Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2009, Side 95

Þeim sem voru í fullu starfi á fyrsta ársfjórðungi 2009 fækkaði um 9.700 á milli ára á
meðan þeim sem voru í hlutastörfum fjölgaði um 1.300. Þetta endurspeglar að margir
hafa orðið að hlíta því að starfshlutfall þeirra hefur verið minnkað en á móti hafa þeir
fengið atvinnuleysisbætur að hluta. Vinnutími fólks í fullu starfi og hlutastarfi hefur
rninnkað álíka mikið, um 3%.
Á fyrsta ársfjórðungi 2009 fækkaði starfandi fólki á höfuðborgarsvæðinu um 3,9% frá
fyrra ári og vinnutími dróst saman um 3,8% sem leiðir til þess að vinnumagn þar
minnkaði um 7,5% frá sama fjórðungi á fyrra ári. Utan höfuðborgarsvæðisins fækkaði
starfandi fólki á sama tíma um 6,8% og vinnutími dróst saman um 6,5% sem þýðir að
samdráttur í vinnumagni utan höfuðborgarsvæðisins nam 12,7%.
Fækkun starfa er svo til öll hjá körlum. Starfandi karlar voru 8,5% færri á fyrsta árs-
fjórðungi nú í ár en fyrir ári og vinnutími þeirra var 4,8% minni en þá. Vinnumagn karla
hefur því dregist saman um 13%. Starfandi konum fækkaði hinsvegar um 0,5% á sama
tímabili og vinnutími þeirra dróst saman um 3,4%. Samdráttur í vinnumagni kvenna er
því um 3,9% sem skýrist að langmestu leyti af lækkandi meðalvinnutíma þeirra.
Samdrátturinn á vinnumarkaði hefur komið þyngst niður á yngstu þátttakendunum.
Starfandi á aldrinum 16-24 ára hefur fækkað um 3.600 manns sem er 13,3% frá sama tíma
á fyrra ári. Þarna er að ræða 42% af fækkun starfandi í heild. Vinnutími hópsins dróst
jafnframt saman um 7% og vinnumagn þeirra minnkaði því um fimmtung. Fyrir tveimur
árum voru tveir af hverjum þremur í þessum aldurshópi starfandi en einungis helmingur
nú. Starfandi á aldrinum 25-54 ára hefur fækkað um 4,5% og vinnutími þeirra minnkað
um 5,7% frá fyrra ári. Vinnumagn þessa hóps hefur því dregist saman um 10% milli ára.
Samdrátturinn hefur snert elsta hópinn (55-74 ára) minnst.
Atvinnuþátttaka
Atvinnuþátttaka, þar sem taldir eru saman þeir sem eru í starfi og þeir sem eru atvinnu-
lausir en í starfsleit, hefur breyst nokkuð að undanförnu. Nánar er fjallað um þróun
atvinnuleysis í sérstökum kafla hér fyrir aftan. Frá fyrsta ársfjórðungi 2008 hefur atviimu-
þátttaka í heild dregist saman um 1,5% af heildarfjölda 16-74 ára eða alls um 4.200
rnanns. Þetta er sá hópur sem var á vinnumarkaði þá en er utan hans nú. Atvinnuþátttaka
karla hefur minnkað um 2,2 prósentur meðan samsvarandi tala hjá konurn er 0,6, enda
hefur samdrátturinn í störfum hingað til snert þær minna en karlana. Breytingin á
atvinnuþátttöku er mest hjá yngsta hópnum en þátttaka hans hefur fallið um 7,8 pró-
sentur. Nokkur fjölgun, eða um 1.500 manns, hefur orðið í þessum hópi og að teknu til-
liti til hennar má reikna með því að þátttaka þessa hóps hafi lækkað um 3.600 manns
samanborið við sama ársfjórðung í fyrra. Líkleg skýring er að margir hafi ákveðið að fara
í nám vegna atvinnuástandsins. Jafnframt er ljóst að allnokkur fjöldi sem stundaði vinnu
með námi fyrir ári hefur ekki möguleika á því lengur. Hinsvegar er ekki að finna vís-
bendingar í VMK um að fólk á efri árum hafi ákveðið að draga sig út af vinnumarkaði og
fara á eftirlaun, að minnsta kosti ekki ennþá.
Atvinnuleysi
Atvinnuleysi hefur vaxið hraðar að undanförnu en nokkur dæmi eru um hér á landi. Þá
virðist framvindan vera ólík því sem áður hefur gerst. Venjan er sú að í upphafi sam-
dráttar draga atvinnurekendur að segja upp fólki eftir því sem kostur er, væntanlega
vegna þess verðmætis sem fólgið er í mannauði fyrirtækja, í þeirri von að samdrátturinn
gangi hratt yfir. Líklegt er talið að mörg fyrirtæki hafi í ljósi alvarlegra áfalla í fjármála-
og efnahagslífinu ákveðið að draga saman mannafla í skyndingu.
í samræmi við fyrri spár fjölgaði atvinnulausum hægt og bítandi fram eftir árinu 2008 og
í lok september töldust þeir um 2.500 á landinu öllu. Eftir hrun bankakerfisins hefur þeim
9 3
Tækniannál