Ný saga - 01.01.1996, Blaðsíða 42

Guðs lög í verkum Snorra Sturlusonar
is secunda post Aemilii L. Richteri, Lipsiae, 1891, 2.
bindi, bls. 712.
25 Um þessi átök sjá R.W. Southern, Robert Grosseteste.
The Growth of an English Mind in Medieval Europe (Ox-
ford, 1986), bls. 252-57.
26 Sjá Konrad Maurer, Zwei Rechtsfalle in der Eigla
(Munchen, 1895), bls. 114 og áfram.
27 Sjá bls. 156.
28 Sama heimild.
29 Grágás, bls. 128. „Það er sifjaspell hið meira ef mað-
ur liggur með þeirri konu, og svo þó að hann eigi hana, ef
bræðrungur hans hefir átta eða nánari, eða getið barn við
og orðið sannur að legorði."
30 Fimmta Mósebók, 25:5.
31 Skv. H.A. Kelly, The Matrimonial Trials of Henry VIII
(Stanford, 1976), bls. 14-15, var það næstum algilt lögmál
í kristinrétti miðalda að menn máttu ekki giftast ekkju
bróður síns. Innocentíus III (1198-1216) hafði þó leyft
nýlega kristnuðum mönnum að gera það en aðeins ef
ströngustu skilyrði mágskyldunnar voru uppfyllt, þ.e. að
bróðirinn hafði andast barnlaus. Þau skilyrði voru ekki
fyrir hendi í Eglu, þar sem Asgerður hafði eignast Þórdísi
með Þórólfi.
32 Um guðfræðilega stöðu prímsigndra sjá ítarlega rann-
sókn Áke Sandholm, Primsigningsriten under nordisk
medeltid, Acta Academia Aboensis, ser. A humanoria,
Vol. 29 nr. 3, einkum bls. 65 og áfram. Sjá einnig E. Mol-
Iand, „Primsigning", Kulturhistorisk leksikon for nordisk
middelalder, 13. b. (Kaupmannahöfn, 1959), bls. 443.
33 Sjá Sandholm, Primsigningsriten, bls. 38-40.
34 Egils saga, bls. 298-99.
35 Sjá Sandholm, Primsigningsriten, bls. 54 og áfram.
36 Grágás, bls. 4-5.
37 Jón Sigurðsson, „Lögsögumanna tal og lögmanna á
Islandi", Safn til sögu fslands og íslemkra bókmenta að
fornu og nýju 2, bls. 30.
38 Um aldur Resensannáls sjá Stefán Karlsson, „Alfræði
Sturlu Þórðarsonar", Sturlustefna. Ráðstefna lialdin á sjö
alda ártíð Sturlu Pórðarsonar sagnaritara 1984 (Reykja-
vík, 1988), bls. 47-50.
39 G. Storm, Islandske Annaler indtil 1578, bls. 24-25,
63-65,124-30.
40 Sturlunga I—II, bls. 348.
41 Sturlunga I—II, bls. 328-29.
42 Um annálaritun sjá Jakob Benediktsson, „Annals
(Iceland and Norway)“, Medieval Scandinavia. An
Encyclopedia, P. Pulsiano (ritstj.) (London 1993), bls.
15- 16.
43 Sturlunga I—II, bls. 330-31 og 345-46.
44 „Þar var margt vitra manna, Teitur lögmaður, bróðir
Gissurar.“ Sjá Sturlungu I—II, bls. 455.
45 Sturlunga I—II, bls. 349.
46 Sturlunga I—II, bls. 316: „En flestir menn lögðu þungt
til Snorra ef hann hefði verið vitandi ferðar þessar."
47 Sturlunga I—II, bls. 322: „Þetta sumar fór utan Magn-
ús biskup að orðsendingu Þóris erkibiskups.“ Utkomu
hans er getið í annálum, sjá lslandske annaler indtil 1578,
bls. 64 og 129.
48 Sjá Dictionnaire de droit canonique, vol. 6, col. 220.
Þetta er hinn svokallaða ex officio rannsókn sem gerir
fyrirmönnum kirkjunnar að rannsaka glæpi án ákæru.
49 Hér er einkum stuðst við Dictionnaire de droil canon-
ique, vol. 5, col. 158-60 og vol. 6, col. 349-53, einkum það
sem stendur um hvernig haldið var á svona málum eftir
1215. Einnig er stuðst við F.J. Rodimer, The Canonical
Effects of Infamy of Fact (Washington D.C., 1954), bls.
16- 29. Nýlega umfjöllun um infamia facti má lesa í grein
Edward Peters, „Wounded Names: the Medieval Doct-
rine of Infamy”, Law in Medieval Life and Thought
(Sewanee, 1990), bls. 43-89. Um vanhæfi dómara sjá
einkum bls. 61 og áfram.
50 Sjá Jón Jóhannesson, íslendinga saga I, bls. 258-61.
51 Það kann vel að vera að allir Haukdælir hafi ekki ver-
ið sáttir við að Gissur væri þeirra fremstur. í frásögn ís-
lendinga sögu af Apavatnsför kemur t.d. fram að Hjalti,
sonur Magnúsar biskups, föðurbróður Gissurar, hafi ver-
ið tilbúinn að ganga Sturlu Sighvatssyni á hönd til að
eignast goðorð Gissurar. Sjá Sturlungu I—II, bls. 401.
40