Búnaðarrit - 01.01.1914, Blaðsíða 63
BÚNAÐARRIT
59
Sú kýr, sem mjólki 24 merkur, til samans í hœði
mál, einhvern tíma á árinu, lieiti metfé. Síi kýr megi
■eigi heita leigufœr, sem aldrei á ári komist til 6 marka
í mál, en mjblki liún þœr eða meira, heiti hún leigufœr
fyrir fóðri sínu, ábyrgð og leigu“.
Líkt segja Búalög1).
Af þessu má gera sér nokkra hugmynd um það,
hvernig meðalkýrin var um það leyti sem þessar sam-
þyktir voru gerðar, og skal það nú athugað nánar.
í fyrstu tveimur ákvæðunum er ekkert talað um
stærðina á kúnni, en í því síðasta er sagt, að hún eigi
að vera 7—8 kvartil á herðakamb, og er það sú stærð,
sem nú á dögum er algengust á kúm.
Þetta stafar sennilega af því, að fyrst voru kýrnar
jafn-stærri, og þá var engin hætta á, að mjög litlar kýr
væru seldar, því þær voru ekki til. En þegar fram liðu
stundir, voru undirbrigðin orðin svo mörg, og sum þeirra
svo lítil, að nauðsyn var að ákveða stærðina. Og þó
það ef til vill megi deila um það, hvort af þessu á-
kvæði um kýrnar megi draga ályktun um, að þær hafi
verið stærri í fornöld, þá er hitt víst, að á 16., 17. og
18. öld eru til kýr, sem eru minni en 7 kvartil á herða-
kamb.
í fyrsta ákvæðinu er hámark á aldri gjaldgengu
kýrinnar sett 10 ár, í hinum báðum er það 8. Mér
þykir sennilegast, að þetta stafi af því, að meðferðin
hafi verið betri um 1100 en síðar varð.
Allar skepnur endast nefnilega því ver, sem ver er
með þær farið, og því betur sem betur er með þær farið.
En meðalaldurinn upp á við er miðaður við endingu,
þannig að kýrin er ekki talin gjaldgeng, úr því henni fer
að fara aftur, svo að nokkru nemi. 1100 átti þá aftur-
förin að vera orðin næg til að gera kúna óhæfa sem
1) Búalög, bls. 1.