Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2009, Side 229
heldur miða að því að hönnuðir og eigendur mannvirkjanna hafi sameiginlegan skilning
á því hvers konar hegðun skuli stefnt að strax á undirbúningsstigi hönnunar til að koma
í veg fyrir mögulegan kostnaðarauka vegna lagfæringa eða óánægju notenda göngu-
brúanna eftir að brúin hefur verið tekin í notkun.
Viðmiðin taka tillit til nýjustu þekkingar á þessu sviði, bæði hvað varðar álagið sem
verkar á brúna, reiknilíkanið sem notað er og kröfur um mestu leyfilegu sveiflur. I eðli
sínu er vandamálið slembukennt (e. stoclwstic), þar sem álagið frá vegfarendum er mis-
munandi milli manna og umferðin á brúna (sem er ráðandi fyrir stærð álagsins) er breyti-
leg í tíma og mjög háð staðsetningu brúarinnar og notkuninni. Einnig eru viðbrögð
manna við titringi mjög einstaklingsbundin með mikilli dreifni og fáar rannsóknir eru til
á viðbrögðum gangandi fólks við lágtíðnititringi. Rannsóknir hafa sýnt að upplifun og
öryggistilfinning notenda göngubrúa er ekki einungis háð því hversu miklar sveiflur
brúarinnar eru heldur ekki síður hversu traustvekjandi handriðin eru, hvort hröð umferð
sé undir brúna eða hvort hátt sé niður á jörðu [Mackenzie et al, 2005].
Grunnhugsunin á bak við viðmiðin er sú að göngubrúm sé skipt í fjóra flokka sem taki
mið af notkun þeirra og staðsetningu. Fyrir hvern flokk er skilgreint hvaða álagstilfelli
skuli skoða. Niðurstöður sveiflugreiningar gefa hver líkleg svörun brúarinnar vegna
umferðar gangandi og hlaupandi vegfarenda er, bæði frá stökum vegfarendum og
hópum, og eru þau gildi borin saman við hröðunarkröfu til að meta hvort sveifluhegðun
brúarinnar sé viðunandi. Hröðunarkrafan er ákvörðuð út frá því þægindastigi (e. comfort
level) sem stefnt skal að, þ.e. hvort hreyfingar brúarinnar skuli vera vart greinanlegar
(e. merely perceptible) eða töluverðar (e. easily perceptible but not intolerable). Þægindastigið
er skilgreint út frá þeirri hröðun sem líkleg er til að valda óþægindum fyrir notendur
brúarinnar, þ.e. því lægra þægindastig, því stærra hlutfall notenda mun finna fyrir sveifl-
unum og finnast þær óþægilegar.
Hlutverk eigenda mannvirkjanna er fyrst og fremst að skilgreina það þægindastig sem
stefnt skal að við hönnun brúarinnar svo og að skilgreina í hvaða flokk brúin skuli vera.
Hér verður gerð nánari grein fyrir flokkun göngubrúa, titringskröfur skilgreindar, fjallað
um álagstilfelli sem þarf að skoða við hönnun göngubrúa og sýnt dæmi um álagslíkan.
Flokkun göngubrúar
Hér eru skilgreindir fjórir flokkar göngubrúa sem taka mið af staðsetningu og hlutverki
brúarinnar.
Flokkur 1: Göngubrú í þéttbýli þar sem búast má reglulega við að margir noti brúna á
sama tíma. Til dæmis nálægt verslunum eða annarri þjónustu, samgöngumiðstöð eða
öðru slíku. Einnig þar sem búast má reglulega við stórum hópum, s.s. almennings-
hlaupum, skrúðgöngum o.s.frv.
Flokkur 2: Göngubrú í þéttbýli þar sem stöku sinnum má búast við stórum hópum en
almenn umferð er lítil (þ.e. þéttleikinn er almennt minni en 0.1 manns/m2).
Flokkur 3: Göngubrýr í þéttbýli þar sem ekki er búist við mikilli umferð gangandi veg-
farenda.
Flokkur 4: Göngubrýr í dreifbýli þar sem ekki er búist við mikilli umferð gangandi veg-
farenda.
Mynd 1 sýnir dæmi um göngubrýr á íslandi og tillögu að því hvemig flokka megi
brýmar samkvæmt ofangreindum flokkum. Eins og sést eru flestar brýr í flokki 3, þar
sem umferð gangandi vegfarenda í Reykjavík er almennt lítil.
Ritrýndar vísindagreinar i227