
lenskri tungu og oft furðaði ég mig á
orðaforða hans sem var meiri en mað-
ur á að venjast af mörgum landanum.
Szymon var einkar viðkvæm sál,
blíður og bóngóður og mátti hvergi
vamm sitt vita. En þessi viðkvæma
sál gerði það að verkum að ýmist var
hann skýjum ofar eða fór niður í
dýpstu lægðir öldudalsins þaðan sem
hann hvarf okkur á fagurri sumar-
nóttu 7. ágúst sl.
Szymons er sárt saknað. Blessuð sé
minning hans.
Helga Hauksdóttir.
Hefurðu gleymt hljómsöng gæfunnar
Hefur stolt þitt týnst
hefur æra þín brotnað.
Hefurðu gleymt vorljóði
haustvísu, hoppdansi
heldurðu að dagur sé nótt
himinn í djúpi.
Með ljósi að utan og inn
skaltu opna hægt
fyrir golu og gusti og gleymérei.
Einu einasta bláu blómi
blíðu smáu fríðu
barni Maríu.
Það var í júní í sumar að við Szy-
mon Kuran fiðluleikari hittumst enn
og aftur. Það var á Landspítalanum,
en Szymon bjó skammt frá, í fallegu
timburhúsi við Laufásveg. Að því
dyttaði hann og dundaði og þar samdi
hann tónlist og átti flygil og það vissu
kannski fáir að hann vildi sem ungur
maður verða konsertpíanisti. Hann
varð fiðluleikari og annar konsert-
meistari við Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands. Hann veiktist fyrir nokkrum
árum en bar sitt barr, hann stóð sig,
hann mætti þangað sem hann átti að
mæta með fiðluna sína og lék á hana
af list sem afar fáum er gefin. Nú er
hann allur. Hann kann að hafa gleymt
hljómsöng gæfunnar, en gæfa okkar
sem heyrðu hann verður söm. Geisla-
diskar, fiðla, flygill. Ekkert var hon-
um óviðkomandi í tónlistinni. Hann
gat raunar teiknað líka og gerði það
vel, þegar hann var ekki við trésmíði
eða annað nostur, því listrænir hæfi-
leikar hans lágu víða. Fjölskyldu Szy-
mons er vottu samúð. Blessuð sé
minning hans.
Þórunn Þórsdóttir.
Ég held að tíminn sé ekki til
sé bara sjónhverfing
sem við skiljum ekki
fyrr en eftir dauðann
hann flýtur bara
allt um kring
án þess þó
að vera raunverulegur
eða hvað …
og þarna sé ég þig
þar sem þú stendur
í dyragættinni
með kisuna í fanginu
tilbúinn að kveðja
og þetta andartak
sem kom og fór
lifir alltaf ennþá
þarna einhvers staðar
Við erum bæði til í draumi
ég í þínum
þú í mínum
og þegar ég vakna
heyri ég í fiðlunni
á bakvið vegginn
og brosi til þín
þar sem þú stendur ennþá
í dyragættinni
með kisuna í fanginu
og segir svo fallega
í kveðjuskyni
eins og áður
„Takk fyrir að vera til“
Þórdís Björnsdóttir.
Mikill meistari Szymon Kuran er
fallinn frá. Það verður mikil eftirsjá
að þessum mikla manni. Manni sem
var æðri en margir aðrir menn. Szy-
mon var eins og flestir vita snillingur í
tónlist sinni og annarri list. Hann
samdi ótvírætt eina fallegustu tónlist
sem ég veit um og svo var hann líka
flinkur að teikna, smíða og setja sam-
an alls konar hluti. Hann var lista-
maður hvernig sem á það er litið.
Listin kom frá hjartanu og sálinni.
Hann leyfði okkur hinum að sjá inn í
sál sína með tónverkum sínum og
túlkun sinni á tónlist. Hann var með
tónverkin sín tilbúin í höfðinu, átti
bara eftir að setja þau á blað. Þegar
ég bjó á neðri hæðinni á Laufásveg-
inum heyrði ég oft þegar tónverkin
urðu til. Oft um nætur mátti heyra
angurværa tóna spilaða á flygilinn
eða þá þung högg í hamrinum eða
hvininn í söginni því þá var of mikið að
gerast í huga þessa manns, hann gat
ekki sofið.
Szymon var góður maður, hann var
ein sú besta sál sem ég þekkti. Auð-
vitað gat hann bitið frá sér en vondur
var hann aldrei! Ég var spurð að því
rétt eftir andlát hans hvort mér hefði
þótt vænt um hann. Já, svaraði ég,
mjög vænt um hann. Ég held samt að
ég hafi ekki gert mér grein fyrir því
hversu vænt mér þótti um þennan
mann fyrr en á þessari stundu. Hann
var góður vinur. Góður vinur sem
hjálpaði manni oft en þurfti líka oft á
hjálp að halda. Hann var veikur, mik-
ið veikur, og ég held að fæstir hafi
gert sér það í hugarlund hversu erfitt
hann átti oft á tíðum. Fólk er svo dug-
legt að loka á þessa tegund veikleika,
þorir ekki að skilja eða hreint og beint
vill ekki skilja hvernig það er að vera
svona veikur. Oft sátum við saman og
þögðum, ekki að það væri eitthvað
slæmt. Nei, hann þurfti bara á fé-
lagsskapnum að halda og við þurftum
ekkert að tala saman. Ég veit að hann
átti góða vini sem gátu hjálpað honum
á þessum erfiðu stundum en svo voru
aðrir sem voru fljótir að loka dyrun-
um á hann.
Ekki voru allir tímar erfiðir tímar
hjá Szymon. Hann átti sínar góðu
stundir með gleði og hlátri. Þá komst
oft mikið í verk, t.d. að klára útgáfu
verka, vinna í tónsmíðum og fleira.
Þar naut hann dyggs stuðnings vina
sinna við að koma öllum þessum
framkvæmdum í verk. En eftir þess-
ar tarnir varð lífið oft erfitt og þá sá
maður hverjir stóðu honum næst.
Szymon þótti afskaplega vænt um
börnin sín og vildi allt fyrir þau gera.
En það er ekki alltaf auðvelt þegar
maður gengur ekki heill til skógar og
oft var hann misskilinn. Honum
fannst afar sárt að horfa á eftir börn-
um sínum flytja til annars lands því
honum fannst hann á einhvern hátt
hafa misst þau of langt frá sér.
Það er erfitt að þurfa að kveðja þig
á þennan hátt elsku Szymon en ég
vona að þér líði betur þar sem þú ert
núna. Ég kveð þig með þeim minn-
ingum sem ég á um þig á góðum jafnt
og erfiðum stundum. Hvíl í friði, kæri
vinur.
Kristín Halla Bergsdóttir.
Ég hef marga séð hverfa og suma
sviplega, örfáa hef ég séð falla fyrir
eigin sorg. Szymon Kuran þekkti ég
aðeins í hálft ár en samt hef ég aldrei
saknað nokkurs jafnsárt. Hann var
einstakur, það ber öllum saman um.
Ég læt aðra um að lýsa, sjálf ætla ég
aðeins að láta mér þykja vænt um
hann, ég get ekki annað; þó ég hafi
verið nýtilkomin í einn af vinahópum
Szymons. Hann leitaði til mín og
mannsins míns – gefandi og glaður,
kraftmikill og einlægur – og var inni-
lega velkominn jafnt í skini sem skúr-
um. Við glöddumst yfir því sem við
álitum ævilöng tengsl en hann reiddi
sig ef til vill meira á vináttuna en við
gerðum okkur grein fyrir. Ein af náð-
argáfum hans var að tengja innilega
við aðra og vonandi finnur einhver
hugsun sinni farveg með mér í þess-
um línum þó fáar séu:
Guð er of upptekinn
að annast himin og jörð
heyrir ekki reyrinn granna
svigna
bresta
Hví lítur ekki Jesús upp
frá lækningum sínum?
Heilög móðir hleypur til
kastar sér fram – fyrr en fellur
dansar af gleði með feng í faðmi
Himininn hvirflast í kjölfar þeirra
ljær ótal litbrigði
„Takk fyrir að vera til…“
„Takk fyrir að koma!!“
Samt sit ég og sakna
alls sem var og hefði orðið
Hér svíður hvert hugsað faðmlag
hvert ósagt orð og hindrandi hik
spjall öxl við öxl sem aldrei varð
en Fyrirgefðu mér
þú máttir fara
fleygar óskir fylgja þér einar
tár tindrandi falla
Ég votta öllum þeim sem sakna
Szymon Kuran mína dýpstu hluttekn-
ingu.
Jóhanna Margrét.
Í minningu kærs vinar.
Við Szymon kynntumst þegar ég
leitaði að manni sem gæti hjálpað mér
áfram í fiðluleik. Það var dálítið
stressandi að taka upp símann og
hringja í Szymon þar sem við þekkt-
umst ekkert. Samtalið var ekki mjög
langt, Szymon sagðist ekkert vera að
kenna og hann væri nær hættur því.
Við héldum áfram spjalli og þegar
hann heyrði að ég hefði ekkert verið í
klassískri tónlist spurði hann, „Nú,
værirðu til í að spila eitthvað annað
þá?“ Svarið var að sjálfögðu já og þá
heyrðist, „Frábært! Heyrðu, komdu í
kaffi á föstudaginn.“ Við Szymon urð-
um fljótlega bestu vinir og satt að
segja höfðum við áhyggjur af að það
kæmi niður á kennslunni. Við gátum
þó haldið því aðskildu og hann hikaði
ekki við að segja mér til eftir falskar
nótur og önnur mistök. Hann vissi ná-
kvæmlega hvað þyrfti að gera til að
laga hlutina. Í raun vissi hann allt um
fiðluna og allt sem henni tengist.
Szymon var án nokkurs efa merk-
asta persóna sem ég hef kynnst. Ef
bein tengsl væru á milli manngæsku
og veraldlegra auðæfa þá hefði Szy-
mon verið ofsalega ríkur maður. Szy-
mon var virkilega einstakur og ég set
hann hiklaust í hóp með mestu mönn-
um heims og veit að margir sem
þekktu hann eru því sammála.
Fyrir ekki svo löngu síðan var Szy-
mon fyrir tilviljun staddur á jazztón-
leikum hér í borginni, það spurðist út
að hann væri í salnum og hann var
dreginn upp á svið þar sem fiðluleik-
arinn rétti honum fiðluna sína. Eftir
nokkra stund og agndofa áhorfendur
ætlaði Szymon svo að skila fiðlunni.
Fiðlarinn sem fyrir var neitaði pent
að taka við henni, hann hefði ekkert
haft að gera á sviðið aftur eftir slíka
spilamennsku og hélt sig við tromp-
etleik eftir það.
Ég hitti Szymon daginn eftir og
hann sagði, „Veistu, mér hefur ekki
liðið svona vel í mörg ár, þetta voru
svo góðir spilarar.“ Szymon, ég veit
að ég og allir þínir félagar búum að
því alla okkar ævi að hafa átt þig að.
Svo ég noti þín orð: takk fyrir að vera
til.
Ólafur Egilsson.
Kæri Szymon minn.
Þú heimsóttir mig þriðju nóttina.
Skælbrosandi eins og þú átt að þér.
Augun þín lýstu af hamingju og ást.
Sorgin og doðinn hurfu mér
og ég sagði við þig undrandi, glöð:
Szymon, þau sögðu að þú værir dáinn.
María, sagðir þú, það er ekki rétt.
Ég er á leið til Póllands og
er kominn til að kveðja þig.
Þú kysstir mig og faðmaðir
mig innilega eins og þú átt að þér
með fiðlutöskuna í annarri hendi
uppábúinn í frakkanum þínum
með alpahúfuna á höfðinu.
Takk fyrir að vera til,
heyrðist hvíslað í eyra mér.
Ég votta börnum Szymons og öll-
um nákomnum honum mína innileg-
ustu samúð.
María Ásmundsdóttir Shanko.
SZYMON
KURAN
Þú komst með rauðvíns-
flösku upp á arminn. Við
hjónin drukkum með þér
verkalýðskaffi, ræddum um
Pólland, fórum í göngu,
hlýddum á tónlist og drukk-
um enn meira kaffi. Við
snæddum síðan saman
kvöldverð. Við kvöddumst og
vorum með áform um að hitt-
ast aftur. Af því verður ekki
– dreggjar dagsins hafa ver-
ið drukknar. Far vel félagi
og takk fyrir komuna.
Elín Gunnlaugsdóttir.
Elsku Szymon.
Fáir voru jafn elskulegir
og þú. Fáir gáfu meira af sér
en þú. Fáir kvöddu jafn inni-
lega og þú. Og fáir gátu
þakkað jafn vel og þú. Ef ég
gæti það, þá yrði greinin mín
löng. En maðurinn er mis-
jafn. Takk kærlega fyrir allt,
elsku Szymon. Kveðju þinni
breyti ég ofurlítið og skrifa:
Takk fyrir að hafa verið til.
Þín,
Líney Halla.
HINSTA KVEÐJA