Tímarit lögfræðinga - 01.04.1955, Page 13

makann. Þessu atriði hefir ekki beinlínis verið haggað
með síðari lögum, en ekki kemur til greina að leysa það
nú á grundvelli þessa lagaboðs (sbr. Persónurétt eftir dr.
Þórð Eyjólfsson, bls. 33—34). 1 þessu sambandi má drepa
á kon.br. 20. marz 1634, þar sem segir, að ekki skuli taka
strangt á legorði þeirra, sem á Islandi séu og bundnir séu
hjúskap við nokkra þá menn, er Tyrkir rændu. Óheimilt
var hins vegar að veita slíkum mönnum leyfi til hjúskap-
ar, nema fullsannað væri, að makar þeirra væru látnir
(Forordningar, II, 376—77).
b. Biðtími vegna fyrra hjúskapar. Samkvæmt tilsk.
14. apríl 1752 skyldi ekkja bíða 1 ár, en ekkill 6 mánuði
með nýjan hjúskap. Þó var unnt að fá leyfi til að stofna
nýjan hjúskap fyrr. Þessari reglu var breytt með tilsk. 23.
maí 1800, I., 4. í það horf, að ekkjum var ekki leyfilegt
að giftast að nýju, fyrr en 9 mánuðir voru liðnir frá and-
láti maka, nema kona væri úr barneign eða annað væri,
að hún væri ekki barnshafandi af völdum bónda síns.
1 tilsk. 23. maí 1800 er ekki vikið að ekkjumönnum og er
þó ólíklegt, að biðtími að því er þá varðar hafi verið alger-
lega afnuminft. I tilsk. 30. apríl 1824, I, 5 er það ákvæði,
að ekkjumaður skyldi bíða ókvæntur a. m. k. í 3 mánuði,
en ekkja árlangt hið skemmsta frá dánardægri maka. Þó
var bændum og öðru almúgafólki, „hverra kjör og ástand
ekki leyfir þeim lengur að bíða ógift“, leyft að giftast á
ný innan skemmra frests, ekkjumanni 6 vikum eftir dauða
konu sinnar, en ekkju 3 mánuðum eftir andlát bónda síns.
Sá varnagli var þó sleginn um ekkjuna, að henni væri ekki
leyfilegur hjúskapur innan hins skemmra frestsins, nema
vissa væri fyrir því, að „hún ekki sé ólétt af hennar sáluga
manns völdum.“ Ákvæði þessi áttu samkvæmt orðum sín-
um því aðeins við, er hjúskap lauk fyrir andlát, en ekki
hins vegar er hjúskap lauk fyrir skilnað eða ógildingu.
En væntanlega hefir verið unnt að beita ákvæðinu um
hjúskap konu fyrir lögjöfnun, er svo stóð á, en hins vegar
væntanlega ekki um hjúskap bónda. Reglur þessar voru í
75