Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2009, Page 90
Fjárfesting atvinnuveganna
Fjárfesting atvinnuvega nam 203,7 ma.kr. 2008 og dróst saman um 27,2% á raunvirði frá
fyrra ári. Þar af dróst fjárfesting í stóriðju saman um 31,8% og almertn atvinnuvegafjár-
festing um 23%. Sem fyrr hafa utanríkisviðskipti með skip og flugvélar töluverð áhrif á
ofangreinda þróun en nettó útflutningur á skipum og flugvélum birtist sem neikvæð
atvinnuvegaijárfesting í þjóðhagsreikningum. Arið 2008 nam neikvæð atvinnuvegafjár-
festing 7,3 ma.kr. af þessum sökum.
íbúðafjárfesting og fasteignamarkaður
Á síðastliðnu ári hafa íbúðabyggingar tekið skörpustu dýfu sem þekkst hefur frá upp-
töku þjóðhagsreikninga. Á árunum 2004-2007 jukust íbúðabyggingar hröðum skrefum,
um 14% á ári að jafnaði. Á fyrstu þremur fjórðungum ársins 2008 drógust íbúðabyggingar
saman um 17% frá sama tíma árið áður. Á fjórða fjórðungi dró áfram úr byggingarstarf-
semi og nam samdráttur 38% frá sama fjórðungi árið á undan.
160
/ ^
/
J
y/
/
\ /
^ ^
1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008
Til að meta byggingarstarfsemi og skoða ástand fasteignamarkaðar hverju sinni er gagn-
legt að skoða þróun íbúðaverðs í samhengi við þróun byggingarkostnaðar. Hvort tveggja
mótast af aðstæðum á markaði. Á undanförnum árum hafa margir þættir haft áhrif á
eftirspurn og framboð húsnæðis, t.a.m. íbúa-, atvinnu- og launaþróun, framboð og verð
á lánsfé, sem og verðþróun íbúða og byggingarkostn-
aðar. Á mynd hér til hliðar má sjá vísitölu sem endur-
speglar hlutfallslega þróun íbúðaverðs og byggingar-
kostnaðar, með árið 2000 sem grunnár. A samdráttar-
skeiðinu í upphafi tíunda áratugar síðustu aldar
lækkaði íbúðaverð að raungildi og jafnframt meira en
byggingarkostnaður. Hin hlutfallslega vísitala náði
lágmarki árið 1997 og má áætla að íbúðaverð hafi verið
verulega undirverðlagt á þeim tíma. Þegar upp-
sveiflan hófst hækkaði íbúðaverð umtalsvert og jafn-
framt meira en byggingarkostnaður. Bakslag kom í þá
þróun þegar netbólan sprakk um aldamótin og
íbúðaverð hætti að hækka en ekki byggingarkostn-
aður. Eftir að bankarnir komust í einkaeigu hófu þeir
samkeppni við íbúðalánasjóð árið 2004 um að lána
fólki til íbúðakaupa. Á sama tíma jókst kaupmáttur
ráðstöfunartekna mikið og íbúðaverð hækkaði langt
umfram byggingarkostnað og tók vísitalan mikið
stökk upp á við árið 2005. Líklega hefur aukin fram-
leiðni í húsbyggingum átt þátt í að byggingar-
kostnaður hefur þróast mun hægar en fasteignaverð á
undanförnum árum. Hin hlutfallslega vísitala íbúða-
verðs og byggingarkostnaðar náði hámarki árið 2007
og hefur frá þeim tíma verið að ganga niður. Vísitalan
á þó langt í land með að ná því hlutfalli sem hún
sveiflaðist í kringum fyrir árið 2004. Jafnframt er ljóst
að þessi afstæða verðhækkun hefur verið byggingar-
fyrirtækjum mikill hvati til að auka íbúðabyggingar
eins mikið og raunin varð. Mynd hér til hliðar sýnir
þróun byrjaðra íbúða, íbúða í byggingu og fullgerðra
íbúða á undanförnum árum. Árið 2008 var lokið við
nær 3.000 íbúðir á árinu, litlu færri en árið á undan.
Hins vegar voru nær 6.500 íbúðir taldar í byggingu á
öllum byggingarstigum, þ.e. rúmlega tvöfalt fleiri en
Hlutfall húsnæðisverðs og byggingar-
vísitölu, 1994-2008,2000=100.
Heimildir: Fasteignaskrá Islands og
Hagstofa íslands.
Fjöldi — Byrjað á árlnu — í byggingu 31. desember — Fullgert á árlnu
7000
1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008
Bygging íbúðarhúsa á öllu landinu
1970-2008.
HeimildiriÞjóðhagsstofnun fram til 1997
en eftir það Fasteignamat ríkísins.
8 81 Arbók VFl/TFl 2009