Þjóðhagsreikningar 1901-1945 - 01.08.1992, Blaðsíða 31
sem þessir útreikningar ná til, þ.e. árið 1945, er jafnframt fyrsta árið sem opinberar
tölur um verga þjóðarframleiðslu ná til. Það ár er því notað sem tengiár með þeim
hætti að framleiðsluverðmæti sjávarútvegs og landbúnaðar það ár er dregið frá vergri
þjóðarframleiðslu og þannig fæst afgangsstærð sem verður eins konar mælikvarði á
framleiðslu í öllum öðrum atvinnugreinum. Viðfangsefnið verður því að meta þróun
þessarar afgangsstærðar frá 1945 og aftur í tímann. Að því loknu yrði þjóðarfram-
leiðslan þá samtala þessarar afgangsstærðar ár hvert og framleiðsluverðmætisins í
landbúnaði og sjávarútvegi.
En hvernig verður þróun afgangsstærðarinnar best metin? Hér er farin sú leið að
byggja á skiptingu mannfjöldans á atvinnugeira samkvæmt manntölum og öðrum
heimildum. Þessu er nánar lýst í 6. kafla en þar er leitast við á grundvelli ýmissa
gagna að meta árlegan mannafla í landbúnaði, sjávarútvegi og öllum öðrum geirum,
hér eftir einnig kallaðir geirar C til F. Að því loknu liggur næst fyrir að gefa sér
einhverjar forsendur um sambandið á milli breytinga á vinnuafli og framleiðslu í
geirum C til F. Hér hefur sú forsenda verið gerð að framleiðslan á mann hafi vaxið
um 2% á ári allt tímabilið en það samsvarar sem næst þeim heildarvexti 1901-1945
sem fundinn er fyrir sjávarútveg og vinnslu sjávarafurða, og á grundvelli þess er
framleiðslan í geirum C til F þekkt jafnskjótt og vinnuaflið er þekkt allt tímabilið og
framleiðsla á mann eitt árið. En eins og áður segir er árið 1945 notað sem tengiár. Sú
tenging er gerð með eftirfarandi hætti.
Árið 1945 var verg þjóðarframleiðsla samkvæmt birtum tölum Þjóðhagsstofnunar
1.308 m.kr.
Framleiðslan í landbúnaði og sjávarútvegi er áætluð sjálfstætt í köflum 3 og 4.
Tengingin við árið 1945 fæst því þannig:
m.kr.
1. Verg þjóðarframleiðsla 1.308,0
2. Frá dregst: Framleiðsla í atvinnugeirum
A. landbúnaði og B. sjávarútvegi 549,9
3. Framleiðsla atvinnugeira C,D,E og F 758,1
Afgangsstærðin 758,1 m.kr. er hér nefnd framleiðsla atvinnugeira C til F. Þetta er
ekki „rétt“ skilgreind framleiðsla þessara geira í skilningi þjóðhagsreikninga, því
verðmætistölur fyrir atvinnugeira A og B eru framleiðsluvirði en ekki vinnsluvirði eins
og vera ætti. Til þess að finna vinnsluvirðið þyrfti að draga frá þau aðföng sem
nauðsynleg eru til framleiðslunnar. Um þessi aðföng er hins vegar lítið sem ekkert
vitað. Því verður að nýta afgangsstærðina, 758,1 m.kr. til þess að fá tengingu milli
1945 og fyrri ára.
Eftir er þá að áætla breytingu þessarar stærðar aftur til ársins 1901, en það er gert
á grundvelli framangreindrar forsendu um 2% árlega framleiðsluaukningu á mann í
geira C til F.
29