Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2009, Qupperneq 92

Þrátt fyrir að verðmæti innfluttrar vöru (fob) hafi aukist um 20% árið 2008, og numið
472,7 ma.kr., dróst innflutningur saman um 17,6% að magni til það ár. Ástæðuna má rekja
til mikils samdráttar í þjóðarútgjöldum og þess að verðvísitala innflutnings hækkaði
gríðarlega á árinu í kjölfar gengislækkunar krónunnar og mikillar hækkunar á heims-
markaðsverði olíu. Af einstökum undirliðum jókst innflutningur hrá- og rekstrarvara
samfara aukinni álframleiðslu en annar innflutningur vöru dróst mikið saman að magni
til það ár. Hvergi var samdrátturinn meiri en í innflutningi fólksbifreiða og flutn-
ingatækja til atvinnurekstrar sem nánast stöðvaðist á fjórða ársfjórðungi.
Verðmæti útfluttrar þjónustu nam 188 ma.kr. 2008 og jókst um 30% á milli ára sem skýrist
fyrst og fremst af gengislækkun krónunnar. Að magni til dróst útflutt þjónusta saman um
1,3% og var samdrátturinn mestur á fjórða fjórðungi ársins. Töluverð óvissa er varðandi
þróun þjónustutekna. Ferðamennska á heimsvísu dregst mikið saman um þessar mundir
en á móti kemur að lágt gengi íslensku krónunnar gerir ísland að hagkvæmari áfanga-
stað fyrir erlenda ferðamenn. í heild eru aðilar í ferðaþjónustu nokkuð bjartsýnir.
Verðmæti innfluttrar þjónustu nam 224,9 ma.kr. 2008 og jókst um 14,2% á milli ára sem
skýrist af samdrætti í innlendri eftirspum og gengislækkun krónunnar. Dróst innflutt
þjónusta saman að magni til um 18,8% og var samdrátturinn langmestur á fjórða fjórð-
ungi ársins.
Hallinn á jöfnuði þáttatekna nam 460 ma.kr. 2008 og margfaldaðist á milli ára. Á undan-
förnum misserum hefur hallinn á jöfnuði þáttatekna verið að aukast jafnt og þétt í
tengslum við auknar erlendar skuldir þjóðarbúsins og hærri nettó vaxtagjöld. Einnig
hefur mikill taprekstur erlendra fyrirtækja í eigu innlendra aðila leitt til stóraukins
neikvæðs endurfjárfests hagnaðar. Endurfjárfestur hagnaður, sem er sá hluti hagnaðar
sem verður eftir hjá fyrirtækjum þegar arður hefur verið greiddur út til hluthafa, er skil-
greindur sem eignaaukning. Endurfjárfestur hagnaður eykur eigið fé fyrirtækis, þar til
hann er greiddur út sem arður og með sama hætti
leiðir taprekstur til neikvæðrar ávöxtunar og lækk-
unar á eigin fé. Hlutdeild innlendra aðila í hagnaði
erlendra félaga er færð til þáttatekna en til þáttagjalda
er talinn hagnaður erlendra aðila í starfsemi innlendra
félaga. Á síðastliðnu ári nam tap á rekstri erlendra fél-
aga í eigu innlendra aðila 297,1 ma.kr. sem bókfærist
sem neikvæður endurfjárfestur hagnaður. Á móti nam
tap á rekstri innlendra félaga í eigu erlendra aðila
115,1 ma.kr. sem bókfærist sem jákvæður endurfjár-
festur hagnaður. Nettó endurfjárfestur hagnaður
þjóðarbúsins var því neikvæður um 182 ma.kr. Þá hafa
þáttagjöld af ávöxtun verðbréfa aukist jafnt og þétt á
undanförnum árum og ber þar hæst vaxtagjöld til
erlendra eigenda innlendra skuldabréfa, en þau námu
282,6 ma.kr. á síðastliðnu ári. Á móti námu vaxtatekjur
tii innlendra eigenda erlendra skuldabréfa einungis
31,8 ma.kr. Nettó vaxtagjöld þjóðarbúsins af verð-
bréfum voru því neikvæð um 250,8 ma.kr.
Atvinnuvegir
Rekstraraðstæður fyrirtækja hafa versnað mikið í kjölfar alþjóðlegu fjármálakreppunnar
og hruns íslensku bankanna. Þannig hefur eftirspurn eftir framleiðslu fyrirtækja almennt
dregist saman. Þá hefur lækkun á gengi kronunnar, hátt vaxtastig og takmörkuð geta
bankanna til þess að veita lán leitt til þess að mörg fyrirtæki hafa farið í þrot. Fyrirtæki í
EE! Vaxtatekjur vegna skuldabréfaelgnar innlendra aðila á erl. bréfum
mm Vaxtagjöld vegna skuldabréfaeignar erlendra aðila á innl. bréfum
— Nettó vaxtagjöld
-120 L i i , ,
2005 2006 2007 2008
Þróun vaxtatekna og -gjalda af skulda-
bréfum 2005-2008
Heimild:Seðlabanki íslands.
9 0
Arbók VFl/TFl 2009