Búnaðarrit - 01.01.1914, Blaðsíða 168
162
BÚNAÐARRIT
Hið fyrsta svar verður, að við skulum verja því til
hinna óumflýjanlegustu þarfa, og þó eftir megni til þess,
sem aukið getur tekjurnar framvegis og bælt efnahaginn.
Eu þetta verðum við einnig að finna betur með reikn-
ingslegri nákvæmni. Kemur þá glöggvara í Ijós, hverjar
hinar biýnustu þarfir eru, sem verður að fullnægja, og
hvernig hyggilegast er að verja tekjunum vegna fram-
tíðarinnar.
Eins og það er sælla, að hafa lítil efni, en að afla
þeirra með óheiðarlegu móti, eins sýnist hitt fagurt og
gott, að framleiða mikil efni, sé það gert á sómasam-
legan hátt og án þess að hafa þau af öðrum mönnum,
eða níðast á góðsemi, neyð eða fáfræði þeirra, og sé
það gert í þeim tilgangi, að verja þeim sér og sinum
og mannfélaginu til heilla og gagnsmuna.
En mikill munur virðist vera á því, hvernig menn
afla fjár síns, hvort menn vinna t. d. dyggilega og sóma-
samlega að því, að hagnýta sér gæði náttúrunnar, eða
leggja sig í það, að giæða á öðrum mönnum með óbil-
girni eða harðskiftni i viðskiftum, gyllandi foitölum,
undiifeili, ósannindum, svikum eða öðrum ra.nglátum
gróðabrögðum.
Eigi mega þessi orð mín þó skiljast svo, að eg geri
lítið úr viðskiftum yfirleitt, eða mér sé illa við þau, —
þótt of mikið megi vitanlega að þeim gera. En hitt er
meining mín, að menn hafi ráðvendni í viðskiftum, og
líli hver á annars hagnað, svo að báðir geti haft ávinn-
ing af viðskiftunum.
Vegna þess að lífskjör okkar eru yfirleitt helzt til
lök, enn sem komið er, og erfitt með nauðsynlegar fjár-
greiðslur, þá þurfum við að hagnýta okkur vel hæfi-
leikana, sem skaparinn hefir gefið okkur til notkunar í
lifsbaráttunni, svo að líðunin geti verið sæmileg, greið
og góð viðskifti við aðra menn, og mögulegt að stand-
ast harðindi, óhöpp, veikindi, ellilasleika o. s. frv.
En við höfum ekki notað hæfileikana sem skyldi. Við