Ný saga - 01.01.1996, Blaðsíða 48

Aðalgeir Kristjánsson
Doktorsritgerð Repps
og örlög hennar
Pegar Porleifur Repp var kominn á nýjan leik
til Hafnar árið 1822 tók hann, auk annarra
fræðigreina, að leggja stund á málvísindi -
Philologien i sin hele Omfang - eins og hann
orðaði það í oftnefndri umsókn 20. janúar
1840. Hann hóf að rannsaka tungur Asíu-
þjóða og bera þær saman við Evrópumál og
rekja þróunarferil þeirra þúsundir ára aftur í
tímann. Um þessar rannsóknir skrifaði hann
ritgerð er hann nefndi De Sermone Tentamen.
Þar skýrði hann uppruna tungnanna og rakti
saman orðmyndir. Ritgerðina lagði hann inn
til háskólans í Höfn í þeim tilgangi að fá hana
metna hæfa til meistaraprófs. Prófessorarnir
Birgir Thorlacius og P. E. Miiller voru skipað-
ir í dómnefnd. Þeir luku lofsorði á hana og
lögðu til að hún yrði tekin gild og höfundi
veitt meistaranafnbót eftir að hafa varið
hana. í bréfi sem Þorleifur skrifaði David Ir-
ving 10. janúar 1826 lét hann þau orð falla að
nú væri ekkert í veginum nema að verja rit-
gerðina opinberlega á latínu sem væri það
auðveldasta af öllu.27
Jens Moller
prófessor
fylgdist náið
með framvindu
þessa máls.
Hann eygði
þarna möguleika
á að ná sér niðri
á Þorleifi
Mynd 4.
Tilkynning frá
heimspekideild
um að ritgerð
Þorleifs Repps
sé hæf til
doktorsvarnar.
Forseti heimspekideildar - Gregers Wad -
tilkynnti Repp í upphafi árs 1826 að ritgerðin
hefði verið metin hæf til varnar. Sú hefð hafði
myndast við háskólann að eftir að ritgerð
hafði verið samþykkt til varnar var enginn
höfundur gerður afturreka þó að ýmislegt
miður æskilegt væri dregið fram í dagsljósið
eins og getið var hér að ofan. Rétt er að geta
þess til skýringar að Hafnarháskóli starfaði
einungis í fjórum deildum. Það voru lögfræði-,
læknisfræði- og guðfræðideild. Öll önnur há-
skólakennsla fór fram innan vébanda hinnar
fjórðu, heimspekideildar. Þar voru kenndar
jafn óskyldar greinar og heimspeki, saga, mál-
vísindi og raunvísindi. Gregers Wad var t.a.m.
prófessor f dýrafræði og steinafræði.
De Sermone Tentamen er lítið kver í 8
blaða broti. Meginmálið er prentað með
smáu letri á 41 síðu. Bókin skiptist í 46 para-
grafa og er tileinkuð krónprinsinum Kristjáni
Friðriki. Á titilsíðu segir að heimspekideild
hafi samþykkt hana hæfa til varnar sem fari
fram í febrúar og Halldór Einarsson stud. jur.
verði svaramaður - respondens - doktors-
efnis.
Jens Mpller prófessor fylgdist náið með
framvindu þessa máls. Hann eygði þarna
möguleika á að ná sér niðri á Þorleifi. Birgir
Thorlacius segir berum orðum í bréfi til Mpll-
ers 18. mars 1826 að nú geti hann notið til
fullnustu sætleika hefndarinnar sem hann hafi
svo lengi ætlað að koma fram. Hann hafi róið
að því öllum árum að verða andmælandi.28
Birgir Thorlacius varð annar andmælandinn.
Hann hafði dæmt ritgerðina og var prófessor
í heimspekideild svo að hæfni hans var hafin
yfir allan vafa. Hinn andmælandinn varð Jens
Mpller prófessor í guðfræðideild. Hann hafði
ekki til að bera sérþekkingu á því efni sem rit-
gerðin snerist um. Engu að síður tókst honum
að komast í dómnefndina gegn vilja Birgis
sem taldi hann vanhæfan og rökstuddi af-
stöðu sína í greinargerð til háskólaráðs sem
ber heitið „Oplysning i den Reppske Sag“.
Þar rakti hann hvernig Jens Mpller tróð sér í
nefndina með vafasömum aðferðum.29 Örlög
þessarar greinargerðar urðu hins vegar þau
að hún var aldrei lögð fyrir háskólaráð. Birg-
ir Thorlacius tilgreinir ástæðuna í bréfinu lil
Jens Mpllers 18. mars 1826 sem áður er getið.
46