Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2009, Page 266
KVIK KERFISLÍKÖN
Verkfræðileg nálgun á samfélags-
leg viðfangsefni
Sylvía Kristín Ólafsdóttir lauk M.Sc. í aðgerðarannsóknum frá London School of Economics and Political Science 2006.
Hún lauk B.Sc. í iðnaðarverkfræði frá H( 2004. Sylvía er nú í starfsleyfi frá Seðlabanka Islands en frá ársbyrjun 2007 til
2009 vann hún á sviði fjármálastöðugleika.fyrst sem sérfræðingur og siðar sem forstöðumaður viðbúnaðar. Hún hefur
tekið að sér margvlsleg ráðgjafarverkefni meðfram öðrum störfum.s.s.metið mannaflaþörf fyrir Lögreglu höfuð-
borgarsvæðisins 2008. Áður en hún hóf nám í aðgerðarannsóknum starfaði hún fyrir Slökkvilið höfuðborgarsvæðisins,
meðal annars við árangursmælingar, innleiðingu gæðastýringar og tölfræðirannsóknir. Hún starfaði einnig sem ráð-
gjafi starfshóps Almannavarna höfuðborgarsvæðisins. Sylvía hefur undanfarin ár sinnt stundakennslu við Hl, þar á
meðal aðstoðað í MPM-námi, haldið fyrirlestra í rekstrarfræði og kvikum kerfislíkönum.
Helgi Þór Ingason er MSc í véla- og iðnaðarverkfræði frá H(, PhD i framleiðsluferlum í stóriðju frá Norska tæknihá-
skólanum I Þrándheimi og SCPM I verkefnastjórnun frá Stanford University.Hann hefuralþjóðlega vottun (Certifíed
Senior Project Manager) sem verkefnisstjóri. Helgi Þór er dósent við verkfræðí- og náttúruvísindasvið Hl. Hann er
forstöðumaður MPM náms sem er fjögurra missera meistaranám í verkefnastjórnun. Einnig er hann i forsvari fyrir
námsbrautina Verkefnastjórnun og leiðtogaþjálfun við Endurmenntunarstofnun H(. Helgi Þór hefur starfað sem
verkefnisstjóri og aðstoðarframkvæmdastjóri Islenska járnblendifélagsins.gæðastjóri verkfræðistofunnar
Llnuhönnunar (nú Eflu) og hann er annar tveggja frumkvöðla og stjórnarformaður Als, álvinnslu hf.sem rekur
endurvinnslu á álgjalli og þjónustar áliðnaðinn á (slandi.
Inngangur
Kvik kerfislíkön (e. system dynamics) er aðferðafræði sem gengur út á að skoða upp-
byggingu flókinna kerfa. Sérstaklega er sjónum beint að því hvernig flæði upplýsinga
hefur áhrif á vöxt kerfanna eða samdrátt, stöðugleika, árangur og óheillaþróun. Kerfin
sem hér er vísað tii geta verið tæknileg og byggst á vélum og búnaði. Þau geta verið í
náttúrunni, til dæmis vistkerfi eða orkukerfi, eða þau geta verið samfélagsleg kerfi sem
byggja á einstaklingum og hópum. Þau geta líka verið blanda af öllu þessu. I öllum til-
fellum viljum við skilja uppbyggingu kerfanna til að geta tekið skynsamlegar ákvarðanir
er varða þau.
í þessari grein verður fjallað í fáeinum orðum um kvik kerfislíkön og þá aðferðafræði sem
að ofan er lýst. Þetta verður gert með að lýsa tilurð kvikra kerfislíkana sem sjálfstæðrar
fræðigreinar, helstu hugtökum og grunnhugmyndum og hver helstu skrefin við gerð
kviks kerfislíkans eru. Því næst verður gerð stutt grein fyrir nokkrum viðfangsefnum þar
sem aðferðafræðinni hefur verið beitt. Að lokum verður vikið stuttlega að því hvernig
kvik kerfislíkön hafa verið notuð við íslenskar aðstæður og í því sambandi nefnd nokkur
viðfangsefni sem nemendur í kvikum kerfislíkönum við Verkfræði- og náttúruvísinda-
svið Háskóla íslands völdu sér sem lokaverkefni í samnefndu námskeiði haustið 2007,
sem þá var haldið í fyrsta sinn.
2 6 4
Arbók VFl/TFl 2009