Ný saga - 01.01.1996, Blaðsíða 27

Fangarnir á Mön
hernámssvæði Vesturveldanna biðu enn sex
þeirra eftir leyfi til brottfarar frá Þýskalandi:
Blumenstein, Ruckert, Hasler, Pietsch,
Falkner og Keil.143 Einnig voru Bruno Kress
og Walter Knauf í biðstöðu á sovéska her-
námssvæðinu. Knauf hafði fengið vegabréfsá-
ritun á vormánuðum 1947, en ekki komist til
Hamborgar þar sem hann hafði fengið far
með Fjallfossi. Kress hafði einnig fengið dval-
arleyfi, en sat þó um kyrrt í Þýskalandi,144
þrátt fyrir ítrekanir íslenskra stjórnvalda
þaraðlútandi.145
Þótt Þjóðverjar sem lengi höfðu búið á Is-
landi væru á köldum klaka í Þýskalandi, gátu
sumir þeirra notfært sér fyrri sambönd í land-
inu. Einn þeirra var dr. Bruno Schweizer,
fyrrum forstöðumaður í deild germanskra
fræða í Ahnenerbe, rannsóknarstofnun SS, en
hann hafði búið í Þýskalandi öll stríðsárin.146 í
apríl 1948 vitnaði utanríkisráðuneytið í bréf
Árna Siemsens um mál hans. Árni undraðist
framgang Schweizers, því á sama tíma og öðr-
um Þjóðverjum frá Islandi hafði verið neitað
um brottfarar- og endurkomuleyfi, hefði hon-
um reynst auðvelt að útvega sér slík leyfi.
Árni bætti við:
Sjálfur er ég þeirrar skoðunar, að það muni
aðallega vera ágangi Dr. Schweizers að
þakka, að hann hefur náð árangri sínum,
eða ef til vill einhverjum samböndum, er
hinir eigi ráða yfir, enda er leyfið veitt í
Múnchen, og ekki í Berlín, sem ella.147
Þótt ólíklegt sé að fyrri staða Schweizers hafi
komið honum að gagni, vekur skjótur árang-
ur þessa fyrrverandi starfsmanns Ahnenerbe
nokkra athygli.
Af þeim Þjóðverjum sem áttu fjölskyldu á
íslandi var aðeins einum, Hans Hásler bak-
ara, staðfastlega neitað um landvistarleyfi í
landinu.148 Annar „óæskilegur“ Þjóðverji var
ævintýramaðurinn Rudolf Noah. Hann hafði
komið til íslands árið 1937 og unnið að Sól-
heimum í Grímsnesi fram til handtöku sinnar
í júlíbyrjun 1940. Hann átti enga ættingja á ís-
landi og hafði því engum brýnum erindum að
gegna í landinu. I nóvember 1948 sigldi hann
til íslands með togaranum Agli Skallagríms-
syni, að öllum líkindum á vegum „Svörtu
klíkunnar“. Með honum í för voru Heribert
Pietsch, sjónglerjafræðingur í Optik, og dr.
Gúnther Timmermann, fyrrum ræðismaður
Þýskalands á Islandi, sem giftur var íslenskri
konu, Þóru.1411 í árslok 1948 höfðu nær allir
Manarfangarnir, sem það vildu, komist til
fjölskyldna sinna á íslandi. Margir þeirra sátu
þó eftir í Þýskalandi, fráskildir, fátækir og
fjarri landinu í norðri, sem eitt sinn hafði búið
þeim bústað.
Þótt ólíklegt
sé að fyrri staða
Schweizers
hafi komið
honum að gagni,
vekur skjótur
árangur þessa
fyrrverandi
starfsmanns
Ahnenerbe
nokkra athygli
25