Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2009, Side 248

Færslur í langátt brúarinnar minnka við endurhönnunina. Þegar verstu þættir Hvera-
gerðis og Selfoss-R raðar eru keyrðir í langátt brúarinnar verða mestu færslur 120 og 90
mm í stað 180 og 123 mm áður. Þar sem skemmdir urðu litlar vegna hreyfinga í langátt í
jarðskjálftanum má gera ráð fyrir að þær yrðu það líka miðað við nýja legukerfið.
Lokaorð
Hröðunartímaraðir sem skráðar voru í Hveragerði og á tveimur stöðum á Selfossi í
Suðulandsskjálftanum 29. maí 2008 voru notaðar við greiningu á Óseyrarbrúnni sern
skemmdist í skjálftunum. Fundnir voru verstu stefnuþættir með tilliti til brúar á hverjum
mælistað með hefðbundinni homafallavörpun og sjónmati á tilheyrandi svörunarrófum-
Þegar verstu stefnuþættir tímaraðanna voru settir þvert á brúarlíkanið komu reikn-
ingslega fram þær skemmdir sem urðu í jarðskjálftanum, þar sem hliðarveggir við enda
yfirbyggingar og stopparar á millistöplum brotnuðu. Betri stefnuþættirnir voru einnig
settir þvert á brúna en þá urðu hreyfingar í þverátt mun minni. í því tilviki komU
skemmdir aðeins fram á hliðarveggjum landstöpla þegar Hveragerðisraðirnar voru
notaðar. Líklegt er að versti þáttur yfirborðshreyfingar í skjálftanum hafi verkað á
brúardekkið undir einhverju homi en án mælinga nær brúnni er erfitt að segja til um
hvað það horn er auk þess sem skráðu tímaraðirnar í Hveragerði og Selfossi gefa eim
göngu vísbendingu um áraunina við Ölfusárós.
Tölvulíkanið var einnig keyrt án stoppara. Færslur urðu þá mestar um 280 mm í brúar-
endanum fyrir Hveragerðistímaraðirnar og alls staðar yfir 100 mm fyrir verstu þætti
tímaraðanna verkandi þvert á brú. Mestu skúfstreitur í blýgúmmílegunum urðu nálægt
200% en blýgúmmílegurnar þola takmarkaðar formbreytingar og líklegt er að þær hefðu
orðið fyrir skemmdum hefðu stoppararnir ekki dregið úr hreyfingum yfirbyggiug'
arinnar.
Kannað var hvað þyrfti að koma til svo að brúin gæti staðið af sér jarðskjálftaáhrif af
svipuðum styrkleika og skjálftinn 2008, án þess að þurfa að treysta á stoppara til þess að
takmarka hreyfingar. Utreikningar sýndu að minnka má hreyfingar brúarendans með þvl
að skipta viðnámslegunum út fyrir blýgúmmílegur eða setja togstangir í enda. Forrn-
breytingar í öðrum blýgúmmílegum minnkuðu hins vegar ekki við það og voru því yfir
leyfilegum mörkum.
Leyfilegar formbreytingar í blýgúmmílegum eru háðar gúmmíþykkt þeirra. Með því að
hækka legumar má því auka hönnunarfærslur. Prófað var að skipta blýgúmmílegunurn
út fyrir hærri og stærri legur þannig að stífnin ykist jafnframt því að leyfilegar form-
breytingar jukust. Færslurnar urðu þá innan leyfilegra marka fyrir þær tímaraðir sem
voru notaðar í verkefninu. Með því að hafa stífni og flotstyrk blýgúmmíleganna alls
staðar í réttu hlutfalli við áslægan kraft vegna eiginþyngdar hreyfðist yfirbyggingin sem
ein heild. Yfirbyggingin formbreytist því lítið og sniðkraftar og láréttir kraftar í legum og
stöplum verða jafnari en fyrir brúna með upprunalegu legukerfi.
Mæld áhrif í Suðurlandsskjálftanum 2008 urðu meiri heldur en jarðskjálftaálag
samkvæmt Eurocode 8 staðlinum og tilheyrandi þjóðarskjali kveður á um. í þessu sam-
bandi má hafa í huga að stærð jarðskjálftans (Mw=6,3) kom ekki á óvart og er minni en
stærstu skjálftar sem búast má við á Suðurlandi. Svo kröftug áhrif má að hluta til útskýra
með nærsviðsáhrifum sem komu fram í skjálftanum og ekki er tekið tillit til í staðlinum-
Þetta er umhugsunarefni og skiptir miklu máli fyrir mannvirki með langa eiginsveiflU'
tíma, svo sem brýr og hærri byggingar.
Þakkir
Verkefnið var styrkt af Rannsóknarsjóði Vegagerðarinar og er hér með þakkað kærlega fyrir þann
stuðning.
2 4 6
Arbók VFl/TFl 2009